6 პოპულარული მცენარეული დანამატი, რომლებიც ღვიძლის პოტენციურ რისკებთან არის დაკავშირებული
მოამზადა პროფესორმა გიორგი ფხაკაძემ, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარემ – 6 პოპულარული მცენარეული დანამატი, რომლებიც ღვიძლის პოტენციურ რისკებთან არის დაკავშირებული
ბოლო წლებში მცენარეული დანამატების მოხმარება ძალიან პოპულარული გახდა, განსაკუთრებით სოციალური მედიის გავლენით, მაგალითად, TikTok-ის პლატფორმაზე. ადამიანები ხშირად იზიარებენ მცენარეული პროდუქტების, როგორიცაა ასვაგანდა, კურკუმა და მწვანე ჩაის ექსტრაქტი, სარგებელს. თუმცა, მცენარეული პროდუქტების “ბუნებრიობა” არ ნიშნავს, რომ ისინი ავტომატურად უსაფრთხოა.
სინამდვილეში, ბევრი მცენარეული დანამატი შეიძლება იყოს პოტენციურად ტოქსიკური ღვიძლისთვის. მცენარეული დანამატების პოპულარობა და შესაძლო რისკები მიუხედავად იმისა, რომ მცენარეულები ათასწლეულების განმავლობაში გამოიყენებოდა სამკურნალო მიზნებისთვის, მათი თანამედროვე მოხმარება სულ უფრო და უფრო იზრდება.
განსაკუთრებით პოპულარული გახდა ისეთ დანამატებზე საუბარი, როგორიცაა ასვაგანდა და კურკუმა. მაგრამ, მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ მცენარეული დანამატები FDA-ის მიერ არ გადის მკაცრ კონტროლს, რაც ნიშნავს, რომ მათი უსაფრთხოების შემოწმება და ნებართვა აუცილებელი არ არის გაყიდვამდე.
გარდა ამისა, ადამიანებს შეიძლება ჰქონდეთ სერიოზული გვერდითი ეფექტები, და მცენარეული პროდუქტები შესაძლოა შევიდეს არასწორ რეაქციაში მათ მიერ მიღებულ სხვა წამლებთან. კვლევის შედეგები: პოტენციურად ტოქსიკური მცენარეული პროდუქტები მიჩიგანის უნივერსიტეტის მკვლევრებმა ჩაატარეს კვლევა, რომელიც აჩვენებს, რომ აშშ-ში დაახლოებით 15.6 მილიონმა ზრდასრულმა – მოსახლეობის 5%-მა – ბოლო 30 დღის განმავლობაში მიიღო მინიმუმ ერთი მცენარეული დანამატი, რომელიც შესაძლოა ღვიძლისთვის საზიანო იყოს.
კვლევის ფარგლებში, რომელიც გამოქვეყნდა JAMA Network Open-ში, მკვლევრებმა გააანალიზეს 6 მცენარეული დანამატი, რომლებიც პოტენციურად ტოქსიკური შეიძლება იყოს ღვიძლისთვის:
• ასვაგანდა
• შავი კოჰოში
• გარსინია კამბოჯა
• მწვანე ჩაის ექსტრაქტი
• წითელი საფუარი
• კურკუმა ან კურკუმინი
ეს პროდუქტები შეიძლება გამოიწვიოს ღვიძლის დაზიანება, რაც განპირობებულია იმით, რომ მათი გადამუშავება ღვიძლში ხდება.
პროფესორ ალისა ლიხიცუპის თქმით, რომელიც კვლევის ავტორია, კვლევამ აჩვენა, რომ ზოგიერთი პაციენტის შემთხვევაში მცენარეული დანამატების მიღებამ გამოიწვია ღვიძლის მძიმე დაზიანება, და ზოგიერთს ეს ლეტალურად დაემუქრა, რაც საჭიროებდა გადაუდებელ ღვიძლის ტრანსპლანტაციას.
პოტენციური ჯანმრთელობის რისკები და გაფრთხილება საქართველოს მოსახლეობისთვის კვლევის შედეგები განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია საზოგადოებრივი ჯანდაცვის თვალსაზრისით.
საქართველოშიც, როგორც სხვა ქვეყნებში, მცენარეული დანამატების მოხმარება იზრდება. ეს კვლევა მიუთითებს იმაზე, რომ საჭიროა სიფრთხილე, რადგან მრავალი ადამიანი მოიხმარს პროდუქტებს, რომლებიც შესაძლოა ღვიძლისთვის საზიანო იყოს. პროფესორ გიორგი ფხაკაძის ხედვით, აუცილებელია, საქართველოს მოსახლეობამ იცოდეს მცენარეული დანამატების შესაძლო რისკების შესახებ.
საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სფეროში უფრო მეტი ყურადღება უნდა მიექცეს იმას, რომ მოსახლეობა იყოს ინფორმირებული პროდუქციის უსაფრთხოებაზე. ვინაიდან FDA და სხვა მარეგულირებელი ორგანოები არ აწარმოებენ საკმარის კონტროლს ამ პროდუქციის უსაფრთხოებაზე, აუცილებელია მეტი ინფორმაციის გავრცელება და პროდუქტის რეგულარული შემოწმება.
ღვიძლის ტოქსიკურობის გამოწვევის მექანიზმები კვლევამ ვერ დაადგინა, როგორ ხდება მცენარეული პროდუქტებისგან ღვიძლის დაზიანება. თუმცა, მტკიცედ მიგვანიშნებს, რომ ღვიძლში მათი მეტაბოლიზმის პროცესმა შეიძლება ტოქსიკური რეაქციები გამოიწვიოს. პროფესორ ფხაკაძის აზრით, ასეთი დანამატების არასწორად ეტიკეტირება და მათი ინგრედიენტების სრული გამჭვირვალობის არარსებობა კიდევ უფრო ართულებს საკითხს. მაგალითად, ზოგიერთ შემთხვევაში მცენარეული პროდუქტები შეიცავენ ისეთ ნივთიერებებს, რომლებიც ეტიკეტზე არ არის მითითებული ან მათი რაოდენობა გაცილებით მეტი ან ნაკლებია, ვიდრე ეტიკეტზეა აღნიშნული.
ეს, თავის მხრივ, ართულებს ექიმების მუშაობას, რადგან შეუძლებელია ზუსტად განისაზღვროს, რა ზეგავლენა აქვს ამ პროდუქტებს პაციენტების ჯანმრთელობაზე.
რას უნდა გააკეთოს საქართველოს მოსახლეობამ?
პროფესორ ფხაკაძის რეკომენდაციაა, რომ საქართველოს მოსახლეობამ განსაკუთრებული ყურადღება მიაქციოს მცენარეული დანამატების მოხმარებას. აუცილებელია, რომ პაციენტებმა იცოდნენ შესაძლო რისკების შესახებ და მიმართონ ექიმებს, სანამ დაიწყებენ ამ პროდუქტების რეგულარულ მიღებას.
ასევე საჭიროა, რომ ექიმებმა იყვნენ ინფორმირებული ამ საკითხის სირთულეებზე და იმაზე, თუ როგორ შეიძლება მცენარეული პროდუქტები ზეგავლენა იქონიოს პაციენტების ღვიძლზე და ზოგად ჯანმრთელობაზე. დასკვნა მცენარეული დანამატების გამოყენება შეიძლება შეიცავდეს სერიოზულ რისკებს, რაც დაკავშირებულია ღვიძლის დაზიანებასთან.
მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი ადამიანი ამ პროდუქტებს განიხილავს როგორც უსაფრთხოს და ბუნებრივს, აუცილებელია მეტი კვლევა და ცოდნა მათი მოხმარების ეფექტებზე. პროფესორი გიორგი ფხაკაძე მოუწოდებს საქართველოს მოსახლეობას, მიიღონ მეტი ინფორმაცია ამ პროდუქტების შესახებ და ფრთხილად მოეკიდონ მათ მიღებას, რათა დაიცვან თავიანთი ჯანმრთელობა.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK548441/
https://nypost.com/2024/08/09/lifestyle/beware-these-6-supplements-that-may-damage-your-liver/
https://www.news-medical.net/news/20240806/Potential-liver-risks-from-popular-herbal-supplements-revealed-in-new-study.aspx
https://www.medicalnewstoday.com/articles/6-popular-herbal-supplements-green-tea-curcumin-linked-potential-liver-risks#What-to-consider-before-using-herbal-supplements
https://www.aol.com/6-popular-herbal-supplements-linked-130500674.html
მასალის გამოყენების პირობებიMillions at Risk: Popular Herbal Supplements Linked to Potential Liver Damage
