თქვენ შეიძლება იფიქროთ, რომ ასაკთან დაკავშირებული დემენცია ადამიანებს ოდითგანვე აწუხებდათ. თუმცა, ძველი ბერძნული და რომაული სამედიცინო ტექსტების ახალი ანალიზი გვეუბნება, რომ მსგავსი დაავადება 2 500 წლის წინ ძალზედ იშვიათი იყო.
USC-ის მიერ ჩატარებული კვლევის მიხედვით, ალცჰაიმერის დაავადება და მასთან დაკავშირებული დემენცია თანამედროვე გარემოსა და ცხოვრების წესის შედეგია. ამის ძირითადი მიზეზი ნაკლები ფიზიკური აქტივობა და ჰაერის დაბინძურება შეიძლება იყოს.
“ძველ ბერძნებში ასეთი შემთხვევები ძალიან იშვიათი იყო. თუმცა, ჩვენ მაინც მივაგენით ჩანაწერებს, სადაც დემენციისთვის დამახასიათებელი სიმპტომებია აღწერილი. რაც შეეხება რომს, აქ ჩვენ ოთხი ჩანაწერი აღმოვაჩინეთ, სადაც სიმპტომები დემენციაზე მიანიშნებს. თუმცა, ზუსტად ვერ ვიტყვით რამდენად არის ეს ალცჰაიმერთან დაკავშირებული”, — თქვა კვლევის ავტორმა კალებ ფინჩმა.
ძველმა ბერძნებმა იცოდნენ, რომ დაბერებას ჩვეულებრივ მეხსიერების პრობლემები მოჰყვება. ამას ჩვენ კოგნიტურ მსუბუქ დაქვეითებას, ან MCI-ის ვეძახით. თუმცა, ეს არ არის მეხსიერების, მეტყველებისა და მსჯელობის მნიშვნელოვანი გაუარესება, როგორც ეს ალცჰაიმერის შემთხვევაშია.
ფინჩმა და მისმა კოლეგამ სტენლი ბურშტეინმა ჰიპოკრატეს უძველესი სამედიცინო ჩანაწერბის ძირითადი ნაწილი გააანალიზეს. ტექსტში ვხვდებით ხანდაზმულთა ისეთ დაავადებებს, როგორიცაა სმენის დაქვეითება, თავბრუსხვევა და საჭმლის მომნელებელი სისტემის დარღვევები, მაგრამ არ არის ნახსენები მეხსიერების გაუარესება.
საუკუნეების შემდეგ ძველ რომში რამდენიმე ასეთი შემთხვევა ჩნდება. გალენთან აღნიშნულია, რომ 80 წლის ასაკში ზოგიერთ მოხუცს უჭირს ახლის სწავლა. პლინიუს უფროსი ამბობს, რომ სენატორსა და ცნობილ ორატორს, ვალერიუს მესალა კორვინუსს საკუთარი სახელი დაავიწყდა. ციცერონთანაც ნახსენებია ასაკთან დაკავშირებული გულმავიწყობა.
ფინჩი ვარაუდობს, რომ რაც უფრო იზრდებოდა რომაული ქალაქები, მით უფრო მატულობდა დაბინძურება, რამაც გაზარდა კოგნიტური შესაძლებლობების დაქვეითების შემთხვევები.
გარდა ამისა, რომაელი არისტოკრატები ტყვიას ჭურჭლის მოსამზადებლად იყენებდნენ. მეტიც, ამ ნივთიერებას ხშირად ღვინოშიც ურევდნენ, რითაც გაუაზრებლად ძლიერი ნეიროტოქსინით თავს იწამლავდნენ. ზოგი ისტორიკოსი სულაც რომის იმპერიის დაცემას ამ ფაქტთან აკავშირებს.
აღსანიშნავია, რომ კვლევისას ფინჩი არ ფიქრობდა მხოლოდ რომის იმპერიაზე ან ძველ ბერძნებზე. მან დღევანდელი ციმანე ამერინდელები, ბოლივიური ამაზონის ძირძველი ხალხი შეისწავლა.
ციმანეებს — ისევე როგორც ძველ ბერძნებსა და რომაელებს — პრეინდუსტრიული ცხოვრების წესი აქვთ, რომელიც ფიზიკურ აქტივობას მოიცავს. შესაბამისად, მათში დემენციის შემთხვევები უკიდურესაც იშვიათია.
მკვლევრებმა აღმოაჩინეს, რომ ხანდაზმული ციმანელების შემთხვევაში დემენცია მხოლოდ 1%-ს უვითარდება. ამის საპირისპიროდ, ალცჰაიმერის ასოციაციის თანახმად, შეერთებულ შტატებში მცხოვრები 65 წელზე უფროსი ასაკის ადამიანების 11%-ს დემენცია აქვს.
“ეს მონაცემები ძალიან ღირებულია. ჩვენ ვხედავთ, რომ ფიზიკური აქტივობა დემენციის განვითარების რისკებს მნიშვნელოვნად ამცირებს. ასევე მნიშვნელოვანია გარემო რომელშიც ვცხოვრობთ”, — თქვა ფინჩმა.
კვლევა შეგიძლიათ ნახოთ აქ.
ნათარგმნია პორტალის on.ge-ს მიერ
მასალის გამოყენების პირობები
