კვირა, აპრილი 20, 2025
მთავარი წაკითხვა

როგორ ვიკვებოთ მარხვის დასრულების შემდეგ – როგორ უნდა მოხდეს სწორად მარხვის დასრულება, რომ ორგანიზმმა სტრესი არ მიიღოს 

მიერ
SheniEkimi.ge
-
0
როგორ ვიკვებოთ მარხვის დასრულების შემდეგ
#post_seo_title

როგორ უნდა გახსნან მორწმუნეებმა დიდი მარხვა ისე, რომ ჯან­მრთე­ლო­ბის პრობ­ლე­მე­ბი არ შეექ­მნათ. როგორ უნდა მოხდეს სწორად მარხვის დასრულება, რომ ორგანიზმმა სტრესი არ მიიღოს 

თუ მარხვას სწორად იცავთ – ბოსტნეულით, ხილით და ბურღულეულით იკვებებით – გამოდის, რომ ამით თქვენს ორგანიზმს ერთგვარ განტვირთვას უწყობთ. შეიძლება ითქვას, რომ მარხვის დროს ორგანიზმი ცხოველური პროდუქტებისგან ისვენებს; კუჭ-ნაწლავი განებივრებულია. ამ დროს თქვენს ორგანიზმში ფერმენტები სხვა შემადგენლობით გამომუშავდება; კუჭქვეშა ჯირკვალი, ნაღვლის ბუშტი და კუჭი უკვე გადართულია მცენარეული საკვების მონელებაზე. სწორედ ამიტომ არის აუცილებელი მარხვის დასრულების შემდეგ სწორად და უსაფრთხოდ გადახვიდეთ ხსნილზე. განსაკუთრებული სიფრთხილე მართებთ მათ, ვისაც კუჭ-ნაწლავის და ნაღვლის ბუშტის პრობლემები აქვთ.

დიდი მარხვა მართლმადიდებელი მორწმუნეებისთვის მნიშვნელოვანი სულიერი და ფიზიკური გამოწვევაა. ეს არის შვიდკვირიანი პერიოდი, რომლის განმავლობაში მორწმუნეები თავს იკავებენ ცხოველური წარმოშობის პროდუქტებისგან — ხორცისგან, რძის ნაწარმისგან, კვერცხისგან და ხშირად თევზისგანაც. თუმცა აღდგომის შემდეგ, როცა მარხვა სრულდება, სხეული და ორგანიზმი სიფრთხილით უნდა დაბრუნდეს ჩვეულ რაციონზე.

ცილების მნიშვნელობა მარხვის დროს

მარხვის პერიოდში ცხოველური ცილები მცენარეულით უნდა ჩანაცვლდეს:

  • პარკოსნები (ოსპი, ცერცვი, ლობიო, მუხუდო) ცილებით მდიდარია და უნდა გახდეს რაციონის ძირითადი ნაწილი;

  • მარცვლეული, განსაკუთრებით ხორბლის ქერქი, შეიცავს 15–16 გრამამდე ცილას 100 გრამზე;

  • პური, განსაკუთრებით რუხი პური, არ უნდა გამოირიცხოს კვებიდან, რადგან სწორედ აქედან იღებს ორგანიზმი მნიშვნელოვან მცენარეულ ცილებს.

სამწუხაროდ, თანამედროვე კვების ტენდენციები ხშირად გამორიცხავს პურსა და პარკოსნებს ჯანსაღი რაციონისგან, რაც სპეციალისტის აზრით მნიშვნელოვანი შეცდომაა.

რა რისკებია მარხვის შემდეგ?

აღდგომის დღესასწაულზე სადღესასწაულო სუფრის უხვი და მრავალფეროვანი კერძები შეიძლება ორგანიზმისთვის მკვეთრი სტრესი გახდეს, განსაკუთრებით მათთვის, ვინც მარხვის პერიოდში იცავდა მკაცრ დიეტურ შეზღუდვებს.

ძირითადი საფრთხეებია:

  • ნაღვლის ბუშტის კენჭების გააქტიურება – ცხიმიანმა საკვებმაშეიძლება გამოიწვიოს ნაღვლის ბუშტის შეკუმშვა და კენჭის ამოძრავება;

  • პანკრეასის გაღიზიანება – ცხიმიანმა, სუნელებიანმა, არომატულმა და ტკბილმა საკვებმა შეიძლება გაამწვავოს ქრონიკული დაავადებები;

  • ნაწლავის და კუჭის პრობლემები – განსაკუთრებით ზაფხულის მოახლოებისას, როცა ისედაც მაღალია ამ ორგანოების დაავადებების აქტივაციის რისკი.

როგორ გადავიდეთ მარხვიდან ხსნილზე სწორად?

ზომიერება — ეს არის ძირითადი პრინციპი. მარხვის დასრულების შემდეგ უნდა დავიწყოთ ეტაპობრივი დაბრუნება ჩვეულებრივ რაციონზე:

  1. არ მივირთვათ დიდი რაოდენობით ცხიმიანი ან ცხოველური საკვები ერთბაშად.

  2. დავიწყოთ რბილი და ნაკლებად მძიმე საკვებით – მაგალითად, კვერცხი, რძის ნაწარმი მცირე რაოდენობით.

  3. გავუფრთხილდეთ ცხარე, მარილიან და ზედმეტად სანელებლებიან კერძებს, რომლებიც ზედმეტად აღიზიანებს კუჭ-ნაწლავის ტრაქტს.

  4. გამოირიცხოს ზედმეტი ტკბილეული – ტორტი, ნამცხვარი, დონატი არ უნდა იყოს ყოველდღიური საკვები.

კვების რეჟიმის სწორად დაგეგმვა

მხოლოდ საკვების შინაარსი კი არა, კვების სიხშირე და დრო ასევე მნიშვნელოვანია. იდეალურ შემთხვევაში ადამიანი დღეში ოთხჯერ უნდა იკვებებოდეს:

  • დილის საუზმე (განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია);

  • მეორე მსუბუქი საუზმე;

  • სრულფასოვანი სადილი;

  • მსუბუქი ვახშამი.

შიმშილის დასაკმაყოფილებლად არ არის მიზანშეწონილი ტკბილეულით მიღება. გაცილებით ჯანსაღია მცენარეული ცილებით და ბოჭკოვანი პროდუქტებით მდიდარი საკვების მიღება.

და ბოლოს – დღესასწაული არის სიხარულისთვის, არა გადაჭარბებისთვის

ტრადიციული საკვები – ხორცი, რძე, თევზი – უკვე თვითონ გვაახლოებს გაძღომასთან, რაც ხელს უწყობს რაოდენობის ბუნებრივად რეგულირებას. მაგრამ როცა ამას დავამატებთ არაბუნებრივ, რაფინირებულ ტკბილეულს, დგება მომენტი, როცა ორგანიზმი ვეღარ უძლებს დატვირთვას.

დასკვნა:

  • მარხვის დასრულება უნდა იყოს თანდათანობითი;

  • ცხოველური პროდუქტების სწრაფად დაბრუნება რაციონში ქმნის რისკებს;

  • ზომიერება და კვების მრავალფეროვნება ჯანმრთელობის შენარჩუნების მთავარ პირობას წარმოადგენს.

🌿 სიყვარულით, გონივრულად და ზომიერად მირთმეული საკვები – ეს არის მარხვისა და ხსნილის შორის საუკეთესო ხიდი.

ერთი პატარა ნაკაწრი ტეფლონის ტაფაზე = 9,000 მიკროპლასტმასის ნაწილაკი და ტოქსიკური ქიმიკატები თქვენს საკვებში

მიერ
SheniEkimi.ge
-
0
ერთი პატარა ნაკაწრი ტეფლონის ტაფაზე
#post_seo_title

ერთი პატარა ნაკაწრი ტეფლონის ტაფაზე = 9,000 მიკროპლასტმასის ნაწილაკი და ტოქსიკური ქიმიკატები თქვენს საკვებში!

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე,
ახალი კვლევა აჩვენებს, რომ მაშინაც კი, როცა ტაფაზე მხოლოდ ერთი პატარა ნაკაწრია, non-stick (არაწებვადი) ზედაპირიდან 9,000-ზე მეტი მიკროპლასტმასის ნაწილაკი და PFAS ტიპის ტოქსიკური ქიმიკატები გადადის თქვენს საკვებში.
ეს არის იგივე „სამუდამო ქიმიკატები“, რომლებიც არ იშლება ბუნებაში და ორგანიზმშიც გროვდება.
რა არის PFAS?
PFAS — per- and polyfluoroalkyl substances — სუპერ-ტოქსიკური ნაერთებია, რომლებსაც:
• სხეული ვერ შლის
• შეიძლება გამოიწვიოს კიბო, უნაყოფობა, ჰორმონული დარღვევები
• არსებობს კავშირი სისხლის მაღალი წნევასა და ღვიძლის დაზიანებასთან
რატომ არის ეს პრობლემური?
• უმეტეს ოჯახში გამოყენებული non-stick ტაფები (მაგ. ტეფლონი) უკვე ნაკაწრიანია
• თითოეული მომზადებისას თქვენ მიიღებთ მიკროპლასტმასასა და PFAS-ის მცირე დოზას
• ეს დაგროვებითი ეფექტია — რაც უფრო ხშირად იყენებთ, მით უფრო იზრდება რისკი
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის გაფრთხილება:
„ტაფის ზედაპირზე ერთი პატარა ნაკაწრიც კი საკმარისია, რომ PFAS-ის ტიპის ქიმიკატებმა დაიწყონ გადმოსვლა საკვებზე.
ეს არ არის ჰისტერია — ეს არის საჯარო ჯანმრთელობის რეალური საფრთხე.
ვისურვებდი, ყველა ოჯახს ჰქონდეს ინფორმაცია და აირჩიოს უსაფრთხო ალტერნატივები: უჟანგავი ფოლადი ან თუჯი.“
რეკომენდაციები:
1. ნუ გამოიყენებთ ტეფლონის/არაწებვად ტაფებს, რომლებსაც ნაკაწრები ან ცვეთა აქვს
2. გადადით უჟანგავ ფოლადზე ან თუჯზე — უსაფრთხო და გამძლეა
3. მოერიდეთ რკინის ღრუბლით გაწმენდას — ეს აჩენს მიკრობზარებს
4. გააზიარეთ ინფორმაცია — ეს ეხება ყველა ოჯახს!
წყარო:
• The International Journal of Environmental Science and Technology, 2024
• Environmental Working Group (EWG) PFAS Report
• Harvard School of Public Health – PFAS and Human Health, 2023
შეიძლება იყოს text გამოსახულება

ახალი მასშტაბური კვლევა: ვეიპინგი კლავს — თქვენი გული და სისხლძარღვები პირველია, რაც ზიანდება!

მიერ
SheniEkimi.ge
-
0
ელექტრო სიგარეტის გავლენა ახალგაზრდების კანზე და კბილებზე
#post_seo_title

ვეიპინგი კლავს — თქვენი გული და სისხლძარღვები პირველია, რაც ზიანდება!

პროფესორი  გიორგი ფხაკაძე,
ახალი მასშტაბური კვლევა, რომელიც გამოქვეყნდა ჟურნალში Nicotine & Tobacco Research (Oxford Academic), დააფიქსირა პირდაპირი კავშირი ელექტროსიგარეტის გამოყენებასა და გულ-სისხლძარღვთა, მეტაბოლურ დაავადებებს შორის.
კვლევაში გაანალიზდა ათასობით ადამიანის მონაცემები All of Us პროგრამიდან და დასკვნა იყო ერთმნიშვნელოვანი:
ვეიპინგი — არაა უსაფრთხო ალტერნატივა, არამედ ახალი საფრთხეა, რომელიც ნელ-ნელა აზიანებს თქვენს გულს, არტერიებს, წნევას, სისხლში შაქრის დონეს და მთლიანად მეტაბოლურ სისტემას!
რას აჩვენებს ახალი კვლევა?
• ვეიპერები, რომლებმაც დღეში 1+ ელექტროსიგარეტი მოიხმარეს, მნიშვნელოვნად მაღალი რისკის ქვეშ აღმოჩნდნენ შემდეგი დაავადებების განვითარების თვალსაზრისით:
• გულის შეტევები
• ჰიპერტენზია
• შაქრიანი დიაბეტი
• მეტაბოლური სინდრომი
• არტერიების დაზიანება და ანთება
• განსაკუთრებით მაღალი რისკი ფიქსირდება ახალგაზრდებში (18-30 წელი), რომლებმაც დაიწყეს ვეიპინგი „უსაფრთხო გასართობად“ — სინამდვილეში კი ქრონიკულ დაავადებებს უყრიან საფუძველს.
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:
„ვეიპინგი არ არის ბუშტუკებით სავსე გართობა – ეს არის ნელ-ნელა მოქმედი ქიმიური შეტევა თქვენი სხეულის წინააღმდეგ.
ეს საფრთხე არ არის ჰიპოთეზა. ეს დადასტურებულია.
თუ დღეს იწყებთ ვეიპინგს, ხვალ იღებთ კურსს გულის წამლებზე და მეტაბოლურ რეგულაციაზე.
ღიმილით შეფუთული სუნთქვის მოწამვლა — ასე იწყება მომავლის ქრონიკული პაციენტობა.“
რა უნდა იცოდეთ:
• „უსაფრთხო არომატი“ არ არსებობს — ფორთოხალი, ყურძენი თუ პიტნა უბრალოდ იმალება ქიმიური ნარევების ფონზე
• ერთი ღერა ვეიპი შეიცავს ათობით ტოქსიკურ ნივთიერებას, რომელთა ნაწილი გულისთვის და სისხლძარღვებისთვის მომწამვლელია
• ვეიპინგის დროს ნიკოტინის შეწოვა სწრაფია და აჩენს ძლიერ დამოკიდებულებას
რეკომენდაციები:
1. შეწყვიტეთ ვეიპინგი — ეს არ არის უვნებელი, მით უმეტეს ახალგაზრდებისთვის
2. მიმართეთ ექიმს თუ გაქვთ სუნთქვის გაძნელება, შფოთვა, წნევის ცვლილება
3. გაავრცელეთ ინფორმაცია — განსაკუთრებით მოზარდებში, რომლებმაც არ იციან რეალური საფრთხე
4. აირჩიეთ ჯანმრთელი ალტერნატივები: სპორტი, სუნთქვითი ტექნიკები, კოგნიტური მხარდაჭერა
5. განათლება = პრევენცია
წყაროები:
1. Erhabor J. et al. E-cigarette Use and Incident Cardiometabolic Conditions in the All of Us Research Program – Oxford Academic, 2025
2. CDC – E-cigarette Health Effects: www.cdc.gov/tobacco/e-cigarettes
3. Harvard School of Public Health – Vaping and Heart Risk, 2024
მეტი ინფორმაციისთვის ეწვიეთ:
www.sheniekimi.ge – შენი ექიმი, შენი უსაფრთხო გზა
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე
საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე | WHO-ს ექსპერტი | Relief International-ის მმართველი საბჭოს წევრი | გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი
@highlight

ნეიროგამოყენებითი მეთოდები სპორტში წარმოადგენს სწრაფად მზარდ კვლევით მიმართულებას.

მიერ
SheniEkimi.ge
-
0
ნეიროგამოყენებითი მეთოდები სპორტში წარმოადგენს სწრაფად მზარდ კვლევით მიმართულებას.
#post_seo_title

„15 წუთი როდესაც იხარშება კვერცხი, სალმონელას ბაქტერია უკვე განადგურებულია“ – უმი კვერცხი შეიძლება შეიცავდეს ბაქტერია სალმონელას, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს სერიოზული დაავადება

მიერ
SheniEkimi.ge
-
0
#post_seo_title

სალმონელა ეს ისეთი ბაქტერიაა, რომელსაც 2200-მდე სეროვარი აქვს. ამიტომ, ის ჩვენთანაც და მთელ მსოფლიოშიც საკმაოდ აქტუალურია.

საკმაოდ გავრცელებული ინფექციური დაავადებაა. სალმონელას ბაქტერია შეიძლება, კვერცხის ნაჭუჭშიც კი შევიდეს. კვერცხის გარეცხვა ამიტომაცაა მნიშვნელოვანი.ასევე, თოხლო კვერცხი ძალიან ბევრ ადამიანს უყვარს. ეს არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება

საუბრობს სურსათის უვნებლობის სპეციალისტი, რაკლი არაბული:

ძალიან სერიოზული საფრთხე სალმონელა.

„კვერცხის ხარშვის შემთხვევაში, 15 წუთი როდესაც იხარშება კვერცხი, სალმონელას ბაქტერია უკვე განადგურებულია შიგნით, კვერცხის გული კარგად უნდა მოიხარშოს. არ შეიძლება უმი კვერცხის ჭამა…“

მიკროდოზირება, მოდური სიგიჟე და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სერიოზული რისკი

მიერ
SheniEkimi.ge
-
0
მიკროდოზირება, მოდური სიგიჟე და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სერიოზული რისკი
#post_seo_title

მიკროდოზირება, მოდური სიგიჟე და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სერიოზული რისკი

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე,
ბოლო პერიოდში მთელ მსოფლიოში და მათ შორის საქართველოშიც, გახშირებულია შემთხვევები, როცა მოქალაქეები იყენებენ ძლიერი პრეპარატების – მაგალითად Ozempic-ის (semaglutide) – მიკროდოზირებას წონის დასაკლებად ან ზოგჯერ – როგორც ზოგიერთი “ინფლუენსერი” აცხადებს – “გონების გასაწმენდად” და “დასახმარებლად”.
ეს არის სერიოზული პრობლემის საწყისი. მოდურობა ცვლის სამედიცინო წესებს.
რა არის მიკროდოზირება და რატომ არის ეს სახიფათო?
მიკროდოზირება ნიშნავს, რომ ადამიანი საკუთარი ინიციატივით იღებს ძალიან მცირე დოზას ძლიერი სამკურნალო პრეპარატისა, იმ იმედით, რომ დააბალანსებს ეფექტს და თავიდან აიცილებს გვერდით მოვლენებს.
მაგრამ პრობლემა სწორედ აქ იწყება:
• ასეთი “სიცოცხლის დაზღვევა” არანაირად არ არის კლინიკურად დამტკიცებული
• დოზა ხშირად არაეფექტურია, რაც იწვევს მეტაბოლურ სისტემაზე არასტაბილურ გავლენას
• მედიკამენტის არასწორი შენახვა იწვევს ინფექციების და ინტოქსიკაციის რისკს
• ყველაზე საშიში – ეს ხდება ექიმის გარეშე, “ინტერნეტ რჩევებით”
Ozempic და ალცჰაიმერი – იმედი თუ შორს მყოფი პერსპექტივა?
დიახ, ბოლო კვლევები აჩვენებს, რომ GLP-1 რეცეპტორ აგონისტებს (Liraglutide, Semaglutide) შესაძლოა ჰქონდეთ დადებითი გავლენა ალცჰაიმერის დაავადების პროგრესის შენელებაზე.
მაგალითად, 2024 წლის საერთაშორისო კონფერენციაზე (AAIC), Liraglutide-ის გამოყენებამ აჩვენა:
• ტვინის შეკუმშვის შენელება
• მეხსიერების შენარჩუნების ნაწილობრივი გაუმჯობესება
მაგრამ გავიხსენოთ მთავარი: ეს იყო მცირე მასშტაბის კვლევა და ჩვენ ჯერ არ ვიცით, რა გავლენა ექნება ამ პრეპარატების ხანგრძლივ გამოყენებას ჯანმრთელ ადამიანებზე, მით უმეტეს – თვითნებურად და დაურეგულირებლად გამოყენებისას.
საქართველოში – სიმსუქნის და დიაბეტის მზარდი ეპიდემია
ჩვენს ქვეყანაში მდგომარეობა ყოველდღიურად მძიმდება:
• 26.8% ქალებისა და 22.2% მამაკაცებისა უკვე არიან სიმსუქნით დაავადებულნი
• 14.7% ქალს და 16.8% მამაკაცს აქვს დიაბეტი
• ბავშვებში სიმსუქნე იზრდება: 8-დან 1 ბავშვი საქართველოში ჭარბწონიანია
(წყარო: Global Nutrition Report, 2023)
ამ ვითარებაში ზოგიერთი მოქალაქის მისწრაფება “სწრაფი გამოსავლისკენ” გასაგებია — მაგრამ ეს გამოსავალი არ შეიძლება იყოს სახიფათო ექსპერიმენტი საკუთარ თავზე.
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:
“Ozempic არ არის კოსმეტიკური საშუალება და არც მოდური დანამატი. ეს არის სამკურნალო პრეპარატი, რომელიც მოქმედებს თქვენს მეტაბოლურ სისტემაზე, გლუკოზაზე, ღვიძლზე, ენდოკრინულ სისტემაზე.
მიკროდოზირება ექიმის გარეშე იგივეა, რაც თვითნებური ქიმიოთერაპია.
ჩვენ არ ვიცით ამ პრეპარატების ზემოქმედება 5, 10, 15 წელზე, და რაც მთავარია –
ჩვენ არ ვართ სამეცნიერო საცდელი მოდელები. ჩვენ ვართ ადამიანები.
საქართველოში საჭიროა მყარი მარეგულირებელი პოლიტიკა, რათა:
• თავიდან ავიცილოთ მედიკამენტების არამიზნობრივი გამოყენება
• დავიცვათ მოქალაქეები ფარმაცევტული მანიპულაციისგან
• და რაც მთავარია — დავიცვათ დამტკიცებულ მედიცინაზე დაფუძნებული საზოგადოებრივი ჯანდაცვა.”
რეკომენდაციები:
1.ნუ დაიწყებთ Ozempic-ის ან სხვა მსგავსი პრეპარატის მიღებას ექიმის გარეშე
2.არ ენდოთ სოციალურ ქსელებში გავრცელებულ “მეცნიერულ რჩევებს”
3.მიმართეთ ენდოკრინოლოგს ან ოჯახის ექიმს
4.ჯანმრთელობის მართვა უნდა ეფუძნებოდეს რეგულარულ დიაგნოსტიკას და პირადიზებულ მიდგომას
5.ჯანმრთელი წონისკენ სწრაფვა – დიეტით, ფიზიკური აქტივობით და ფსიქოლოგიური მხარდაჭერით – არის ერთადერთი უსაფრთხო გზა
წყაროები:
1. AAIC 2024 – Alzheimer’s Association International Conference Report
2. Jie Chen et al. The Lancet Regional Health – Europe, 2025
3. Global Nutrition Report: Georgia Profile, 2023 — https://globalnutritionreport.org
გაიგეთ მეტი:
შენი ექიმი – საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინიციატივა: www.sheniekimi.ge
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე
საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე, WHO-ს ექსპერტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს წევრი და გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი.

კანაფის ზემოქმედება ტვინზე – ახალი მტკიცებულება ფსიქოზთან კავშირის შესახებ

მიერ
SheniEkimi.ge
-
0
კანაფის ზემოქმედება ტვინზე – ახალი მტკიცებულება ფსიქოზთან კავშირის შესახებ
#post_seo_title

კანაფის ზემოქმედება ტვინზე – ახალი მტკიცებულება ფსიქოზთან კავშირის შესახებ

🔍 ახალი ნეირომეცნიერული კვლევის ფარგლებში მეცნიერებმა დააფიქსირეს ტვინის გარკვეულ რეგიონებში შავი ლაქები, რომლებიც ხშირად ასოცირდება შიზოფრენიის მსგავს ფსიქიკურ აშლილობებთან. განსაკუთრებული ყურადღება გამახვილდა იმ ინდივიდებზე, რომლებიც მარიხუანას რეგულარულად და ჭარბად მოიხმარდნენ.

🧠 რა გვიჩვენა კვლევამ?

კვლევაში მონაწილეობდა 61 ადამიანი, მათგან 25-ს უკვე ჰქონდა დიაგნოზი – კანაფზე დამოკიდებულება. მეცნიერებმა ყურადღება გაამახვილეს ტვინის იმ ზონებზე, სადაც დოფამინის გამომუშავება ხდება – ეს ნეიროტრანსმიტერი პირდაპირ კავშირშია განწყობასთან, მოტივაციასთან და მენტალურ ფუნქციებთან.

მათი დაკვირვება შესაძლებელი გახდა ნეირომელანინზე მგრძნობიარე MRI ტექნოლოგიის გამოყენებით. აღმოჩნდა, რომ ის პირები, ვინც მარიხუანას ხშირად მოიხმარდა, ტვინში მუქი არეალების მნიშვნელოვნად გაზრდილი რაოდენობით გამოირჩეოდნენ, რაც დოფამინის გადაჭარბებულ რაოდენობას მიანიშნებს.

⚠️ როგორ ვლინდება ეს ცვლილებები?

შედეგებმა აჩვენა, რომ დოფამინის უხვად გამომუშავება განსაკუთრებით შეიმჩნევა შავი ნივთიერებისა (Substantia Nigra – SN) და ვენტრალური საფარველის (Ventral Tegmental Area – VTA) ზონებში. სწორედ ეს რეგიონებია დაკავშირებული ფსიქოზის განვითარებასთან.

მუქი ლაქების რაოდენობა დამოკიდებული აღმოჩნდა კანაფის მოხმარების რაოდენობაზე – რაც მეტი იყო დოზა, მით უფრო ძლიერი იყო ტვინის ცვლილებები.

📌 ახალგაზრდა მომხმარებლები და ნაადრევი დაბერება

ერთ-ერთი საგანგაშო დეტალი არის ის, რომ მაღალი დონის დოფამინის არსებობა ტვინში იმგვარ ცვლილებებს იწვევს, რომლებიც, წესით, ბევრად უფროს ასაკში უნდა აღინიშნებოდეს. ეს ფაქტი იწვევს ეჭვს, რომ მარიხუანას ჭარბმა მოხმარებამ, შეიძლება, ტვინის ნაადრევ დაბერებასა და ფსიქოზური სიმპტომების განვითარებას შეუწყოს ხელი.

🔎 ყველაზე მკაფიო შედეგები 

კვლევის ავტორთა განცხადებით, ყველაზე თვალსაჩინო ნეირომელანინის დონის მატება დაფიქსირდა იმ ადამიანებში, რომლებსაც ფსიქოზის ეპიზოდი უკვე ჰქონდათ გადატანილი. ეს კიდევ უფრო ამყარებს ჰიპოთეზას, რომ კანაფის რეგულარული მოხმარება ფსიქიკური ჯანმრთელობისთვის სერიოზულ საფრთხეს წარმოადგენს.

🚨 დასკვნა

ახალი მიგნებები კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს მარიხუანას უკონტროლო მოხმარების რისკებს. დოფამინის დონის არაბალანსირებული ზრდა და ნეირომელანინის დაგროვება ტვინში შეიძლება გახდეს ფსიქოზური აშლილობების პროვოცირების ერთ-ერთი ფაქტორი.

📢 გთხოვთ, გაითვალისწინეთ – რეგულარული და ჭარბი მოხმარება არ არის უსაფრთხო, განსაკუთრებით ახალგაზრდებისთვის.

კანაბისი (მარიხუანა) იწვევს სერიოზულ ცვლილებებს თქვენს DNA-ში – ახალი კვლევის შედეგები

რას ნიშნავს WHO 2025 წლის ანგარიში საქართველოსთვის

მიერ
SheniEkimi.ge
-
0
𝑩𝑹𝑬𝑨𝑲𝑰𝑵𝑮: გლობალური შეთანხმება მომავალი პანდემიური მზადყოფნისთვის მიღწეულია
#post_seo_title

დასახელება: ევროპის ჯანმრთელობის სისტემები გზაჯვარედინზე – რას ნიშნავს WHO 2025 წლის ანგარიში საქართველოსთვის

საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის თავმჯდომარის, პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი
შესავალი:
რატომ არის ეს მოხსენება ახლა
გაურკვევლობით განსაზღვრულ ასაკში, 2025 წლის WHO-ს რეგიონალური ოფისის ევროპისთვის ანგარიში გამოჩნდა, როგორც კრიტიკული საგზაო რუკა საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სისტემების აღდგენისთვის კონტინენტზე. COVID-19-ის პანდემიიდან მიღებული გაკვეთილებით, კლიმატის ცვლილების გამოწვევების დამაგრებით და ჯანმრთელობის უთანასწორობების ზრდით, ეს ანგარიში სცდება დიაგნოზის მიღმა – ის ითხოვს ტრანსფორმაციას.
მაგრამ რას ნიშნავს ეს საქართველოსთვის, ქვეყნისთვის, რომელიც ამბიციას აბალანსებს სისტემური საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის გამოწვევებით?
მოხსენების ძირითადი თემები:
რას გირჩევთ WHO
WHO-ს ანგარიში ევროპის ერებისთვის ხუთ ძირითად პრიორიტეტს ასახავს:
1. ჯანმრთელობის სისტემების მდგრადობის გაძლიერება
2. არაკომუნიკაბელურ დაავადებებთან გამკლავება (NCDs)
3. ინვესტირება ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე
4. ვემზადებით მომავალი ჯანმრთელობის საგანგებო სიტუაციებისთვის
5. მივმართავ ჯანმრთელობის უთანასწორობას
თითოეულ ამ თემატიკას აქვს საგანგებო აქტუალური საქართველოსთვის, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ქვეყანა მუშაობს ჯანმრთელობის საერთაშორისო აკრედიტაციის, პაციენტების უკეთესი განათლებისა და უფრო ძლიერი პირველადი ზრუნვის მიმართულებით.
სად დგას დღეს საქართველო: რეალობის შემოწმება
1. ჯანმრთელობის სისტემების მდგრადობა
საქართველოს ჯანდაცვის სისტემამ აჩვენა ჯიბეების სიძლიერე – განსაკუთრებით საგანგებო პასუხისმგებლობასა და საჯარო-კერძო თანამშრომლობაში. ჯერ კიდევ სისტემური ფრაგმენტები რჩება. დაფინანსება, სამუშაო ძალის დეფიციტი და ურბანულ-სოფლის უმსგავსობა ძირს უთხრის გამძლეობას.
2. არაგადამდები დაავადებები (NCDs)
WHO ევროპაში სიკვდილიანობის წამყვან მიზეზად NCD-ები – და საქართველო გამონაკლისი არ არის. გულის დაავადებები, დიაბეტი და კიბო პასუხისმგებელია ქვეყანაში სიკვდილიანობის 90%-ზე მეტი. რისკ-ფაქტორები, როგორიცაა მოწევა, ალკოჰოლის ბოროტად გამოყენება, ცუდი დიეტა და მაცდუნებელი ცხოვრების სტილი კვლავ მაღალია.
3. ფსიქიკური ჯანმრთელობა
ანგარიში ხაზს უსვამს ფსიქიკური ჯანმრთელობის სერვისების დესტიგმატიზაციისა და ინვესტირების აუცილებლობას. საქართველოში, ცნობიერების გაზრდის მიუხედავად, მენტალურ ჯანმრთელობაზე ზრუნვა განუვითარებელი და მიუწვდომელი რჩება, განსაკუთრებით სოფლად.
4. ჯანმრთელობის საგანგებო მზადყოფნა
საქართველოს COVID-19-ის გამოცდილებამ გამოავლინა როგორც პროგრესი, ასევე გარღვევები. მიუხედავად იმისა, რომ ვაქცინების განაწილება და ჯანმრთელობის კომუნიკაცია დროთა განმავლობაში გაუმჯობესდა, ეროვნული პანდემიისთვის მზადყოფნის გეგმის ნაკლებობა და გაურკვეველი კოორდინაციის პროტოკოლები გამოკვეთილია სისტემური სისუსტეები.
5. ჯანმრთელობის თანასწორობა და სოციალური დეტერმინანტები
მოხსენება ქვეყნებს მოუწოდებს, მიმართონ ჯანმრთელობის სოციალურ დეტერმინანტებს – როგორიცაა საცხოვრებელი, განათლება და სიღარიბე – რაც ღრმად მოქმედებს შედეგებზე. საქართველოს უღარიბეს საზოგადოებას ხშირად აკლია ხელმისაწვდომობა ხარისხიან ჯანდაცვაზე, სუფთა გარემოსა და ჯანმრთელობის განათლებაზე.
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი
”WHO-ს ეს ანგარიში ასახავს იმ რეალობას, რომელშიც ვცხოვრობთ – და გვთავაზობს საგზაო რუკას, რომელსაც სერიოზულად უნდა მივუდგეთ. საქართველომ პროგრესს მიაღწია, მაგრამ პროგრესი არ არის საკმარისი. ჩვენ გვჭირდება ტრანსფორმაცია. ”
“ჩვენ არ გვაქვს საშუალება, რომ ჯანმრთელობა სამინისტროს დონის თემად ვიხილოთ. ეროვნული საკითხია, რომელიც ეხება განათლებას, ინფრასტრუქტურას, გარემოს, ეკონომიკასა და სამართლიანობას. ანტიბიოტიკების წინააღმდეგობიდან სუიციდის პრევენციამდე, ყალბი მკურნალობიდან დაბინძურებულ საკვებამდე – ყველა მოქალაქე დაზარალებულია. ”
“საქართველოში საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სისტემა უნდა გახდეს პროაქტიული და არა რეაქტიული. ინვესტიცია უნდა გავაკეთოთ პრევენციაში და არა მხოლოდ განკურნებაში. ეს გულისხმობს პირველადი ზრუნვის ხელმისაწვდომობის გაფართოებას, ფსიქიკური ჯანმრთელობის მხარდაჭერას, ყალბი მედიცინისა და საკვების სკანდალებთან ბრძოლას და პაციენტების უფლებების დაცვას. ”
„მოვუწოდებ ჩვენს პოლიტიკის შემქმნელებს, რომ ეს ანგარიში მოეპყრონ არა როგორც საერთაშორისო ფორმალობას, არამედ როგორც მოქმედების მოწოდებას – საქართველოს მომავლისთვის, ჩვენი ხალხისთვის, და ჩვენი შვილებისთვის. ”
რეკომენდაციები Georgia Forward-ზე
1. შეიმუშავეთ და დააფინანსეთ ჯანმრთელობის ყოვლისმომცველი სტრატეგია, რომელიც ემთხვევა WHO 2025 პრიორიტეტებს – ის, რომელიც მოიცავს გაზომვ მიზნებს, მულტისექტორულ თანამშრომლობას და მოქალაქეთა ჩართულობას.
2. გავაძლიეროთ სოფლის ჯანმრთელობის სისტემები ტრენინგებში, ინფრასტრუქტურასა და ტელემედიცინაში ინვესტირებით, რათა შევამციროთ გეოგრაფიული ჯანმრთელობის შეუსაბამობები.
3. დაიწყეთ ფსიქიკური ჯანმრთელობის ეროვნული კამპანია ფსიქიკური დაავადებების დესტიგმატიზაციისა და ფსიქოლოგიურ სერვისებზე ხელმისაწვდომობის გაზრდისთვის – განსაკუთრებით ახალგაზრდებისა და ხანდაზმული პოპულაციებისთვის.
4. მიმართეთ არაგადამდები დაავადებებს ფესვში განათლების, ჯანსაღი კვების პოლიტიკით, სკოლის პროგრამებით და მავნე ნივთიერებების რეგულირებით (ალკოჰოლი, შაქარი, თამბაქო).
5. შექმენით მუდმივი ეროვნული პანდემიისთვის მზადყოფნის ოფისი, რათა საქართველოს შეეძლოს სწრაფი რეაგირება მომავალ აფეთქებებზე.
6. ყურადღება გაამახვილეთ დაუცველ მოსახლეობაზე – მათ შორის ლტოლვილებზე, მოხუცებზე, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვებზე და დაბალშემოსავლიან ოჯახებზე – საზოგადოებრივი ჯანდაცვის მიზნობრივი პროგრამების მეშვეობით.
დასკვნა: საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შემობრუნების წერტილი
WHO EURO-ს 2025 წლის ანგარიში უნდა იყოს გამაღვიძებელი მოწოდება პოლიტიკის შემქმნელებისთვის, სამედიცინო პროფესიონალებისთვის და სამოქალაქო საზოგადოებისთვის. ეს გვახსენებს, რომ ჯანმრთელობა არ არის ფუფუნება – ეს არის ადამიანის უფლება და ეკონომიკური და სოციალური სტაბილურობის საფუძველი.
საქართველოსთვის, ახლა დაკვირვების დრო არ არის. ლიდერობის დროა.
ავტორის შესახებ
Professor Giorgi Pkhakadze
საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის თავმჯდომარე, WHO-ს ექსპერტი, ინტერნეიშენალის საბჭოს წევრი და გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი. მას აქვს 25 წლიანი გამოცდილება გლობალურ და ეროვნულ ჯანმრთელობის სისტემებში და არის თანასწორობის, მეცნიერებაზე დაფუძნებული პოლიტიკისა და პაციენტის უფლებების ულაპარაკო ადვოკატი.
Title: Europe’s Health Systems at a Crossroads – What the WHO 2025 Report Means for Georgia
Commentary by Professor Giorgi Pkhakadze, Chair of the Public Health Institute of Georgia
Introduction: Why This Report Matters Now
In an age defined by uncertainty, the 2025 WHO Regional Office for Europe report emerges as a critical roadmap for reimagining public health systems across the continent. With lessons drawn from the COVID-19 pandemic, mounting challenges from climate change, and a rise in health inequities, this report goes beyond diagnosis — it calls for transformation.
But what does this mean for Georgia, a country balancing ambition with systemic public health challenges?
The Core Themes of the Report: What WHO Recommends
The WHO report outlines five major priorities for European nations:
1. Strengthening Health Systems Resilience
2. Tackling Noncommunicable Diseases (NCDs)
3. Investing in Mental Health
4. Preparing for Future Health Emergencies
5. Addressing Health Inequalities
Each of these themes has urgent relevance for Georgia, especially as the country works toward international health accreditation, better patient education, and stronger primary care.
Where Georgia Stands Today: A Reality Check
1. Health Systems Resilience
Georgia’s healthcare system has shown pockets of strength — particularly in emergency responsiveness and public-private collaboration. Yet systemic fragilities remain. Underfunding, workforce shortages, and urban-rural disparities undermine resilience.
2. Noncommunicable Diseases (NCDs)
WHO flags NCDs as the leading cause of death in Europe — and Georgia is no exception. Heart disease, diabetes, and cancer are responsible for over 90% of preventable deaths in the country. Risk factors such as smoking, alcohol abuse, poor diet, and sedentary lifestyles remain high.
3. Mental Health
The report emphasizes the need to destigmatize and invest in mental health services. In Georgia, despite increasing awareness, mental health care remains underdeveloped and inaccessible, especially in rural regions.
4. Health Emergency Preparedness
Georgia’s COVID-19 experience revealed both progress and gaps. While vaccine distribution and health communication improved over time, the lack of a national pandemic preparedness plan and unclear coordination protocols highlighted systemic weaknesses.
5. Health Equity and Social Determinants
The report urges countries to address social determinants of health — such as housing, education, and poverty — which deeply affect outcomes. Georgia’s poorest communities often lack access to quality health care, clean environments, and health education.
Professor Giorgi Pkhakadze’s Commentary
“This WHO report reflects the reality we live in — and offers a roadmap we must take seriously. Georgia has made progress, but progress is not enough. We need transformation.”
“We cannot afford to view health as a ministry-level topic. It’s a national issue that touches education, infrastructure, environment, economy, and justice. From antibiotic resistance to suicide prevention, from fake treatments to contaminated food — every citizen is affected.”
“In Georgia, the public health system must become proactive, not reactive. We must invest in prevention, not just cure. This means expanding access to primary care, supporting mental health, fighting fake medicine and food scandals, and protecting patients’ rights.”
“I urge our policymakers to treat this report not as an international formality but as a call to action — for Georgia’s future, for our people, and for our children.”
Recommendations for Georgia Moving Forward
1. Develop and fund a comprehensive national health strategy aligned with the WHO 2025 priorities — one that includes measurable goals, multisectoral cooperation, and citizen engagement.
2. Strengthen rural health systems by investing in training, infrastructure, and telemedicine to reduce geographic health disparities.
3. Launch a national mental health campaign to destigmatize mental illness and increase access to psychological services — especially for youth and elderly populations.
4. Address noncommunicable diseases at the root through education, healthier food policies, school programs, and regulation of harmful substances (alcohol, sugar, tobacco).
5. Create a permanent national pandemic preparedness office to ensure Georgia can respond quickly to future outbreaks.
6. Focus on vulnerable populations — including refugees, the elderly, children with disabilities, and low-income families — through targeted public health programs.
Conclusion: A Turning Point for Public Health
The 2025 WHO EURO report should be a wake-up call for policymakers, medical professionals, and civil society. It reminds us that health is not a luxury — it is a human right and the foundation of economic and social stability.
For Georgia, this is not a time to observe. It is a time to lead.
About the Author
Professor Giorgi Pkhakadze
Chair of the Public Health Institute of Georgia, WHO Expert, Member of the Board of Relief International, and former advisor to the UN Secretary-General. He has over 25 years of experience in global and national health systems and is an outspoken advocate for equity, science-based policy, and patient rights.

#drpkhakadze #გიორგიფხაკაძე #აქხარისხია

შეიძლება თუ არა წონის დასაკლები წამლები დემენციის სამკურნალოდ გამოვიყენოთ? -კვლევა

მიერ
SheniEkimi.ge
-
0
დიაბეტის მართვა, წონის დაკლება და ალცჰაიმერის პრევენცია: GLP-1 აგონისტების ახალი ერა
#post_seo_title

შეიძლება თუ არა წონის დასაკლები წამლები დემენციის სამკურნალოდ გამოვიყენოთ? — ახალი კვლევები გვაჩვენებს დადებით კავშირს!

პროფესორი  გიორგი ფხაკაძე,
გლობალური მეცნიერება კვლავ გვაოცებს!
უახლესი კვლევების თანახმად, ის პრეპარატები, რომლებიც თავდაპირველად შექმნილი იყო შაქრიანი დიაბეტისა და სიმსუქნის სამკურნალოდ — შესაძლოა დემენციის (მათ შორის ალცჰაიმერის დაავადების) პროფილაქტიკაშიც ეფექტური აღმოჩნდეს.
რას გვიჩვენებს მეცნიერება?
GLP-1 რეცეპტორ აგონისტები — როგორიცაა:
• სემაგლუტიდი (Ozempic, Wegovy)
• ლირაგლუტიდი (Saxenda)
ამჟამად აქტიურად იკვლევიან, როგორც დემენციის რისკის შემცირებელი საშუალებები.
ფლორიდის უნივერსიტეტის კვლევა:
90,000 პაციენტის მონაცემების ანალიზმა აჩვენა, რომ GLP-1RAs-ს მომხმარებლებს 33%-ით ნაკლები ალბათობა ჰქონდათ ალცჰაიმერის დიაგნოზის მიღებისა, შედარებით სხვა დიაბეტის წამლებთან.
გოლვეის უნივერსიტეტის მეტაანალიზი (26 კლინიკური კვლევა):
GLP-1RAs-სთან ასოცირდებოდა მეხსიერების დაქვეითების შემცირებული რისკი.
Alzheimer’s Association-ის კონფერენცია 2024:
ლირაგლუტიდმა დაამუხრუჭა ტვინის შეკუმშვის პროცესი და მეხსიერების გაუარესება ალცჰაიმერის მქონე პაციენტებში.
როგორ მუშაობს ეს პრეპარატები?
GLP-1 agonist-ები:
• ამცირებენ ანთებას ტვინში
• აუმჯობესებენ ინსულინის სენსიტივობას
• დადებითად მოქმედებენ სისხლძარღვებზე და ცირკულაციაზე
სწორედ ეს მექანიზმები არის მნიშვნელოვანი კოგნიტიური ფუნქციის შესანარჩუნებლად.
რას ნიშნავს ეს ჩვენთვის?
• ეს ჯერ კიდევ კვლევის ეტაპზეა, თუმცა უკვე ჩანს პოტენციალი, რომ მომავალში მსგავსი პრეპარატები შეიძლება გამოვიყენოთ არა მხოლოდ დიაბეტისა და სიმსუქნის, არამედ ნევროდეგენერაციული დაავადებების პრევენციისთვისაც.
• განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია 50+ ასაკის ადამიანებისთვის, ვისაც აქვს გენეტიკური ან მეტაბოლური რისკები.
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:
„თუ ამ კვლევების მიმართულება დადასტურდება, ჩვენ ვხედავთ მომავალს, სადაც ერთსა და იმავე წამალს ექნება ძალა – შეამციროს სიმსუქნე, რეგულიროს დიაბეტი და დააბრკოლოს დემენციის განვითარება.
ეს სამმაგი ეფექტი შეიძლება გახდეს რევოლუცია პროფილაქტიკურ მედიცინაში.
მაგრამ ნუ იჩქარებთ თვითმკურნალობას — ამ წამლებს აქვთ სერიოზული ჩვენებები და გვერდითი მოვლენები.
მთავარია: დავიცვათ პრევენცია და ვისმინოთ მეცნიერება, არა ინტერნეტ-რჩევები.“
წყაროები:
1. Technology Networks. Could Weight Loss Drugs Be Repurposed as Dementia Treatments? April 2025.
2. Nature Medicine. GLP-1RAs and dementia prevention in type 2 diabetes patients. March 2025.
3. Alzheimer’s Association International Conference, 2024.
გაიგეთ მეტი:
შენი ექიმი – სამეცნიერო სიახლეები და ჯანმრთელობის რჩევები: www.sheniekimi.ge
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე
საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე, WHO-ს ექსპერტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს წევრი და გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი.

ყოველწილურად ყვითელი ცხელებით ავადდება 84 000- 170 000 ადამიანი და 60 000 შემთხვევა მთავრდება ლეტალურად

მიერ
SheniEkimi.ge
-
0
ყვითელი ცხელება
#post_seo_title

ყვითელი ცხელება

1.ზოგადი მიმოხილვა – ყვითელი ცხელება მწვავე ვირუსულ ჰემორაგიული დაავადებაა, რომელიც გადაეცემა ინფიცირებული კოღოს საშუალებით. სიტყვა „ყვითელი“ მიგვანიშნებს დაავადების თანმხლებ სიმპტომზე – სიყვითლეზე, რომელიც უვითარდება პაციენტთა გარკვეულ ნაწილს. დაავადების მძიმე ფორმის დროს და მკურნალობის გარეშე, ლეტალური გამოსავალი მოსალოდნელია შემთხვევათა 50 %- ში.

ბოლო შეფასების მიხედვით, ყოველწილურად ყვითელი ცხელებით ავადდება 84 000- 170 000 ადამიანი და 60 000 შემთხვევა მთავრდება ლეტალურად. ყვითელი ცხელების სპეციფიკური მკურნალობა არ არსებობოს. მკურნალობა სიმპტომურია.

ვირუსი ენდემურია აფრიკასა და ლათინურ ამერიკაში. ბოლო 10 წლის განმავლობაში, ამ დაავადებით გამოწვეული შემთხვევების რიცხვი მცირდება. საქართველოში ადგილობრივი შემთხვევები დარეგისტრურებული არ არის.

 2.გამომწვევი აგენტი – გამომწვევია Flavivirus, Flaviviridae ოჯახის წარმომადგენელი. გადამტანია ინფიცირებული კოღო, უმეტესად  Aedes სახეობის. ყვითელი ცხელება ასევე ვრცელდება Haemogogus სახეობის კოღოს მიერ, რომელიც უმეტესად გვხვდება ჯუნგლებში.

3.მიზეზები/ძირითადი რისკის ფაქტორები – ყვითელი ცხელების ენდემურ არეალში, როგორიცაა აფრიკა და სამხრეთ ამერიკა – მოგზაურობა.

 4. რეზერვუარი – ურბანულ ზონაში მტარებლებს წარმოადგენენ ადამიანები და Aedes  სახეობის კოღოები. ტყეში კი ინფექციის წყარო და რეზერვუარი შეიძლება იყოს გარეული ცხოველი (მაიმუნი, ოპოსუმი, იშვიათად სხვა სახეობა).

 5. გადაცემის გზები – ინფიცირებული კოღოს კბენით. ამავე სახეობას გადააქვს ზიკა ვირუსი, ჩიკუნგუნია და დენგეს ვირუსი. კოღო ინფიცირდება დაავადებული ადამიანის ან მაიმუნის კბენის შედეგად. დაავადება ადამიანიდან ადამიანს არ გადაეცემა.

 6.ინკუბაციური პერიოდი – 3-6 დღე.

 7.გადამდებლობის პერიოდი – კოღო ინფიცირდება ადამიანის ვირემიულ ფაზაში დაკბენისას, რომელიც გრძელდება ცხელების დაწყებიდან 5 დღის განმავლობაში. კბენიდან 9-12 დღის შემდეგ კოღო ხდება გადამდები.

 8. მიმღებლობა – ყველა ადამიანი ხდება ავად, ვისაც აქვს რისკის ფაქტორებთან შეხება. დაავადების გადატანის შემდეგ ადამიანს უვითარდება მყარი იმუნიტეტი.    

9. კონტროლის ღონისძიებები –

ა) პრევენციული ღონისძიებები :

  • ვაქცინაცია ყვითელი ცხელების პრევენციის საუკეთესო საშუალებაა. ვაქცინა უსაფრთხო და ხელმისაწვდომია. ერთჯერადი დოზა უზრუნველყოფს დაავადების წინააღმდეგ მუდმივი იმუნიტეტის ჩამოყალიბებას.
  • კოღოს კბენისგან თავდაცვა – კოღოს საწინააღმდეგო რეპელენტების გამოიყენება;

ინსექტიციდების გამოყენება ზრდასრული კოღოებისა და მატლების წინააღმდეგ; ფანჯრის და  საწოლის ბადეების გამოყენება;

  • მიმდებარე ტერიტორიაზე, წყლის შესანახი კონტეინერების დაცლა, გაწმენდა,  თავდახურულ მდგომარეობაში მოყვანა.

ბ)პაციენტის და კონტატების კონტროლი–პაციენტმა კლინიკური ნიშნების გამოვლენისთანავე უნდა მიმართოს სამედიცინო დაწესებულებას, რათა ექიმის მიერ მოხდეს დროული კლინიკური დიაგნოსტირება და შესაბამისი მკურნალობა, ზუსტი დიაგნოსტირებისათვის კი აუცილებელია კლინიკური დიაგნოზი დადასტურებული იყოს ლაბორატორიული კვლევის საფუძველზე.

ყვითელი ცხელება სავალდებულო/სასწრაფო შეტყობინებას დაქვემდებარებული დაავადებაა. ყველა საეჭვო შემთხვევა/შემთხვევები ექვემდებარება რეგისტრაციას გადამდებ დაავადებათა რეგისტრაციის ჟურნალ 60/A-ში და სასწრაფო შეტყობინებას (გამოვლენიდან 24 საათის განმავლობაში)  საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სამსახურში ნებისმიერი ხელთარსებული საშუალებით („სასწრაფო შეტყობინების ბარათი“ – ფორმა N58/1, ტელეფონი, ფაქსი, თუ ელ-ფოსტა). შეტყობინების მიღებისას, ეპიდემიოლოგი იწყებს შემთხვევის/შემთხვევების კვლევას სტანდარტული ეპიდკვლევის ბარათის შესაბამისად.

გ)ეპიდსაწინააღმდეგო ღონისძიებები–პაციენტი უნდა იქნას იზოლირებული, რათა თავიდან იქნას აცილებული კოღოსგან დაკბენა გადამდებლობის პერიოდში.

დაავადება არ გადაეცემა ადამიანიდან ადამიანს კონტაქტის გზით, თუმცა იქედან გამომდინარე, რომ მრავალ ინფექციას ახასიათებს მსგავსი სიმპტომები და გადამადებლობა, საჭიროა პაციენტის იზოლაცია ყვთიელი ცხელების დიაგნოზის დადასტურებამდე. არ საჭიროებს საკარანტინო ღონისძიებებს.

 დ)ბუნებრივი მოვლენების ზეგავლენა – კოღოები მრავლდებიან ტროპიკულ ტყეებში, ნესტიან და ნაწილობრივად ნესტიან პირობებში, ამავდროულად ადამიანის მიერ შექმნილ ისეთ კონტეინერებსა და სათავსოებში, სადაც გარკვეული პერიოდის განმავლობაში ხდება წყლის დაგროვება. ინფიცირებული კოღოებისა და ადამიანების გაზრდილი კონტაქტი, განსაკუთრებით ქალაქებში, სადაც მოსახლეობა არ არის აცრილი ყვითელი ცხელების წინააღმდეგ, შესაძლოა იქცეს ეპიდემიის მიზეზად.

ბუნებრივი კატასტროფებისას ეპიდემიის პრევენციის საუკეთესო გზას მასიური ვაქცინაცია წარმოადგენს.

 ე)საერთაშორისო ღონისძიებები – ყვითელი ცხელება ექვემდებარება ჯანმრთელობის საერთაშორისო წესებით (IHR 2005) სასწრაფო შეტყობინებას. ნებისმიერი უწყება ვალდებულია ეჭვის მიტანის შემთხვევაში შეატყობინოს ქვეყნის ჯსწ-ის ეროვნულ კოორდინატორს (დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრი), რომელიც თავის მხრივ, უზრუნველყოფს სასწრაფო შეტყობინების გაგზავნას ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის საკონტაქტო პუნქტთან.

123...703გვერდი 1 of 703

ბოლო სიახლეები

პოპულარული ამბები

კატეგორიები

ჩვენ შესახებ

info@accreditation.ge
ჩვენ შესახებ / რეკლამა / კონტაქტი

გამოგვყევი სოციალურ ქსელებში

© SheniEkimi.ge

Verified by MonsterInsights