პროფესორის კომენტარი – რატომ არის ეს ტკივილი არა მარტო საქართველოსთვის, არამედ ინდოეთისთვისაც
„ინდოეთის 5 000 წლიანი აიურვედას მემკვიდრეობა არის კულტურული სიწმინდე. როდესაც საქართველოში, ევროპაში თუ სხვაგან ულიცენზიო ადამიანები თავს ასაღებენ „ინდოეთის ტრადიციულ ექიმებად“, ისინი ზიანს აყენებენ არა მხოლოდ ჩვენი მოსახლეობის ჯანმრთელობას – არამედ ინდოეთის სახელმწიფოს, მის კულტურას და საუკუნოვან სამედიცინო მემკვიდრეობას. ეს უკვე არა მხოლოდ სამედიცინო, არამედ ეთიკური, კულტურული და სამართლებრივი პრობლემაა.“
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე (MD, MPH, PhD)
აიურვედა – მედიცინაა, არა ჰობი
ინდოეთის სახელმწიფო დღეს ძალიან მკაფიო სიტყვებს იყენებს.
ინდოეთის ჯანდაცვის სისტემაში აიურვედა აღიარებულია როგორც სრულიფასოვანი სამედიცინო დარგი, არა როგორც „ენერგეტიკული პრაქტიკა“ ან „ექზოტიკური ჰობი“.
ინდოეთის შესაბამისი ორგანო – Ministry of AYUSH – პირდაპირ ამბობს:
“Ayurveda is medicine, not a hobby.” („აიურვედა არის მედიცინა და არა ჰობი.“)
“Only qualified practitioners may represent it.” („მხოლოდ კვალიფიცირებულ სპეციალისტებს აქვთ უფლება წარმოადგენდნენ მას.“) 
ეს ორი წინადადება კარგად ასახავს ინდოეთის ოფიციალურ ლოგიკას –
აიურვედა არის სახელმწიფოს მიერ რეგულირებული სამედიცინო პროფესია, რომელსაც აქვს:
• მკაფიო საგანმანათლებლო სტანდარტი
• ეროვნული გამოცდები
• რეგისტრი და ლიცენზია
• ეთიკური კოდექსი
• კანონით განსაზღვრული სანქციები ულიცენზიო პრაქტიკისთვის 
1. განათლება – BAMS: ერთადერთი კანონიერი გზა, რომ გახდე „აიურვედას ექიმი“
ინდოეთში აიურვედას სპეციალისტად ოფიციალურად აღიარება მხოლოდ ერთი გზით ხდება:
BAMS – Bachelor of Ayurvedic Medicine and Surgery (5.5 წელი)
ეს არის ოფიციალური სამედიცინო დიპლომი აიურვედაში, რომლის პროგრამა მოიცავს:
• ანატომია
• ფიზიოლოგია
• პათოლოგია
• დიაგნოსტიკა
• ფარმაკოლოგიის საფუძვლები
• ქირურგიის საფუძვლები
• 1 წლიანი კლინიკური პრაქტიკა
საგანმანათლებლო სტანდარტს აწესებს National Commission for Indian System of Medicine (NCISM) – ინდოეთის ეროვნული კომისია ტრადიციული სამედიცინო სისტემებისთვის. 
ვინც BAMS დიპლომი არ აქვს – ინდოეთში არც ექიმია, არც სპეციალისტი, არც თერაპევტი, არც „აიურვედას მასწავლებელი“.
ეს ძალიან მნიშვნელოვანია საქართველოს მკითხველისთვის:
თუ ვინმე საქართველოში თავს „ინდოეთის აიურვედას ექიმად“ მოიხსენიებს, პირველი კითხვა, რომელიც უნდა გაჩნდეს, არის:
„სად არის შენი BAMS დიპლომი და რომელ ინდურ უნივერსიტეტში მიიღე იგი?“
2. ლიცენზია და რეგისტრი – დიპლომი ჯერ კიდევ არ არის ყველაფერი
ინდოეთში მხოლოდ დიპლომი არ კმარა. სპეციალისტმა უნდა:
• დარეგისტრირდეს სახელმწიფო რეესტრში (State Register ან National Register)
• მიიღოს პირადი პროფესიული ლიცენზია
• დაემორჩილოს NCISM-ის ეთიკის და რეგისტრაციის რეგულაციებს 
NCISM-ის ეთიკის დოკუმენტი პირდაპირ ამბობს, რომ:
• პრაქტიკოსი ვალდებულია გამოავლინოს არაკომპეტენტური და ულიცენზიო პრაქტიკა
• აკრძალულია არარეგისტრირებული პირების დასაქმებაც კი სამედიცინო მომსახურებაში 
ანუ ინდოეთში არც ექიმმა და არც კლინიკამ არ შეიძლება გვერდით „დაისვას“ ულიცენზიო „ჰილერი“ – ეს უკვე ეთიკური და იურიდიული დარღვევაა.
3. რატომ იცავს ინდოეთი აიურვედას ასე მკაცრად?
3.1. კულტურული მემკვიდრეობა და საერთაშორისო იმიჯი
აიურვედა არის ინდოეთის:
• კულტურული ხაზი – ტრადიციული ცოდნა, ტექსტები, სკოლისა და მასწავლებლის სერიული მემკვიდრეობა;
• სახელმწიფო პოლიტიკა – AYUSH-ის შექმნა, ეროვნული სტრატეგიები და ინტეგრაცია ჯანდაცვაში; 
• გლობალური ბრენდი – ინდოეთის „რბილი ძალა“ (soft power), რომლითაც ქვეყანა პოზიციონირებს გლობალურ ჯანდაცვაში.
სწორედ ამიტომ იურიდიულ ანალიტიკაში (მაგალითად, 2024 წლის ფართო მიმოხილვაში Ayurved-სა და ტრადიციულ მედიცინაზე) პირდაპირ წერენ, რომ ერთ-ერთი მთავარი მიზანია კვალიფიკაციის გარეშე პრაქტიკისა და „quackery“-ის შეზღუდვა – ანუ თვითგამოგონილი „ექსპერტების“ დათრგუნვა, რომლებიც ამ მრავალსაუკუნოვან სისტემას აფერხებენ. 
3.2. WHO – რეგულაცია, არა ქაოსი
WHO-ს ტრადიციული მედიცინის სტრატეგია (2014–2023, შემდეგ – 2025–2034) ძალიან ნათელს ხდის, რა არის ამ სფეროში ძირითადი პრიორიტეტი:
„ტრადიციული და დამატებითი მედიცინის პროდუქტების, პროგრამებისა და პრაქტიკოსების რეგულაცია უნდა ემსახურებოდეს უსაფრთხოებას, ხარისხს და ეფექტიანობას.“ 
Draft სტრატეგია 2025–2034 უკვე პირდაპირ საუბრობს:
• აუცილებელია კვალიფიკაციის, უნარების და ეთიკური სტანდარტების განსაზღვრა პრაქტიკოსებისთვის;
• რეგულაციური ჩარჩოები უნდა იცავდეს ტრადიციულ ცოდნას და კულტურულ მემკვიდრეობას, რათა თავიდან იქნეს აცილებული ბოროტად გამოყენება და მითვისება.
ეს ზუსტად შეესაბამება იმას, რასაც ინდოეთი აკეთებს – იცავს როგორც პაციენტს, ისე უფლებას, რომ აიურვედა არ გადაიქცეს „ფეიკის ბაზრად“.
4. რა სასჯელები არსებობს ინდოეთში ულიცენზიო პრაქტიკისთვის?
სასჯელები ინდოეთის შტატების მიხედვით შეიძლება განსხვავდებოდეს, მაგრამ ტენდენცია ერთია – კანონი ძალიან გამკაცრდა.
მაგალითი – ಕರ್ನಾಟಕის შტატი (Karnataka), 2025
კარნატაკის ჯანდაცვის დეპარტამენტის ბრძანებით, ნებისმიერი პირი, რომელიც რეგისტრირებული არ არის შესაბამის სამედიცინო საბჭოში (მათ შორის აიურვედა), ვერ შეიძლება დაკავდეს სამედიცინო პრაქტიკით. 
სასჯელები:
• პირველი დარღვევა – ჯარიმა ₹25,000–50,000
დაახლოებით 800–1 700 ლარი (GEL)
• განმეორებითი დარღვევა – ჯარიმა ₹250,000–500,000, ანუ
- დაახლოებით 8 000–17 000 ლარი (GEL)
- და ვიდრე 3 წლამდე პატიმრობა 
ეს უკვე არაა „სინაზე შენიშვნა“ – ეს არის მკაცრი, კრიმინალურ დონემდე მიმავალი სამართლებრივი რეაგირება.
პროფესიული რეგისტრიდან ამოღება
NCISM-ის ეთიკის რეგულაციები ავალდებულებს კომისიას, შეაჩეროს ან გააუქმოს რეგისტრაცია იმ პრაქტიკოსებისთვის, რომლებიც ეთიკას, რეგულაციას ან რეგისტრაციის წესებს არღვევენ – მათ შორის ულიცენზიო პირების მხარდაჭერის ან „თანამშრომლობის“ შემთხვევაში. 
5. რა არის ინდოეთის პოზიცია „აიურვედას ექსპერტებზე“ საზღვარგარეთ?
ინდოეთის იურიდიული და ეთიკური ანალიზები (მათ შორის 2024 წლის ფართო მიმოხილვა ტრადიციული მედიცინის სამართლებრივი სტატუსის შესახებ) ხაზს უსვამენ ორ მნიშვნელოვან ასპექტს: 
1. ტრადიციული ცოდნის დაცვა და მემკვიდრეობის დამცველობა
პროფესიული რეგულაცია თავადაც ერთგვარი ინტელექტუალური საკუთრებაა – სახელმწიფო და რეგისტრირებული სპეციალისტები ერთად იცავენ ტიტულს, ცოდნასა და პრაქტიკას „ფოქლორის კომერციალიზაციისგან“.
2. „Misappropriation“ – კულტურული მითვისება და სიყალბე
როცა უცხო ქვეყანაში ვინმე თავს „Ayurveda doctor“–ად მოიხსენიებს ინდოეთის კრიტერიუმების გარეშე (BAMS, რეგისტრი, ლიცენზია), ეს ინდოეთისთვის აღიქმება:
• როგორც ფალსიფიკაცია
• როგორც კულტურული მემკვიდრეობის მითვისება
• როგორც სისტემის „გადატეხა“ იაფფასიან „სულიერ პროდუქტად“
ინდოეთის ოფიციალური პოზიცია ასეთია:
„ტრადიციული მედიცინის პრაქტიკის რეგულაცია აუცილებელია, რომ დაცული იყოს უსაფრთხოება, ხარისხი და კულტურული მემკვიდრეობა და თავიდან იქნას აცილებული მისაპროპრიაცია – ცოდნის მითვისება ულიცენზიო და არაკვალიფიცირებული პირების მიერ.“ 
6. რატომ არის ეს თემა საქართველოსთვისაც კრიტიკული?
როდესაც საქართველოში ჩნდება ადამიანი, რომელიც:
• არ ფლობს BAMS დიპლომს
• არ არის დარეგისტრირებული NCISM-ის ეროვნულ თუ შტატურ რეესტრში
• არ აქვს ინდოეთის მიერ გაცემული ლიცენზია
• საკუთარ თავს უწოდებს „ინდოეთის ტრადიციულ ექიმს“, „აიურვედას სპეციალისტს“ ან „ინდურ ჰილერს“
ეს არის:
• ჯანმრთელობისათვის საფრთხე
• საჯარო მოტყუება
• ინდოეთის ტრადიციის ფალსიფიკაცია
• ეთიკისა და ნდობის მძიმე დარღვევა
ამიტომ სრულიად სამართლიანია, თუ საქართველოში დავასვამთ ელემენტარულ სტანდარტს:
„თუ შენ იყენებ სიტყვას „Ayurveda“ – მოიტანე BAMS დიპლომი და ინდოეთის რეგისტრის ჩანაწერი. სხვა ყველაფერი – უბრალოდ სქემებია.“
Q&A – ყველაზე ხშირი კითხვები
1. შეიძლება თუ არა აიურვედას პრაქტიკა დიპლომისა და ლიცენზიის გარეშე?
არა. ინდოეთის კანონმდებლობით, ეს არის უკანონო სამედიცინო პრაქტიკა. 
2. შეიძლება ვინმემ მხოლოდ „კურსების“ გავლით გახდეს „აიურვედას ექსპერტი“?
არა.
ერთადერთი აღიარებული საბაზისო განათლება არის BAMS (5.5 წელი) აკრედიტებულ უნივერსიტეტში NCISM-ის სტანდარტებით.
3. შეიძლება თუ არა უცხოეთში იყო „Ayurveda doctor“, თუ ინდოეთში არ ხარ დარეგისტრირებული?
ინდოეთის ოფიციალური რეგულაციებით – არა.
თუ ადამიანი წარმოადგენს საკუთარ თავს როგორც აიურვედას ექიმს, მაგრამ არ აკმაყოფილებს ინდოეთის მოთხოვნებს, ეს ითვლება მოსაწყენი (quackery) და კულტურული მემკვიდრეობის დაზიანებად. 
4. რას აკეთებს WHO ამ საკითხზე?
WHO მოუწოდებს ქვეყნებს, რომ ტრადიციული მედიცინა იყოს რეგულირებული – არა მხოლოდ პროდუქტები, არამედ პრაქტიკოსებიც.
ცენტრალური იდეაა – უსაფრთხოება, ხარისხი, ეფექტიანობა და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა. 
რას ვაკეთებთ ჩვენ, როგორც საზოგადოება?
• ვსვამთ კითხვებს – „სად არის შენი დიპლომი?“
• მოვითხოვთ განათლებისა და ლიცენზიის დადასტურებას
• არ ვაძლევთ უფლებას, რომ ინდოეთის 5 000 წლიანი მემკვიდრეობა საქართველოში „იაფფასიან შოუდ“ იქცეს
• ვცავთ ჩვენს მოქალაქეებს ულიცენზიო ექსპერიმენტებისგან
ეს უკვე არ არის მხოლოდ ინდოეთის საქმე – ეს არის ჩვენი პაციენტების უსაფრთხოების და საჭირო პატივისცემის საკითხი სხვა ხალხის კულტურის მიმართ.
მეტი სანდო ინფორმაცია სად ვიპოვოთ?
მეტი უახლესი და სანდო სამედიცინო ინფორმაცია იხილეთ ოფიციალურ პლატფორმაზე:
www.sheniekimi.ge – შენი ექიმი, შენი სივრცე, შენი ჯანმრთელობა.
გადმოწერე აპლიკაცია „შენი ექიმი“ – პირველი ქართული სამედიცინო პლატფორმა!
შენი ექიმი – ცოდნა ჯანმრთელობისთვის.
ავტორის ბიოგრაფია
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე — დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD) — არის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე.
ლიტერატურა:
1. Ministry of AYUSH, Government of India. Demands for Grants 2024–25: AYUSH. New Delhi; 2024. 
2. The National Commission for Indian System of Medicine Act, 2020. Act No.14 of 2020. Government of India; 2020. 
3. National Commission for Indian System of Medicine. Ethics and Registration Regulations; 2022–2023. 
4. Karnataka Health and Family Welfare Department. Order on strict action against fake doctors and unregistered medical establishments; 11 Nov 2025. 
5. Bhatt C, Joshi A. The legal status of Ayurveda and traditional medicine: a comprehensive analysis. 2024. 
6. World Health Organization. WHO Traditional Medicine Strategy 2014–2023. Geneva: WHO; 2013. 
7. World Health Organization. Draft WHO traditional medicine strategy 2025–2034. Geneva: WHO; 2024–2025. 
8. Ijaz N, Boon H. Statutory regulation of traditional medicine practitioners and practices: the need for distinct policy making guidelines. J Altern Complement Med. 2018;24(3):203-210. 
ინტერესთა კონფლიქტი
ავტორი არ არის დაკავშირებული ინდოეთის არცერთ უნივერსიტეტთან, კომიტეტთან ან კომერციულ სტრუქტურასთან, რომელიც სარგებელს მიიღებდა ამ ტექსტის შინაარსიდან. ტექსტი მომზადებულია მხოლოდ საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინტერესებიდან გამომდინარე.
Giorgi Pkhakadze SheniEkimi.ge • შენი ექიმი SheniAmbebi.ge • შენი ამბები SheniSilamaze.ge • შენი სილამაზე supplement.ge SheniSupra.ge • შენი სუფრა SheniGanatleba.ge • შენი განათლება SheniDasveneba.ge • შენიდასვენება.ge SheniTbilisi.ge • შენი თბილისი SheniEmigranti.ge • შენი ემიგრანტი SheniStartup.ge • შენი სტარტაპი SheniSofeli.ge • შენი სოფელი SheniAcademia DrPkhakadze SheniMarket.ge · შენი მარკეტი SheniPositivi.ge • შენი პოზიტივი SheniXma.ge • შენი ხმა SheniHoroskopi.ge • შენი ჰოროსკოპი Sheni.ge • შენი SheniMedicina.ge • შენი მედიცინა დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო World Health Organization (WHO) World Health Organization Georgia · ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია საქართველოში #foryouシ #fypageシ #viralシ #foryoupageシ #ფორიუ #fypageシ #sheniambebi #drpkhakadze #შენიექიმი #აქხარისხია #გიორგიფხაკაძე #sheniekimi #sheniambebi #აქხარისხია
გადმოწერე აპლიკაცია „შენი ექიმი“ – პირველი ქართული სამედიცინო პლატფორმა!
მიიღე სანდო და აქტუალური ინფორმაცია ჯანმრთელობის შესახებ – საქართველოდან და მთელი მსოფლიოდან.
iPhone: https://apps.apple.com/fr/app/sheni/id6746877342?l=en-GB
Telegram არხი: https://t.me/SheniEkimi
შენი ექიმი – ცოდნა ჯანმრთელობისთვის.
