დიდხანს ჯდომა ტვინს “აპატარავებს” — და ზრდის ალცჰაიმერის რისკს

„ფიზიკური უძრაობა დღეს უკვე ახალ ეპიდემიად იქცა. ჩვენ ყოველდღე ვზივართ საათობით — მანქანაში, ოფისში, ტელეფონთან. შედეგი მხოლოდ წონაში მატება არ არის — ეს პირდაპირ აზიანებს ტვინს.

სამწუხაროდ, საქართველოში ჯდომის კულტურა და ნაკლები მოძრაობა უკვე ბავშვობიდან იწყება. აუცილებელია ყოველდღიური მოძრაობის ჩვევად ქცევა — თუნდაც მცირე, მაგრამ რეგულარული აქტივობა. ტვინის ჯანმრთელობა პირდაპირ არის დამოკიდებული თქვენს მოძრაობაზე.“

აშშ-ის კალიფორნიის უნივერსიტეტის მიერ ჩატარებულმა შვიდწლიანმა კვლევამ აჩვენა, რომ 50 წელზე უფროსი ასაკის ადამიანებში, რომლებიც დღეში ხანგრძლივად სხედან, ტვინის მოცულობა მცირდება — განსაკუთრებით იმ უბნებში, რომლებიც პასუხისმგებელია მეხსიერებასა და აზროვნებაზე.

ეს ცვლილებები უკავშირდება ალცჰაიმერის დაავადების განვითარებას, რადგან სწორედ ამ რეგიონებში (ჰიპოკამპი, ტვინის თეთრი ნივთიერება) პირველ რიგში აღინიშნება დეგენერაციული ცვლილებები.

ყველაზე მოულოდნელი დასკვნა ის იყო, რომ ვარჯიში ვერ ახერხებს ამ უარყოფითი ეფექტის სრულ კომპენსირებას — ანუ, თუნდაც ყოველდღე ივარჯიშოთ, მაგრამ დანარჩენი დრო უმოძრაოდ გაატაროთ, ტვინის სტრუქტურა მაინც ზიანდება.

მეცნიერებმა შვიდი წლის განმავლობაში დააკვირდნენ 700 ზრდასრულ ადამიანს, საშუალო ასაკი — 60 წელი.

• ტვინის MRI სკანირება;

• ფიზიკური აქტივობის გაზომვა სპეციალური სენსორებით;

• გენეტიკური ტესტირება ალცჰაიმერის რისკის მქონე APOE ε4 გენის გამოსავლენად.

შედეგებმა აჩვენა, რომ:

• ადამიანები, რომლებიც დღეში 10 საათზე მეტს სხედან, ტვინის მოცულობას უფრო სწრაფად კარგავენ;

• განსაკუთრებით მაღალ რისკში აღმოჩნდნენ ისინი, ვისაც აქვს ალცჰაიმერისადმი გენეტიკური მიდრეკილება;

• ყველაზე მეტად ზიანდება მეხსიერების და სივრცითი ორიენტაციის ზონები.

საქართველოში საშუალო ოფისის თანამშრომელი ყოველდღიურად ზის 8-დან 11 საათამდე — რაც მნიშვნელოვნად აღემატება ჯანმრთელობის რეკომენდებულ ზღვარს.

დამატებით, მოსახლეობის დიდი ნაწილი თითქმის არ ახორციელებს „მიკრო-მოძრაობას“ — მცირე გასეირნებას, კიბეზე ასვლას, ან მცირე ფიზიკურ დაძაბვას სამუშაოს განმავლობაში.

• გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები,

• დიაბეტი ტიპი 2,

• დეპრესია და ანქსიოზურობა,

• ქრონიკული დაღლილობა და მეხსიერების გაუარესება.

ყოველი საათის შემდეგ — 3–5 წუთი მოძრაობა (მარტივი გასეირნება ან გაჭიმვა საკმარისია);

კიბე, არა ლიფტი — ეს ყოველდღიური ვარჯიშია ტვინისთვისაც;

დაიმონტაჟეთ “მოძრაობის შეხსენება” ტელეფონში ან კომპიუტერზე;

დაიწყეთ შეხვედრები ან ზარები ფეხზე მდგომმა — ეს ტვინის სისხლმომარაგებას ზრდის;

შეამცირეთ ეკრანის წინ გატარებული დრო, განსაკუთრებით საღამოს საათებში.

დიახ. MRI კვლევებით დადასტურდა, რომ ხანგრძლივი უმოძრაო მდგომარეობა ამცირებს ტვინის იმ უბნების მოცულობას, რომლებიც მეხსიერებასა და აზროვნებას აკონტროლებს.

ვარჯიში ძალიან მნიშვნელოვანია, მაგრამ არ არის საკმარისი, თუ დღის დანარჩენი 10 საათი უმოძრაოდ ატარებთ. საჭიროა მოძრაობა მთელი დღის განმავლობაში.

კვლევის მიხედვით, 8 საათზე მეტი ჯდომა დღეში უკვე ზრდის ტვინისა და გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დაავადებების რისკს.

რისკი უფრო მაღალია 50 წელს ზემოთ, თუმცა ტვინის ცვლილებები იწყება ბევრად ადრე — უკვე 30-40 წლიდან.

1. Falck RS et al. Sedentary time and brain atrophy in older adults: Longitudinal associations from the UCLA Study. Journal of Alzheimer’s Disease, 2025.

2. National Institute on Aging (NIA). Physical Activity and Brain Health, 2024.

3. World Health Organization. Global action plan on physical activity 2018–2030.

4. Mayo Clinic Proceedings (2024). Sedentary behavior and neurodegenerative risk.

www.sheniekimi.ge — შენი ექიმი, შენი სივრცე, შენი ჯანმრთელობა.

გადმოწერე აპლიკაცია “შენი ექიმი”:

iPhone: https://apps.apple.com/app/sheniekimi/id6746522706

Android: https://play.google.com/store/apps/details…

Telegram არხი: https://t.me/SheniEkimi

ავტორი:

#გიორგიფხაკაძე #შენიექიმი #აქხარისხია #ჯანსაღიჯీవნებაი #ტვინისჯანმრთელობა #sheni #sheniekimi #sheniambebi #accreditationge #შენიექიმი #აქხარისხია #sheni #შენიამბები #drpkhakadze #ჯანმრთელობა SheniEkimi.ge • შენი ექიმი SheniAmbebi.ge • შენი ამბები SheniSilamaze.ge • შენი სილამაზე Georgian Medical Journal