🔬 ანემიის ტიპები, დიაგნოსტიკა და კვლევების მნიშვნელობა მკურნალობისთვის
🩸 რას ნიშნავს ანემია?
ანემია არის მდგომარეობა, რომელიც ხასიათდება სისხლში ჰემოგლობინისა და/ან ერითროციტების დონის დაქვეითებით. ამის შედეგად ქსოვილები და ორგანოები საჭირო რაოდენობის ჟანგბადს ვეღარ იღებენ, რაც იწვევს საერთო სისუსტეს, მოთენთილობასა და სხვა სიმპტომებს.
🧬 ანემიის ძირითადი ტიპები
1. რკინადეფიციტური ანემია
ყველაზე ხშირი ფორმაა და ვითარდება ორგანიზმში რკინის დეფიციტის ფონზე. გამომწვევ მიზეზებს შორისაა:
-
არასრულფასოვანი კვება
-
ხანგრძლივი მენსტრუაცია
-
კუჭ-ნაწლავის ქრონიკული სისხლდენა
-
შეწოვის დარღვევა (მაგ. целиაკია)
სიმპტომები: კანის ფერმკრთალობა, თმის ცვენა, ადვილად დაღლა, გამომშრალი კანი.
2. ვიტამინ B12-ისა და ფოლიუმის მჟავის დეფიციტი (მეგალობლასტური ანემია)
ამ ტიპის ანემიისას ძვლის ტვინში იქმნება გადიდებული, მოუმწიფებელი ერითროციტები. მიზეზები:
-
ვიტამინებით ღარიბი კვება
-
პერნიციოზული ანემია (ავტოიმუნური დარღვევა)
-
ალკოჰოლიზმი
-
ნაწლავური პათოლოგიები
დამახასიათებელია: მგრძნობელობის დაქვეითება, კიდურებში “ჭიანჭველების” შეგრძნება, მეხსიერების პრობლემები.
3. ჰემოლიზური ანემია
განპირობებულია ერითროციტების არანორმალურად სწრაფი დაშლით. შესაძლოა იყოს:
-
მემკვიდრეობითი (ნამგლისებური ანემია, თალასემია)
-
შეძენილი (ავტოიმუნური ანემია, მედიკამენტური ან ინფექციური ფაქტორები)
ნიშნები: სიყვითლე, შარდის მუქი ფერი, რეტიკულოციტების მომატება.
4. აპლაზიური ანემია
ხასიათდება ძვლის ტვინის მიერ სისხლის უჯრედების არასაკმარისი გამომუშავებით. გამომწვევი ფაქტორებია:
-
სხივური ზემოქმედება
-
ქიმიოთერაპია
-
ვირუსული ინფექციები
სიმპტომატიკა: ადვილად განვითარებადი სისხლდენა, ინფექციებისადმი მიდრეკილება, საერთო დაღლილობა.
5. ქრონიკული დაავადებების ფონზე განვითარებული ანემია
აღმოცენდება ქრონიკული პათოლოგიების შედეგად:
-
თირკმლის უკმარისობა
-
ქრონიკული ანთება (მაგ. რევმატოიდული ართრიტი)
-
ონკოლოგიური დაავადებები
🧪 როგორ ხდება ანემიის დიაგნოსტირება?
ანემიის სწორად იდენტიფიცირებისთვის ლაბორატორიული ანალიზები არის კრიტიკულად მნიშვნელოვანი. კვლევები მოიცავს:
-
სისხლის საერთო ანალიზი: ჰემოგლობინი, ერითროციტები, ჰემატოკრიტი, MCV, MCH
-
რკინის მეტაბოლიზმი: რკინის დონე, ფერიტინი, ტრანსფერინი, სატურაცია
-
ვიტამინ B12 და ფოლიუმის მჟავა
-
რეტიკულოციტები: ჰემოლიზის შემთხვევებში
-
კუმბსის ტესტი: აუტოიმუნური ჰემოლიზური ანემიის გამოსავლენად
-
ძვლის ტვინის ბიოფსია: აპლაზიური ანემიისას
⚙️ რკინა, ფერიტინი და მათი როლი ორგანიზმში
რკინა აუცილებელია ჰემოგლობინის წარმოსაქმნელად და ჟანგბადის ტრანსპორტისთვის. მცირე რაოდენობით ის გვხვდება მიოგლობინშიც – კუნთებში ჟანგბადის საცავი ცილა.
ფერიტინი — რკინის სამარაგო ცილაა, რომელიც ინახება ღვიძლსა და ელენთაში. ფერიტინის დონე სისხლში ასახავს ორგანიზმში რკინის საერთო მარაგს.
-
დაბალი ფერიტინი მიუთითებს რკინის დეფიციტზე
-
მაღალი ფერიტინი — ანთება, ინფექცია ან სიჭარბე
🌱 ვიტამინი B12 — რატომ არის მნიშვნელოვანი?
ციანკობალამინი (ვიტამინი B12) აუცილებელია:
-
სისხლის წარმოქმნისთვის
-
ნერვული სისტემის ნორმალური ფუნქციონირებისთვის
-
დნმ-ის სინთეზისთვის
-
ჰომოცისტეინის რეგულაციისთვის
წყაროები: ხორცი, თევზი, კვერცხი, რძის პროდუქტები
🔎 როგორ ვარჩევთ ჰემოლიზურ და აპლაზიურ ანემიას?
ჰემოლიზური ანემია:
-
ბილირუბინის დონე მომატებულია
-
რეტიკულოციტების რაოდენობა მაღალია
-
კუმბსის ტესტი დადებითი (აუტოიმუნური ფორმის შემთხვევაში)
აპლაზიური ანემია:
-
პანკიტოპენია (ყველა სისხლის უჯრედის შემცირება)
-
დიაგნოზი დასტურდება ძვლის ტვინის ბიოფსიით
არსებობს ანემიის 5 ძირითადი ტიპი:
1. რკინადეფიციტური ანემია, რომელსაც ანემიის შემთხვევათა უმეტესი ნაწილი უკავია. მისი გამომწვევი მიზეზი შეიძლება იყოს არასაკმარისი კვება, გახანგრძლივებული მენსტრუალური ციკლი ან ქრონიკული სისხლდენა კუჭ-ნაწლავის სისტემიდან. შეწოვის დარღვევა (ცელიაკია), კუჭ-ნაწლავის დაავადებები. ამ დროს პაციენტი უჩივის ადვილად დაღლას, კანი ფერმკრთალია, გამომშრალი. აღინიშნება თმისა და კანის დაზიანება.
2. B 12 დეფიციტური და ფოლიუმის მჟავის დეფიციტით გამოწვეული ანემია. მას მეორენაირად მეგალობლასტურ ანემიასაც უწოდებენ, რადგან ამ დროს ძვლის ტვინში ხდება დიდი ზომის ერითროციტების წარმოქმნა. მისი გამომწვევი მიზეზი შეიძლება იყოს: ვიტამინ B12-ის და ფოლიუმის მჟავის შემცველი პროდუქტების ნაკლები მიღება. ავტოიმუნური დაავადება პერნიციოზული ანემია, როდესაც ორგანიზმში ხდება აუტოანტისხეულების წარმოქმნა, რომელიც ანადგურებს ვიტამინ B12 -ს შეწოვისთვის აუცილებელ ცილას, (კასლის ფაქტორს), შესაბამისად მიღებული B12 ვეღარ შეიწოვება. ალკოჰოლიზმი, ჭიებით ინვაზია, წვრილი ნაწლავის დაავადება.
3. ჰემოლიზური ანემია (როდესაც ხდება ერითროციტების გაძლიერებული დაშლა ). ამის მიზეზი შეიძლება იყოს მემკვიდრეობითი დაავადებები, რომელიც გამოწვეულია ერითროციტების გარსის, ჰემოგლობინის ან სხვა ელემენტის გენეტიკური დეფექტით. ამ ჯგუფს მიეკუთვნება- თალასემია, მიკროსფეროციტოზი, ნამგლისებრუჯრედოვანი ანემია და სხვა.
ასევე არის შეძენილი ჰემოლიზური ანემიის ფორმები, რომლის მიზეზია აუტოიმუნური დარღვევები (როდესაც საკუთარ ერითროციტებს ებრძვის ორგანიზმი და იწვევს მის დაშლას). ზოგიერთი ინფექციები ან მედიკამენტები, რომლებიც ასევე აზიანებენ ერითროციტების გარსს. ამ ტიპის ანემიისთვის დამახასიათებელია სიყვითლე (რადგან ერითროციტების დაშლის შედეგად ხდება დიდი რაოდენობით ბილირუბინის წარმოქმნა), შესაბამისად შარდის ფერიც მუქდება.
4. აპლაზური ანემია ( როდესაც არასაკმარისად ხდება სისხლის უჯრედების წარმოქმნა), მიზეზი შეიძლება იყოს ძვლის ტვინის დაავადებები, სხივური ზემოქმედება, ქიმიოთერაპია, ვირუსული ინფექციები, ჰეპატიტი, HIV სიმპტომები: ინფექციებისადმი მომატებული მიდრეკილება, სისხლდენის ადვილად განვითარება, ზოგადი სისუსტე.
5. გარდა ზემოთ ჩამოთვლილი მიზეზებისა არსებობს ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებული ანემია, რომლის მიზეზებიც შეიძლება იყოს ქრონიკული ინფექციები, თირკმლის დაავადება ( რევმატოიდური ართრიტი ), ონკოლოგიური დაავადებები.
✅ დასკვნა
ანემია წარმოადგენს მრავალმხრივ დარღვევას და თითოეული ტიპის მკურნალობა დამოკიდებულია სწორი დიაგნოსტირებისა და მიზეზების დადგენაზე. თანამედროვე ლაბორატორიული კვლევები საშუალებას გვაძლევს დროულად და ზუსტად გამოვავლინოთ ანემიის ფორმა და სწორად შევარჩიოთ მკურნალობის ტაქტიკა.
iPhone: https://apps.apple.com/fr/app/sheni/id6746877342?l=en-GB
Telegram არხი: https://t.me/SheniEkimi
