ხელოვნური ინტელექტი და კრიტიკული აზროვნების დეგრადაცია – რეალური საფრთხე?
თანამედროვე ტექნოლოგიების განვითარებასთან ერთად, ხელოვნური ინტელექტი (AI) სულ უფრო მეტად ინაცვლებს ჩვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაში. თუმცა, ახალი კვლევის მიხედვით, მისი გადაჭარბებული გამოყენება საფრთხეს უქმნის კრიტიკულ აზროვნებას და ადამიანის კოგნიტურ უნარებს.
რა აჩვენა კვლევამ?
666 მონაწილესთან ჩატარებული კვლევის შედეგებმა მნიშვნელოვანი უარყოფითი კორელაცია აჩვენა AI ინსტრუმენტების გამოყენებასა და კრიტიკული აზროვნების უნარებს შორის.
ხელოვნურ ინტელექტზე მუდმივი დაყრდნობა ამცირებს ინფორმაციის დამოუკიდებელ შეფასებასა და პრობლემების ანალიტიკურ გადაჭრის უნარს.
განსაკუთრებით მაღალი რისკი აღინიშნა 17-25 წლის ახალგაზრდებში, რომლებიც ყოველდღიურად იყენებენ AI-ს სასწავლო თუ სამუშაო პროცესებში.
პროფესორი გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:
„ხელოვნური ინტელექტი სასარგებლო ინსტრუმენტია, მაგრამ მისი გადაჭარბებული გამოყენება ჩვენს ტვინს პასიურს ხდის. კრიტიკული აზროვნება და დამოუკიდებელი გადაწყვეტილებების მიღების უნარი არის ის, რაც გვაქცევს მოაზროვნე პიროვნებებად. საჭიროა ბალანსი – ტექნოლოგიის გამოყენება, მაგრამ არა კოგნიტური სიზარმაცის წახალისება.“
რა არის კოგნიტური გადატვირთვა (Cognitive Offloading)?
ეს არის ტექნოლოგიურ ინსტრუმენტებზე დამოკიდებულება იმგვარად, რომ ტვინი წყვეტს დამოუკიდებელ აზროვნებას.
AI-ს საშუალებით ადამიანები თავს არიდებენ ინფორმაციის ანალიზს და გადაწყვეტილებების მიღებას, რაც ნელ-ნელა ამცირებს ტვინის აქტიურობას.
ადრე ეს მხოლოდ კალკულატორებსა და სმარტფონებს ეხებოდა, ახლა კი ხელოვნური ინტელექტი ახდენს ყველაზე რთული მენტალური პროცესების ჩანაცვლებას.
როგორ ავირიდოთ ეს საფრთხე?
განსაზღვრეთ, როდის გამოიყენოთ AI – არ გადააბაროთ ყველა ფიქრის პროცესი ხელოვნურ ინტელექტს.
პრაქტიკულად გამოიყენეთ კრიტიკული აზროვნება – როდესაც AI გაწვდით ინფორმაციას, დაკვირდით, რამდენად ლოგიკური და სანდოა ის.
გაანალიზეთ ინფორმაცია AI-ს გარეშე – რეგულარულად დაიყენეთ საკუთარი ტვინი პრობლემების გადასაჭრელად და ინფორმაციის გასაანალიზებლად.
დაიცავით “კოგნიტური ჰიგიენა” – AI-ს გამოყენება უნდა იყოს კონტროლირებადი და მიზანმიმართული, რათა ტვინი აქტიური და განვითარებადი დარჩეს.
წყაროები:
1. Carr, N. Is AI Making Us Dumb? [Internet]. HTEC. 2024 [cited 2025 Feb 5]. Available from: https://htec.com/insights/blogs/is-ai-making-us-dumb/
2. National Institutes of Health (NIH). The Impact of AI on Cognitive Functions [Internet]. NIH. 2024 [cited 2025 Feb 5]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7867863/
3. World Economic Forum. AI and the Future of Human Intelligence [Internet]. WEF. 2024 [cited 2025 Feb 5]. Available from: https://www.weforum.org/…/ai-and-the-future-of-human…/
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე:
საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის (PHIG) თავმჯდომარე, საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი. WHO-ს ექსპერტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი. მას აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება ჯანდაცვის სექტორში, როგორც საქართველოში, ასევე საერთაშორისო დონეზე.
გააზიარეთ ეს ინფორმაცია, რომ ყველამ იცოდეს, როგორ შევინარჩუნოთ კრიტიკული აზროვნება და კოგნიტური უნარები ტექნოლოგიების ეპოქაში!
#გიორგიფხაკაძე #drpkhakadze #აქხარისხია #AI #ხელოვნურიინტელექტი #კრიტიკულიაზროვნება #ტექნოლოგიები #ინტელექტი
@highlight
@[61552603185704:2048:SheniEkimi.ge • http://xn--podalbard8ewa.ge/]
@[61554408115760:2048:SheniAmbebi.ge • http://xn--lodcajcveug2j.ge/]
