გლობალური კრიზისი აივ/შიდსის წინააღმდეგ ბრძოლაში: სად ვართ ახლა?

მსოფლიოში ყოველ 20 წამში ერთი ადამიანი იღებს აივ ინფექციას. აივ/შიდსი რჩება ერთ-ერთ ყველაზე სერიოზულ გლობალურ ჯანმრთელობის გამოწვევად, რომელმაც 40 მილიონზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე იმსხვერპლა (1). საერთაშორისო ორგანიზაციების, როგორიცაა PEPFAR, მხარდაჭერა გადამწყვეტ როლს თამაშობს ამ დაავადებასთან ბრძოლაში. თუმცა, ამერიკის შეერთებულ შტატებში საერთაშორისო დახმარების დროებითი შეჩერება, მათ შორის PEPFAR-ის დაფინანსება, საფრთხეს უქმნის ათობით მილიონი ადამიანის სიცოცხლეს (2).

“გლობალური გადაწყვეტილებები გავლენას ახდენს არა მხოლოდ განვითარებად ქვეყნებზე, არამედ ყველასზე. საქართველო არაა იზოლირებული და გლობალური კრიზისის ნაწილი ვართ,” – აღნიშნავს პროფესორი გიორგი ფხაკაძე.

2003 წელს, პრეზიდენტმა ჯორჯ ბუშმა PEPFAR პროგრამა დააფუძნა. მას შემდეგ, ეს ინიციატივა 25 მილიონზე მეტი სიცოცხლის გადარჩენას უწყობდა ხელს და 50-ზე მეტ ქვეყანაში აივ/შიდსთან დაკავშირებული სერვისების მთავარი წყარო გახდა (3).

“PEPFAR არ არის მხოლოდ პროგრამა, ეს არის მოდელი, რომელიც აჩვენებს, რომ საერთაშორისო თანამშრომლობა შესაძლებელია მაშინაც კი, როცა საუბარია სიცოცხლის გადარჩენაზე,” – ამბობს პროფესორი გიორგი ფხაკაძე.

თუმცა, ბოლო პერიოდში PEPFAR-ის მიმართ ფინანსური შეჩერება გამოწვეულია ადმინისტრაციული და პოლიტიკური გადაწყვეტილებებით. ეს კრიზისი საფრთხეს უქმნის იმ ქვეყნებს, სადაც აივ ინფექცია კვლავ ფართოდაა გავრცელებული. მაგალითად, სუბსაჰარული აფრიკა, სადაც მოსახლეობის 60%-ზე მეტი ცხოვრობს აივ-ინფიცირებული ადამიანებით (4).

პოსტკოვიდურ პერიოდში აივ/შიდსთან დაკავშირებული სერვისების ხელმისაწვდომობა რეგიონის ბევრ ქვეყანაში შემცირდა. მაგალითისთვის, აღმოსავლეთ ევროპასა და ცენტრალურ აზიაში აივ ინფექციის ახალი შემთხვევების რაოდენობა 50%-ით გაიზარდა ბოლო 10 წელიწადში (5).

“რეგიონში აივ ინფექციის ზრდის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი არის პრევენციული პროგრამების დაბალი დაფინანსება და მოსახლეობის ინფორმირების ნაკლებობა. სასწრაფოა, რომ რეგიონში უკეთესად გავხადოთ ტესტირების და მკურნალობის პროგრამები ხელმისაწვდომი.”

მიუხედავად იმისა, რომ საქართველო შედარებით დაბალი აივ/შიდსის გავრცელების მაჩვენებლით გამოირჩევა, სიფრთხილის დაკარგვა შესაძლოა სერიოზულ პრობლემად იქცეს. საქართველოში ოფიციალური მონაცემებით, აივ ინფექციით 9,000-ზე მეტი ადამიანი ცხოვრობს (6). თუმცა, ბევრი ადამიანი რჩება დაუდგენელი.

“საქართველომ უნდა ისწავლოს გლობალური გამოცდილებიდან. ჩვენი მოსახლეობა, ჩვენი ბავშვები და ჩვენი მომავალი პირდაპირ დამოკიდებულია ჯანდაცვის ინვესტიციებზე,” – ხაზს უსვამს პროფესორი გიორგი ფხაკაძე.

მსოფლიოში არსებული ფონდების შეკვეცა პირდაპირ გავლენას ახდენს სიცოცხლის გადარჩენის პროგრამებზე. PEPFAR-ის მსგავსი ინიციატივები უნდა გაგრძელდეს სრული მხარდაჭერით.

როგორც გლობალურად, ისე რეგიონალურად, საჭიროა მოსახლეობის უკეთესი განათლება აივ/შიდსის პრევენციისა და მკურნალობის შესახებ.

“საზოგადოებას აქვს ძალა, შეცვალოს სიტუაცია. ჩვენ ყველას გვეკისრება პასუხისმგებლობა, დავიცვათ ჯანმრთელობა,” – ამბობს პროფესორი ფხაკაძე.

აივ/შიდსის წინააღმდეგ ბრძოლა საჭიროებს არა მხოლოდ ფინანსურ მხარდაჭერას, არამედ ეფექტურ კომუნიკაციას და საზოგადოების ჩართულობას. “თუ ჩვენ არ ვიზრუნებთ საერთაშორისო პარტნიორობასა და შიდა ინიციატივებზე, ადამიანების სიცოცხლე საფრთხეში იქნება,” – აღნიშნავს პროფესორი გიორგი ფხაკაძე.

#sheniekimi #drpkhakadze #აქხიარისხია #გიორგიფხაკაძე #sheniambebi

1. World Health Organization. Global HIV Statistics. Available from: https://www.who.int/hiv-statistics. Accessed January 28, 2025.

2. UNAIDS. The Impact of Funding Cuts on HIV Programs. Available from: https://www.unaids.org/funding-impact. Accessed January 28, 2025.

3. PEPFAR. Annual Report to Congress. Available from: https://www.state.gov/pepfar. Accessed January 28, 2025.

4. World Bank. HIV in Sub-Saharan Africa. Available from: https://www.worldbank.org/hiv-africa. Accessed January 28, 2025.

5. UNDP. Eastern Europe and HIV: A Growing Crisis. Available from: https://www.undp.org/europe-hiv. Accessed January 28, 2025.

6. Georgian Ministry of Health. Annual HIV/AIDS Report 2023. Available from: https://moh.gov.ge/hiv-aids. Accessed January 28, 2025.