სალამანდრის რეგენერაციის გენი ადამიანში — სამეცნიერო რევოლუციის ზღვარზე
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე
სპეციალურად sheniekimi.ge-სთვის
სალამანდრა: ბუნების მასტერ-კლასი რეგენერაციაში
იცით თუ არა, რომ მექსიკური სალამანდრა, ანუ აკსოლოტლი, უნიკალურია თავისი უნარით აღიდგინოს კიდურები, ზურგის ტვინი და თუნდაც გულის ნაწილი? ეს ფენომენი წლებია, მეცნიერებისთვის გამოცანად რჩებოდა, თუმცა ახლახან ავსტრიის Institute of Molecular Biotechnology-ში ჩატარებულმა კვლევამ შეძლო ამ საიდუმლოს მთავარი მექანიზმის აღმოჩენა.
Hand2 — რეგენერაციის გენეტიკური გასაღები
კვლევის შედეგად მეცნიერებმა გამოავლინეს Hand2 გენი, რომელიც უჯრედებს ეუბნება, რა უნდა აშენდეს და სად. ეს გენი მოქმედებს როგორც სამგანზომილებიანი ბიოლოგიური რუკა, რომელსაც შეუძლია უჯრედებს მიუთითოს სხეულის კონკრეტული მონაკვეთის აღდგენა.
რაც ყველაზე აღსანიშნავია, Hand2 მხოლოდ სალამანდრებს კი არა, ადამიანსაც გააჩნია! მართალია, ადამიანში ეს გენი ძირითადად ემბრიონულ პერიოდში მუშაობს, თუმცა ზრდასრულ ასაკში თითქმის არ არის აქტიური. ახლა მეცნიერები ცდილობენ გაერკვნენ, როგორ შეიძლება ეს გენი ხელახლა გააქტიურდეს და გამოყენებულ იქნას რეგენერაციულ მედიცინაში.
ახალი შესაძლებლობები სამედიცინო სფეროში
თუ Hand2-ის გააქტიურება ზრდასრულ ადამიანში გახდება შესაძლებელი, მომავლის მედიცინა შეიძლება სრულიად შეიცვალოს. ეს ნიშნავს:
• ორგანოების და კიდურების ბუნებრივი აღდგენა შრამების გარეშე;
• შშმ სტატუსის მქონე პაციენტებისთვის რეალური გამოსავალი ტრავმის ან დაავადების შემდეგ;
• სამედიცინო რეაბილიტაციის სრულიად ახალი სტანდარტი, სადაც სხეული თავად ახერხებს სრულ აღდგენას.
დამატებითი ინფორმაცია რეგენერაციულ მედიცინაზე იხილეთ Nature Reviews Molecular Cell Biology-ს მიმოხილვაში.
როგორ მიმდინარეობს კვლევები
ექსპერიმენტები უკვე დაწყებულია თაგვებსა და ლაბორატორიულ ადამიანურ ქსოვილებში. მეცნიერები ცდილობენ აღმოფხვრან შრამის სტანდარტული წარმოქმნის პროცესი და მის ნაცვლად ჩართონ სრული აღდგენა — ზუსტად ისევე, როგორც ეს ხდება სალამანდრაში.
საინტერესო ფაქტებზე და სხვა სამეცნიერო სიახლეებზე თვალყური ადევნეთ ჩვენს განახლებებს sheniekimi.ge-ზე და ასევე ახალ ამბებს sheniambebi.ge-ზე.
რატომ არის ეს აღმოჩენა მნიშვნელოვანი საქართველოსთვის?
საქართველოში ასობით ადამიანი ყოველწლიურად ხდება შშმ სტატუსის მატარებელი ტრავმებისა და ავარიების გამო. თუ რეგენერაციული გენეტიკური ტექნოლოგიები დამტკიცდება ადამიანებში, ათასობით პაციენტს ექნება უკეთესი ცხოვრების შანსი, ხოლო საზოგადოებრივი ჯანდაცვა მიიღებს ახალ შესაძლებლობებს.
ჩვენი მკითხველებისთვის რეგულარულად ვაქვეყნებთ მსგავს თემებს sheniekimi.ge-ზე და sheniambebi.ge-ზე.
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი
„სალამანდრის რეგენერაციის გენი — Hand2 — უკვე ადამიანშიც აღმოაჩინეს. თუ მეცნიერება შეძლებს ამ გენების სწორად გააქტიურებას, მომავალში შესაძლებელი იქნება კიდურებისა და ორგანოების სრული აღდგენა. ეს გახდება უდიდესი სამეცნიერო რევოლუცია, რომელიც სამუდამოდ შეცვლის მედიცინის მომავალს. მოვუწოდებ ყველას, მეტი ყურადღება მიაქციონ სამეცნიერო სიახლეებს და მხარი დაუჭირონ ინოვაციურ ბიოტექნოლოგიებს.“
ხშირად დასმული კითხვები (FAQ)
როდის იქნება ეს ტექნოლოგია ხელმისაწვდომი?
კვლევები აქტიურად მიმდინარეობს, თუმცა პრაქტიკაში დანერგვა ჯერ კიდევ რამდენიმე წელს მოითხოვს.
უსაფრთხოა თუ არა რეგენერაციის გენების გააქტიურება?
მეცნიერები დეტალურად სწავლობენ უსაფრთხოების საკითხებს, რათა მომავალში ადამიანებში გამოყენება იყოს მაქსიმალურად დაცული.
ძირითადი წყაროები და პროფესიული ბექლინკები
• Hand2 და სალამანდრის რეგენერაცია — Institute of Molecular Biotechnology (IMBA), Austria
• გენური რეგენერაცია და მისი ევოლუციური მნიშვნელობა — Nature Reviews Molecular Cell Biology
• ადამიანის რეგენერაციული უნარები — PsyPost: Human Limb Regeneration Gene Discovery
• WHO Fact Sheet on Regenerative Medicine
გაიგეთ მეტი — sheniekimi.ge-ზე
ახალი ამბები და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა — sheniambebi.ge-ზე
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე — დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD), საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე.