USAID-ის შესაძლო დახურვა – გავლენა საქართველოზე

რა ხდება?

2025 წლის თებერვალში, აშშ-ის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა და მილიარდერმა ილონ მასკმა განაცხადეს, რომ აშშ-ის საერთაშორისო განვითარების სააგენტო (USAID) შესაძლოა დაიხუროს. მასკმა სააგენტო “კრიმინალურ ორგანიზაციად” მოიხსენია და აღნიშნა, რომ მისი ფუნქციონირება უნდა შეწყდეს.(Politico, 2025)

ამ პროცესმა USAID-ის ხელმძღვანელობაში დაპირისპირება გამოიწვია. ილონ მასკის ხელმძღვანელობით შექმნილმა “მთავრობის ეფექტიანობის დეპარტამენტის” (DOGE) წარმომადგენლებმა სცადეს სააგენტოს სისტემებზე წვდომა, რამაც უსაფრთხოების ოფიცრების წინააღმდეგობა გამოიწვია. შედეგად, ორი მაღალი თანამდებობის პირი ადმინისტრაციულ შვებულებაში გაუშვეს. (The Guardian, 2025)

USAID-ის ისტორია – 60 წლიანი განვითარების მხარდაჭერა

USAID დაარსდა 1961 წელს პრეზიდენტ ჯონ ფ. კენედის მიერ, როგორც საერთაშორისო დახმარების მთავარი ინსტიტუტი, რომელიც ამერიკის შეერთებულ შტატებს საშუალებას აძლევს, გააძლიეროს პარტნიორი ქვეყნები ეკონომიკურად, პოლიტიკურად და სოციალურ დონეზე.

USAID-ის საქმიანობა მოიცავს:

ეკონომიკური განვითარება – მცირე და საშუალო ბიზნესის მხარდაჭერა

ჯანდაცვის პროგრამები – ინფექციური დაავადებების წინააღმდეგ ბრძოლა, დედათა და ბავშვთა ჯანმრთელობის დაცვა

განათლება – ახალგაზრდების პროფესიული განვითარების პროგრამები

დემოკრატიისა და ადამიანის უფლებების მხარდაჭერა – სამოქალაქო საზოგადოების გაძლიერება

USAID-მა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა ევროპისა და აზიის ქვეყნებში, მათ შორის საქართველოს განვითარების პროცესში.

USAID-ის მხარდაჭერა საქართველოში

USAID საქართველოს დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ, 1992 წლიდან აქტიურად უჭერს მხარს ქვეყნის განვითარებას. ამ წლების განმავლობაში, სააგენტომ 1.8 მილიარდ დოლარზე მეტი ინვესტიცია განახორციელა სხვადასხვა სექტორში.

ეკონომიკური განვითარება და ბიზნესის მხარდაჭერა

USAID Zrda Activity Program – 50,000-ზე მეტი ადამიანი დასაქმდა ტურიზმის, სოფლის მეურნეობისა და წარმოების სექტორებში.

ინვესტიციების ხელშეწყობა – საქართველოში მცირე და საშუალო ბიზნესების გაძლიერება, ახალი საწარმოების დაფინანსება და ბაზარზე წვდომის გაუმჯობესება.

ენერგეტიკის რეფორმები – 2000-იან წლებში USAID-მა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა ენერგეტიკული კრიზისის დაძლევაში.

დემოკრატია და მმართველობა

პარტნიორობა სამოქალაქო სექტორთან – USAID მხარს უჭერს სამოქალაქო ორგანიზაციებს, მედიას და აქტივისტებს, რათა ხელი შეუწყოს დემოკრატიული ღირებულებების განმტკიცებას.

არჩევნების ხელშეწყობა – სამართლიანი და თავისუფალი არჩევნების პროცესის გამჭვირვალობის უზრუნველყოფა.

მართლმსაჯულების რეფორმა – USAID-ის მხარდაჭერით, საქართველოში გაძლიერდა დამოუკიდებელი სასამართლო სისტემა.

ჯანდაცვა და COVID-19-ის წინააღმდეგ ბრძოლა

COVID-19 პანდემიის დროს USAID-ის დახმარება – 2020-2022 წლებში საქართველომ USAID-ისგან მიიღო $64 მილიონზე მეტი დახმარება ვაქცინაციის, სამედიცინო აღჭურვილობისა და ინფექციის კონტროლის მიზნით.

ჯანმრთელობის დაცვის სისტემის რეფორმა – დედათა და ბავშვთა ჯანმრთელობის დაცვის პროგრამები, ვაქცინაციის მხარდაჭერა და HIV/AIDS-ის წინააღმდეგ ბრძოლა.

USAID-ის გაუქმების შესაძლო გავლენა საქართველოზე

ფინანსური დახმარების შემცირება – USAID-ის დაფინანსებით მიმდინარე პროექტები შესაძლოა შეჩერდეს, რაც ზიანს მიაყენებს ადგილობრივ ბიზნესს, მეწარმეებსა და ფერმერებს.

დემოკრატიული ინსტიტუტების შესუსტება – სამოქალაქო საზოგადოების, მედიის და სამართლიანი არჩევნების მხარდაჭერა შესაძლოა შემცირდეს.

ჯანდაცვის პროგრამების შეფერხება – ვაქცინაცია, ინფექციური დაავადებების კონტროლი და სხვა ჯანდაცვის პროექტები შესაძლოა სერიოზული პრობლემების წინაშე დადგეს.

პროფესორის კომენტარი – გიორგი ფხაკაძე

„USAID იყო და რჩება საქართველოს განვითარების ერთ-ერთ მთავარ მხარდამჭერად. თუ ეს ორგანიზაცია დაიხურება, ქვეყანას სერიოზული გამოწვევები ელოდება როგორც ეკონომიკური, ასევე დემოკრატიული და ჯანდაცვის მიმართულებით. საერთაშორისო მხარდაჭერის შემცირება ზიანს მიაყენებს რეგიონის სტაბილურობას და საქართველოს ევროინტეგრაციის პროცესს.“

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე:

საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი; WHO-ს ექსპერტი; Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი. მას აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება ჯანდაცვის სექტორში, როგორც საქართველოში, ასევე – საერთაშორისო დონეზე.

წყაროები (References):

Politico. (2025, February 2). Musk calls USAID ‘criminal’ and pushes for its shutdown. Retrieved from: https://www.politico.com/…/02/02/musk-usaid-time-00201987

The Guardian. (2025, February 2). USAID officials placed on leave after clashing with Musk-backed DOGE team. Retrieved from: https://www.theguardian.com/…/usaid-officials-put-on-leave…

AP News. (2025, February 2). US foreign aid shake-up: What does it mean for allies like Georgia? Retrieved from: https://apnews.com/article/35101dee28a766e0d9705e0d47958611

რა შეიძლება გაკეთდეს?

საქართველოს მთავრობამ და საზოგადოებამ უნდა გააგრძელონ საერთაშორისო პარტნიორებთან თანამშრომლობა, რათა დაეხმარონ ქვეყანაში მიმდინარე რეფორმების გაგრძელებას.

რა აზრი გაქვთ ამ საკითხზე? დაწერეთ კომენტარებში!