კიბოს ვაქცინები – ახალი ეპოქის დასაწყისი მედიცინაში

კიბო ჩვენი დროის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი გამოწვევაა, რომელიც ყოველწლიურად ათობით მილიონ ადამიანს აზიანებს. დღევანდელი პროგნოზით, 2025 წლისთვის 20 მილიონზე მეტი ადამიანი მთელ მსოფლიოში კიბოს დიაგნოზს მიიღებს (1). საქართველოში, კიბოს შემთხვევების რიცხვი ასევე მზარდია: 2020 წელს 9,000-ზე მეტი ახალი შემთხვევა დაფიქსირდა (2). თუმცა, თანამედროვე ტექნოლოგიების, მეცნიერებისა და ინოვაციების წყალობით, მსოფლიო ახალ იმედს ეყრდნობა – კიბოს ვაქცინები, რომლებიც ხელს შეუწყობენ დაავადების პრევენციასა და მკურნალობას.

• ავსტრალიაში, სადაც HPV ვაქცინაცია ფართოდ მიმდინარეობს, საშვილოსნოს ყელის კიბოს შემთხვევები 70%-ით შემცირდა (4).

• WHO-ს მონაცემებით, HPV ვაქცინა 90%-ზე მეტად ეფექტურია ვირუსის თავიდან ასაცილებლად, რაც გარდაუვალად ამცირებს კიბოს შემთხვევებს (5).

HPV ვაქცინის წარმატება ცხადყოფს, რომ ვაქცინები არა მხოლოდ ინფექციური დაავადებების, არამედ კიბოს პრევენციაშიც გადამწყვეტ როლს თამაშობს. ეს წარმატება არის საფუძველი, რომელიც მეცნიერებს კიდევ უფრო აძლიერებს, რათა შექმნან სხვა ტიპის კიბოს ვაქცინები.

• კვლევის გაფართოებას: ათასობით კლინიკური ტესტირების დაწყებას, რომელიც პერსონალიზებული ვაქცინების ეფექტურობას შეამოწმებს.

• ინოვაციური ტექნოლოგიების განვითარებას: mRNA ვაქცინების ტექნოლოგიის გამოყენებით კიბოს მკურნალობისთვის.

• საზოგადოების განათლებას: საზოგადოების ცნობიერების ამაღლებას ადრეული დიაგნოსტიკის მნიშვნელობაზე.

ეს ინვესტიცია ითვალისწინებს კიბოს მრავალ ტიპზე მორგებული ვაქცინების განვითარებას. განსაკუთრებით პერსპექტიულია მელანომის, ფილტვის კიბოსა და პანკრეასის კიბოს ვაქცინები, რომლებიც კლინიკურ კვლევებში წარმატებით მუშავდება.

„500 მილიარდი დოლარი არა მხოლოდ აშშ-ისთვის, არამედ მთელი მსოფლიოსთვის უდიდესი წინგადადგმული ნაბიჯია. ეს გვაძლევს საშუალებას, საერთაშორისო მეცნიერები გაერთიანდნენ და თანმიმდევრული ძალისხმევით დაამარცხონ კიბო.“

COVID-19 პანდემიის დროს, mRNA ტექნოლოგიებზე დაფუძნებულმა ვაქცინებმა სამედიცინო სფეროში რევოლუცია მოახდინეს. ეს ინოვაციური მიდგომა ახლა უკვე კიბოს წინააღმდეგ საბრძოლველადაც გამოიყენება.

mRNA ტექნოლოგია ორგანიზმს “ასწავლის,” როგორ ამოიცნოს და გაანადგუროს კონკრეტული პათოგენები. კიბოს შემთხვევაში, ვაქცინა პაციენტის ორგანიზმში “ასწავლის” იმუნურ სისტემას, როგორ ამოიცნოს და ებრძოლოს კიბოს უჯრედებს.

• მოდერნა და მერკი მუშაობენ მელანომის სამკურნალო პერსონალიზებულ ვაქცინაზე, რომლის პირველი შედეგები იმედისმომცემია (7).

• გერმანული კომპანია BioNTech, რომელმაც COVID-19 ვაქცინაში დიდი წარმატება მოიპოვა, აქტიურად მუშაობს mRNA ვაქცინებზე კიბოს სხვადასხვა ტიპისთვის

საქართველოში, სადაც კიბოს შემთხვევების ზრდა საგანგაშოა, ასეთი ვაქცინების დანერგვა მნიშვნელოვან გავლენას მოახდენს საზოგადოებრივ ჯანმრთელობაზე.

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, საქართველოში ყოველწლიურად რეგისტრირდება ახალი კიბოს შემთხვევების 70%-ზე მეტი მოგვიანებით ეტაპებზე, რაც მკურნალობის ეფექტურობას ამცირებს (9).

1. საზოგადოებრივი განათლება კიბოს შესახებ.

2. ადრეული დიაგნოსტიკის შესაძლებლობების გაძლიერება.

3. საერთაშორისო პროექტებსა და ინოვაციებში აქტიური მონაწილეობა.“**

1. ინფრასტრუქტურა: ვაქცინების მისაწვდომობის უზრუნველსაყოფად საჭიროა ძლიერი ჯანდაცვის ინფრასტრუქტურა.

2. განათლება: მოსახლეობის ინფორმირებულობა კიბოს პრევენციის და ვაქცინაციის შესახებ.

3. ხელმისაწვდომობა: პერსონალიზებული ვაქცინების დამზადების მაღალი ხარჯები შეიძლება დაბალი შემოსავლის მქონე ქვეყნებისთვის ხელმისაწვდომობას შეზღუდოს.

HPV ვაქცინის მაგალითისგან მიღებული გაკვეთილები

HPV ვაქცინის წარმატება ცხადყოფს, რომ კიბოს პრევენცია შესაძლებელია.

„HPV ვაქცინის წარმატება უნდა გახდეს მაგალითი არა მხოლოდ საქართველოსთვის, არამედ მთელი რეგიონისთვის. ჩვენ უნდა დავიწყოთ მსგავსი პროექტები, რათა ვაქცინაცია ხელმისაწვდომი იყოს ყველა ასაკის ადამიანისთვის.“

კიბოს ვაქცინები არის მომავლის გზა, რომელიც შეიცვლის ადამიანების ჯანმრთელობის სურათს. თუმცა, წარმატების მისაღწევად საჭიროა საზოგადოების ჩართულობა, მეცნიერების მხარდაჭერა და საერთაშორისო თანამშრომლობა.

საქართველომ უნდა გამოიყენოს ყველა რესურსი, რათა ინოვაციური ტექნოლოგიები, როგორიცაა mRNA ვაქცინები, ხელმისაწვდომი გახდეს ჩვენს ქვეყანაში.

1. World Health Organization. Cancer Statistics. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cancer. Accessed January 26, 2025.

2. Georgian Ministry of Health. Cancer Reports in Georgia. Available from: https://www.moh.gov.ge. Accessed January 26, 2025.

3. Centers for Disease Control and Prevention. HPV and Cancer. Available from: https://www.cdc.gov/hpv/cancer. Accessed January 26, 2025.

4. Australian Government Department of Health. HPV Vaccination Program Impact. Available from: https://www.health.gov.au. Accessed January 26, 2025.

5. World Health Organization. HPV Vaccine Effectiveness. Available from: https://www.who.int/immunization/hpv. Accessed January 26, 2025.

6. U.S. Department of Health and Human Services. Cancer Moonshot Initiative. Available from: https://www.cancer.gov/research/key-initiatives/moonshot. Accessed January 26, 2025.

7. Moderna Inc. mRNA Cancer Vaccine Trials. Available from: https://investors.modernatx.com. Accessed January 26, 2025.

8. BioNTech SE. Cancer Immunotherapy Programs. Available from: https://www.biontech.de. Accessed January 26, 2025.

9. World Cancer Research Fund. Cancer Trends by Country. Available from: https://www.wcrf.org. Accessed January 26, 2025.

10. National Cancer Institute. Advances in Cancer Vaccines. Available from: https://www.cancer.gov. Accessed January 26, 2025.

#sheniekimi #drpkhakadze #აქხიარისია #გიორგიფხაკაძე #sheniambebi

საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი. ის არის ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) ექსპერტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის დამოუკიდებელი ანგარიშვალდებულების პანელის ყოფილი წევრი. მას აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე, ჯანდაცვის სფეროში.