“ახალი სიტყვა შიზოფრენიის მკურნალობაში: ათწლეულების შემდეგ ინოვაციური პრეპარატი”
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის თავმჯდომარის ავტორობით
შიზოფრენიის მკურნალობა ათწლეულების განმავლობაში ეფუძნებოდა ერთი და იგივე პრინციპებს, თუმცა ამ მიდგომებმა ბევრი პაციენტისთვის საკმარისი შედეგი ვერ გამოიღო. 2025 წელს ახალი ინოვაციური პრეპარატის გამოჩენამ, რომელიც სრულიად განსხვავებული მექანიზმით მუშაობს, შიზოფრენიის მქონე ადამიანებისთვის ახალი იმედი გააჩინა.
რა არის შიზოფრენია და რატომაა მისი მკურნალობა რთული?
შიზოფრენია სერიოზული ფსიქიკური ჯანმრთელობის დარღვევაა, რომელიც გავლენას ახდენს ადამიანის აზროვნებაზე, ქცევასა და რეალობის აღქმაზე. მისი სიმპტომებია ჰალუცინაციები, პარანოია, ემოციური დაქვეითება და მოტივაციის ნაკლებობა. მსოფლიოში შიზოფრენიით დაახლოებით 24 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს (1).
ბოლო 50 წლის განმავლობაში მკურნალობის ძირითადი საშუალებები იყვნენ ანტიფსიქოზური მედიკამენტები, რომლებიც ბლოკავენ ტვინში დოფამინის რეცეპტორებს. თუმცა ამ მიდგომამ ვერ უზრუნველყო ყველა სიმპტომის მართვა და ხშირად იწვევდა მძიმე გვერდით ეფექტებს.
რა არის ახალი პრეპარატის უპირატესობა?
ახალი პრეპარატი, სახელად Xanomeline-Trospium, სრულიად განსხვავებული მექანიზმით მოქმედებს. მისი ინოვაციური მიდგომა მიმართულია ტვინის მუსკარინული რეცეპტორების სტიმულაციაზე, რაც ხელს უწყობს ნეირონების ფუნქციის გაუმჯობესებას და ფსიქოზური სიმპტომების შემცირებას.
კვლევებმა აჩვენა:
1. სასურველი ეფექტურობა: პრეპარატი ამცირებს როგორც ფსიქოზურ, ასევე ემოციურ და კოგნიტიურ სიმპტომებს.
2. ნაკლები გვერდითი ეფექტი: არ არის დაკავშირებული დოფამინთან, რაც ამცირებს ტრადიციული ანტიფსიქოზური პრეპარატების საერთო გვერდით მოვლენებს, როგორიცაა მოტორული დარღვევები და წონის მატება.
3. გრძელვადიანი გამოყენების პოტენციალი: პირველი ფაზის კლინიკური კვლევების შედეგები მიუთითებს, რომ პრეპარატი კარგად გადაიტანება პაციენტების მიერ.
გლობალური გავლენა და საქართველოს მდგომარეობა
გლობალური მონაცემებით, შიზოფრენიით დაავადებული პაციენტების მხოლოდ 30%-ს აქვს შესაძლებლობა, მიიღოს სრულყოფილი მკურნალობა (2). საქართველოში ეს მაჩვენებელი შესაძლოა კიდევ უფრო დაბალი იყოს, რაც გამოწვეულია როგორც რესურსების, ისე სპეციალიზირებული მედიკამენტების ნაკლებობით.
„ახალი პრეპარატის შექმნა შიზოფრენიით მცხოვრები ადამიანებისთვის გარდამტეხი ნაბიჯია. საქართველოს ჯანდაცვის სისტემას უნდა ჰქონდეს მზადყოფნა, რომ გაამარტივოს ამ ინოვაციური მკურნალობის ხელმისაწვდომობა,“ აღნიშნავს პროფესორი გიორგი ფხაკაძე.
რისი მოლოდინი გვაქვს მომავალში?
ახალი პრეპარატის დამტკიცება რეგულატორების მიერ ჯერ კიდევ პროცესშია. თუ იგი წარმატებით გაივლის კლინიკურ გამოცდებს, შესაძლოა გახდეს შიზოფრენიის მკურნალობის ახალი ოქროს სტანდარტი.
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე ასევე აღნიშნავს: „ეს მედიკამენტი არა მხოლოდ შიზოფრენიით დაავადებულ პაციენტებს დაეხმარება, არამედ ახალი სტიმული იქნება ფსიქიკური ჯანმრთელობის სფეროსთვის საქართველოში, სადაც ჯერ კიდევ საჭიროა ფსიქიატრიული სერვისების გაუმჯობესება.“
დასკვნა
შიზოფრენიის მკურნალობაში ახალი პრეპარატის გამოჩენა უდიდეს პროგრესს წარმოადგენს და შესაძლებლობას იძლევა, რომ მილიონობით პაციენტს გაუმჯობესებული ცხოვრების ხარისხი მიეცეს. საქართველო, როგორც განვითარებადი ქვეყანა, უნდა გახდეს გლობალური ინოვაციების ადვოკატი, რათა საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა მოიზიდოს თანამედროვე სამკურნალო მეთოდებით.
ლიტერატურა
1. World Health Organization. Schizophrenia. Available from: https://www.who.int/news…/fact-sheets/detail/schizophrenia.
2. National Institute of Mental Health. Schizophrenia Research and Treatment. Available from: https://www.nimh.nih.gov/health/topics/schizophrenia.
3. Karuna C, et al. Novel Approaches in Schizophrenia Treatment. Journal of Psychiatry. 2025.
4. Duke Clinical Research Institute. New Drug for Schizophrenia. Available from: https://dcri.org/.
5. Georgia Public Health Institute. Mental Health Report 2024.
პროფესორ გიორგი ფხაკაძეზე:
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის წამყვანი სპეციალისტია, რომელიც აქტიურად მუშაობს ფსიქიკური ჯანმრთელობის სერვისების გაუმჯობესებაზე საქართველოში. მისი ხელმძღვანელობით, საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტი მხარს უჭერს ინოვაციურ მიდგომებს, რაც ქვეყნის ჯანდაცვის სისტემის გაძლიერებას ემსახურება.
@[61552603185704:2048:SheniEkimi.ge • http://xn--podalbard8ewa.ge/]
@[61554408115760:2048:SheniAmbebi.ge • http://xn--lodcajcveug2j.ge/]
