„ჩუმი მკვლელები“ ჩვენს სახლებში – ფენოლები შამპუნში, პლასტმასსა და ყოველდღიურ პროდუქტებში

ცინცინატის უნივერსიტეტის კვლევის თანახმად, ფენოლები – ქიმიკატების ჯგუფი, რომლებიც გვხვდება ყოველდღიურ პროდუქტებში – შესაძლოა გულის რიტმის დარღვევას, ე.წ. არითმიებს, იწვევდეს.

ფენოლები ფართოდ გამოიყენება სხვადასხვა სახის პროდუქციაში, როგორიცაა კოსმეტიკა, პლასტმასები და საწმენდი საშუალებები.

ახალი კვლევა ყურადღებას ამახვილებს მათ შესაძლო ზემოქმედებაზე გულის ჯანმრთელობაზე.

ფენოლები ორგანული ნაერთებია, რომლებიც მრავალი სამრეწველო გამოყენებისათვის არის საჭირო მათი შენახვის, სტაბილიზაციისა და დეზინფექციის თვისებების გამო. ისინი გვხვდება სხვადასხვა საოჯახო პროდუქტებში, როგორიცაა ლოსიონები, შამპუნები, პლასტმასები და საკვების შეფუთვები.

მიუხედავად მათი გამოყენების სარგებლიანობისა, იზრდება მტკიცებულებები, რომ ფენოლებს შეიძლება ჰქონდეთ არასასურველი ბიოლოგიური ეფექტები, მათ შორის ჰორმონალური დარღვევები და ახლა უკვე გულის რიტმის დარღვევებიც.

ყველაზე გავრცელებული ფენოლებია ბისფენოლი A (BPA), ტრიკლოზანი და პარაბენები. ეს ნივთიერებები უკვე წლების განმავლობაში განიხილება ჰორმონალურ სისტემაზე ზემოქმედების გამო. თუმცა ცინცინატის უნივერსიტეტის ახალი აღმოჩენები უფრო სერიოზულ საფრთხეზე მიუთითებს – ფენოლებს შესაძლოა გულის ელექტრულ აქტივობაზე ზემოქმედებაც ჰქონდეს და არითმიების გამოწვევა შეძლოს.

ფენოლების და გულის რისკების გამოკვლევა კვლევა, რომელიც გამოქვეყნდა ჟურნალ Cell Reports-ში, გულის კუნთის უჯრედებზე ფენოლების ზემოქმედების შესწავლის მიზნით ჩატარდა. მკვლევარებმა აღმოაჩინეს, რომ ფენოლების ზემოქმედებამ შესაძლოა დაარღვიოს იონური არხების მუშაობა, რომლებიც გულის რიტმის რეგულირებაში მონაწილეობენ. ეს იონური არხები პასუხისმგებლობას აკისრებენ სოდიუმის, კალიუმისა და კალციუმის ნაკადების მართვას, რაც გულის ელექტრულ სიგნალებს აკონტროლებს. იონური არხების არასწორი ფუნქციონირება შეიძლება გამოიწვიოს არითმია – გულის რიტმის დარღვევა, რომელიც შეიძლება გამოიხატოს გულის აჩქარებით, თავბრუსხვევით, გულყრით და, ზოგ შემთხვევაში, უფრო სერიოზული გართულებებით, როგორიცაა ინსულტი ან გულის უკმარისობა.

კვლევამ აჩვენა, რომ ზოგიერთი ფენოლი, განსაკუთრებით მაღალი დონის შემთხვევაში, იწვევს იონური არხების დისფუნქციას და ხელს უწყობს არითმიის განვითარებას.

პროფესორი გიორგი ფხაკაძის კომენტარები

საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის ხელმძღვანელმა, პროფესორმა გიორგი ფხაკაძემ, კვლევის შედეგების გამო გამოთქვა სერიოზული შეშფოთება, განსაკუთრებით მის ზემოქმედებაზე საქართველოში.

„ეს კვლევა აჩვენებს ახალ საფრთხეს, რომელიც იგნორირებას ვერ დაექვემდებარება,“ განაცხადა ფხაკაძემ. „საქართველოში, ჩვენ ვეყრდნობით იმპორტირებულ პროდუქტებს, მათ შორის საკვებსა და პირადი ჰიგიენის პროდუქტებს, რომელთა შემადგენლობაში ფენოლები შედის. სათანადო რეგულაციის გარეშე, ჩვენ გვემუქრება გულის მუშაობის დარღვევის რისკი.“
პროფესორმა ფხაკაძემ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ საქართველოში არ არსებობს ადეკვატური სისტემა, რომელიც აკონტროლებს მსგავსი საშიში ქიმიკატების დონეს სამომხმარებლო პროდუქტებში.

„ჩვენი რეგულაციური სისტემის სისუსტის გამო, პროდუქტებში, რომლებიც ფენოლების სახიფათო რაოდენობას შეიცავს, ადვილად შემოდიან ქართულ ბაზარზე,“ – აღნიშნა ფხაკაძემ.

„ეს სერიოზულ გამოწვევას ქმნის საზოგადოებრივი ჯანმრთელობისთვის, რადგან მომხმარებლები ხშირად არ არიან ინფორმირებულნი ამ საფრთხეების შესახებ.“

ფენოლები ყოველდღიურ პროდუქტებში საფრთხის განსაკუთრებული მიზეზი ისაა, რომ ფენოლები თითქმის ყველგან გვხვდება. ისინი გამოიყენება სხვადასხვა ყოველდღიურ პროდუქტებში, როგორიცაა პირადი ჰიგიენის საშუალებები, საწმენდი საშუალებები და საკვების შეფუთვები.

გარდა ამისა, ფენოლების ზემოქმედება ხშირად დაგროვებითია, რაც ნიშნავს, რომ მცირე რაოდენობით მიღებულმა ან შეწოვილმა ქიმიკატებმა დროთა განმავლობაში შეიძლება ორგანიზმში დაგროვდეს. განსაკუთრებით საშიშია ის ფაქტი, რომ საქართველოში მომხმარებლები ხშირად სარგებლობენ ინტერნეტ მაღაზიებით, როგორიცაა TEMU ჩინეთიდან, და იღებენ პროდუქციას რუსეთიდან, სადაც პროდუქტის ხარისხი შეიძლება არ იყოს მაღალი სტანდარტის.

ეს კიდევ უფრო რთულდება, რადგან ფენოლებით დატვირთული პროდუქტები საქართველოში მარტივად ხელმისაწვდომია და ამით განსაკუთრებით სუსტდება ბავშვების და ორსული ქალების ჯანმრთელობა.

ჯანმრთელობის პრობლემები საქართველოში კვლევის შედეგებს განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის პრობლემა აქვს საქართველოსთვის. როგორც პროფესორმა ფხაკაძემ აღნიშნა, ქვეყანაში არ არსებობს სისტემა, რომელიც ადეკვატურად აკონტროლებს ფენოლების დონეს საკვებსა და პირადი ჰიგიენის პროდუქტებში.

„საქართველოში ჩვენ არ გვაქვს სისტემა, რომელიც უზრუნველყოფს ამ ქიმიკატების სათანადო მონიტორინგსა და კონტროლს,“ – განაცხადა ფხაკაძემ.

„ეს სისტემის სისუსტე ქმნის სერიოზულ საფრთხეს, განსაკუთრებით ბავშვებისა და ორსული ქალებისთვის, რომლებიც განსაკუთრებული რისკის ქვეშ არიან.“

პროფესორმა ფხაკაძემ რეკომენდაციით მიმართა საქართველოს მთავრობას, გაამკაცრონ რეგულაციები და დაიწყონ ფენოლების ზემოქმედების მონიტორინგი პროდუქციაში.

„ჩვენ გვჭირდება რეგულაციების გამკაცრება, რომელიც მოიცავს სამომხმარებლო პროდუქტების რეგულარულ შემოწმებას და ტესტირებას,“ – აღნიშნა მან.

„მთავრობას უნდა განიხილოს ფენოლებისა და სხვა ქიმიკატების ზუსტი დონის ნორმები, რომლებიც საქართველოში გაიყიდება.“

ასევე, მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ აუცილებელია საზოგადოების განათლება ფენოლების რისკების შესახებ.

„მომხმარებელმა უნდა იცოდეს, რას ყიდულობს და როგორ შეამციროს ქიმიკატების მიღება,“ – აღნიშნა ფხაკაძემ.

„მარტივი ნაბიჯები, როგორიცაა BPA-ისგან თავისუფალი პროდუქტების არჩევა და პლასტმასის გამოყენების შემცირება საკვების შესანახად, შეუძლია ფენოლების ზემოქმედების შემცირება.“

მომხმარებელთა და რეგულატორული ორგანოების ყურადღების მიღმა დარჩენილი საფრთხეების გამოვლენა, როგორიცაა ფენოლები, კრიტიკულია. საქართველოში, სადაც რეგულაციური კონტროლი სუსტია და ინტერნეტმაღაზიებიდან და რუსეთიდან იმპორტირებული პროდუქტები ფართოდ არის ხელმისაწვდომი, რისკები კიდევ უფრო მძაფრია. შესაბამისად, როგორც პოლიტიკურ, ისე ინდივიდუალურ დონეზე, პრევენციული ნაბიჯები გადადგმა აუცილებელია.

1. ცინცინატის უნივერსიტეტის ახალი ამბები: Phenols Found in Many Products Could Upset Heart’s Rhythms

2. Cell Reports: Phenols and Cardiac Ion Channels

3. ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია (WHO): ქიმიური უსაფრთხოება