აღდგენის სტრატეგიების ოპტიმიზაცია და პოტენციური პერსონალიზაცია აღდგენისა და ადაპტაციის კრიტიკული მნიშვნელობის გათვალისწინებით, ძალის მატების მისაღწევად, სუპერკომპენსაციის თეორიის შესახებ არსებული მონაცემები უფრო დეტალურ განხილვას საჭიროებს. მაგალითად, საჭიროა თუ არა კვლევის სუბიექტი დაელოდოს სუპერკომპენსაციას ან სრულ აღდგენას შემდეგი ვარჯიშის დაწყებამდე, რათა მაქსიმალურად გაზარდოს ძალის გრძელვადიანი მატება, ან შეიძლება თუ არა ვარჯიში ეფექტური იყოს წინა ვარჯიშის შემდეგ დარჩენილი დაღლილობის მიუხედავად? თუ საჭიროა ლოდინი, მაშინ რა არის საუკეთესო მაჩვენებელი შემდეგი ვარჯიშისთვის მზადყოფნის დასადგენად? მაგალითად, პიკური მგრეხი მომენტის ძალისმიერი ვარჯიშის შემდეგ აღდგენა და საერთო შრომისუნარიანობის აღდგენა სხვადასხვა სიჩქარით ხდება და თითოეული ეს პარამეტრი შეიძლება იყოს მნიშვნელოვანი სტიმული ძალის მატებისთვის.
კიდევ ერთი კითხვა: განისაზღვრება თუ არა აღდგენის ოპტიმალური ხანგრძლივობა ვარჯიშის დოზით, წინა ვარჯიშების არჩევანით, ადამიანის ასაკით ან ვარჯიშის სტატუსით? ამ კითხვებზე პასუხის გაცემა რთულია, მაგრამ ძალისმიერ ვარჯიშებს შორის აღდგენის ოპტიმალური დროის განსაზღვრა მნიშვნელოვანია ძალის მაქსიმალურად მატებისათვის. თანამედროვე მეცნიერულად დაფუძნებული რეკომენდაციები ძალისმიერი ვარჯიშების სიხშირის საკითხის ირგვლივ წარმოდგენილია სისტემურ მიმოხილვაში მეტაანალიზით , რომელიც აჩვენებს, რომ ყოველკვირეული თანაბარი მოცულობის ვარჯიშის პირობებში ვარჯიშის სიხშირეს შეიძლება არ ჰქონდეს დამოუკიდებელი გავლენა ძალის მატებაზე. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ვარჯიშის სიხშირის გაზრდა შეიძლება უბრალოდ იყოს ყოველკვირეული მოცულობის გაზრდის საშუალება, ხოლო უფრო დიდი ყოველკვირეული მოცულობა შემდგომში იწვევს ძალის უფრო მეტ მატებას
სუპერკომპენსაციის თეორიაში არსებული ზემოაღნიშნული გაურკვევლობისა და ვარჯიშის სიხშირის ინდივიდუალიზაციის პოტენციური საჭიროების გათვალისწინებით, რაც მოიცავს წინა ძალისმიერი ვარჯიშების ხასიათს და მოვარჯიშის მახასიათებლებს, აუცილებელია დამატებითი კვლევები ვარჯიშის სიხშირის დასადგენად, რომელიც ოპტიმალური იქნება ძალის მატების მაქსიმალურად გაზრდისთვის. დაბოლოს, ძალიან ბევრ კვლევაში იყო მცდელობები ეპოვათ მეთოდები აღდგენის ტემპის დასაჩქარებლად ან სუპერკომპენსაციის მაქსიმალურად გაზრდის მიზნით — მაგალითად, ძილი, ენერგიისა და ცალკეული საკვები ნივთიერებების მოხმარება, საკვები დანამატები, აქტიური აღდგენა, გახურება, გაგრილება, მასაჟი, კომპრესიული ტანსაცმელი და ა.შ. აღდგენის თითოეული სტრატეგიის განხილვა ამ სტატიის ფარგლებს სცილდება, ამიტომ ჩვენ შემოვიფარგლებით შემდეგი მტკიცებულებით: აღდგენის ზომებთან დაკავშირებული დამატებითი კვლევები და ინოვაციები დაგეხმარებათ ძალის მაქსიმალური მატების მიღწევაში.
თანამედროვე ტექნოლოგიები ინფორმაცია ძალის მატების სტიმულებისა და მედიატორების შესახებ ქმნის მრავალ შესაძლებლობას გამოყენებითი ტექნოლოგიური გადაწყვეტილებების გამოყენებისათვის. ერთი მაგალითია ბიოლოგიური უკუკავშირი, ანუ თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენება რეალურ დროში ფიზიოლოგიური ინფორმაციის მისაღებად, რაც საშუალებას გაძლევთ გაზარდოთ ვარჯიშების ეფექტურობა. არსებობს მრავალი სიტუაცია, როდესაც ბიოლოგიური უკუკავშირი შეიძლება იყოს ეფექტური. პირველი, ის შეიძლება გამოიყენონ კუნთების უფრო ძლიერი შეკუმშვის მისაღწევად ან გონებრივი ძალისხმევის გასაკონტროლებლად და მაქსიმალიზაციისათვის; ეს ყველაფერი ხელს უწყობს ვარჯიშის სუპრამაქსიმალური ინტენსივობის მიღწევას. ჯანმრთელ ადამიანებზე კვლევების რაოდენობა შეზღუდულია. თუმცა, არსებული კვლევები აჩვენებს, მაგალითად, შემდეგს: რეალურ დროში ბიოლოგიური უკუკავშირი ელექტრომიოგრაფიის გამოყენებით (რომელიც იძლევა წარმოდგენას კუნთების ელექტრული აქტივობისა და, გარკვეულწილად, ძალის გამომუშავების შესახებ) აძლიერებს კუნთების შეკუმშვას ძალისმიერი ვარჯიშის დროს და დროთა განმავლობაში უფრო მეტად ზრდის ძალას კლასიკურ ძალისმიერ ვარჯიშთან შედარებით (ბიოლოგიური უკუკავშირის გარეშე).
საინტერესოა, რომ ბიოლოგიური უკუკავშირის “გეიმიფიკაციამ“, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, უკუკავშირის პროცესის თამაშად გადაქცევამ — დამატებით შეიძლება ხელი შეუწყოს კუნთების ინტენსიურ შეკუმშვას ძალისმიერი ვარჯიშების დროს. და აღსანიშნავია, რომ ექსპერიმენტებში “გეიმიფიკაცია“ უზრუნველყოფილი იყო სმარტფონთან ან პლანშეტთან დაკავშირებული უსადენო ელექტრომიოგრაფების დახმარებით. ეს პოტენციურად ასახავს ამ მიდგომის მომავალ გამოყენებას ფართო საზოგადოებისთვის, განსაკუთრებით, იმის გათვალისწინებით, რომ უსადენო ელექტრომიოგრაფების მოწყობილობების ფასები სტაბილურად მცირდება. რაც შეეხება იდეომოტორულ ვარჯიშებს, კვლევის ზოგ სუბიექტს უჭირს ეფექტურად შეასრულოს მოტორული სურათების შექმნის ამოცანები , რაც პოტენციურად ზღუდავს ძალის მატების ამ ტექნიკის ეფექტურობას. და შესაძლოა, ბიოლოგიური უკუკავშირის უზრუნველყოფამ — მაგალითად, ელექტროენცეფალოგრაფიის ან ვირტუალური რეალობის გამოყენებამ შეიძლება გაზარდოს იდეომოტორული ვარჯიშის ეფექტურობა ძალის მატებისათვის; იხილეთ ასევე Jeunet et al. მოსაზრება იმის შესახებ, თუ როგორ
შეიძლება ელექტროენცეფალოგრაფიისა და ვირტუალური რეალობის გამოყენება სხვა სპორტულ სიტუაციებში. ელექტროენცეფალოგრაფია ასახავს ტვინის გარკვეული უბნების ელექტრულ აქტივობას. ვინაიდან ტვინის ზოგიერთი უბნის აქტივობა იზრდება კუნთების შეკუმშვის (რეალური და წარმოსახვითი) დროს, თეორიულად, კვლევის სუბიექტებს შეუძლიათ ნახონ ელექტროენცელოგრაფიის ამპლიტუდა იდეომოტორული ვარჯიშის ან თუნდაც ტრადიციული ძალისმიერი ვარჯიშის დროს; მათი ტვინის ელექტრული აქტივობის დაკვირვებისა და კონტროლის სწავლით, შეეძლებათ უკეთ მართონ თავიანთი გონებრივი ძალისხმევა. ერთად აღებული, ბიოლოგიური უკუკავშირის ამ ფორმებს შეუძლიათ მაქსიმალურად გაზარდონ კუნთების შეკუმშვის ან გონებრივი ძალისხმევის ინტენსივობა და, შედეგად, გაზარდონ ფიზიკური ძალის მატება, თუმცა ეს მხოლოდ ვარაუდად რჩება. ბიოლოგიურ უკუკავშირს აქვს გამოყენების სხვა სფეროებიც, გარდა კუნთების შეკუმშვისა და გონებრივი ძალისხმევის მაქსიმალიზაციისა.
მაგალითად, თუ მომავალმა კვლევებმა აჩვენა, რომ კუნთებში მეტაბოლური სტრესი ძალისმიერი ვარჯიშების დროს ნამდვილად მოქმედებს ძალის მატებაზე და თუ მეტაბოლური სტრესის ოპტიმალური დონე იქნება ნაპოვნი, მაშინ შესაძლოა, რომ არსებულმა უსადენო გადამწოდებმა უზრუნველყოფენ რეალურ დროში ბიოლოგიური უკუკავშირი რეალურ დროში — ძალისმიერი ვარჯიშის თითოეული მისვლისას მეტაბოლური სტრესის სასურველი სიდიდისა და ხანგრძლივობის უზრუნველსაყოფად. მაგალითად, ამ მიზნით შეიძლება ინფრაწითელი სპექტროსკოპიის (NIRS) მოწყობილობების გამოყენება, რაც საშუალებას გვაძლევს შევაფასოთ კუნთოვანი ქსოვილის დეოქსიგენაცია ძალისმიერი ვარჯიშის დროს და მისი რეოქსიგენაცია აღდგენის დროს . მინიმალური დაღლილობის მდგომარეობაში ძალისმიერი ვარჯიშის თითოეული მისვლის დაწყების მნიშვნელობის გათვალისწინებით, ალტერნატივად გამოდგება ტექნოლოგიები (მაგალითად, იგივე ინფრაწითელი უსადენო მოწყობილობები) მისვლებს შორის დაღლილობის მაჩვენებლების მონიტორინგისა და მინიმუმამდე შემცირების მიზნით.
ასევე, ტექნოლოგიური გადაწყვეტილებები — მაგალითად, ჭკვიანი მოწყობილობების გადამწოდები, ხაზოვანი პოზიციის გადამწოდები, ელექტროგონიომეტრები — შეიძლება გამოყენებულ იქნას ძალისმიერი ვარჯიშის დროს მოძრაობის დიაპაზონის შესაფასებლად და გასაზრდელად, ოპტიმალური დიაპაზონის შესანარჩუნებლად და ამით — ძალის მატების პოტენციურად მაქსიმალიზაციისათვის. საერთო ჯამში, ბიოლოგიური უკუკავშირი არის საინტერესო შესაძლებლობა ძალის მაქსიმალურად გასაზრდელად. გარდა ამისა, ამ სავარაუდო ტიპების ბიოლოგიური უკუკავშირის ეფექტურობის შეფასების გარდა, ასევე აუცილებელია იმ მრავალი ბარიერის გათვალისწინება, რომლებიც ხელს უშლის მათ გამოყენებას: მაგალითად, ღირებულება, სწავლების დრო და ა.შ. ტექნოლოგია ასევე დაგეხმარებათ ძალისმიერი ვარჯიშის დოზის კონტროლში და ვარჯიშისა და აღდგენის სამომავლო რეკომენდაციების შემუშავებაში. მაგალითად, ჩვეულებრივი ჭკვიანი მოწყობილობები აღჭურვილია ძალიან მგრძნობიარე ფიზიკური გადამწოდებით: აქსელერომეტრებით, გიროსკოპებით და ა.შ. . და უკვე არსებობს კომერციულად ხელმისაწვდომი გადაწყვეტილებები, რომლებიც იყენებენ ჭკვიან მოწყობილობებსა და მათ აპლიკაციებს, რათა დაეხმარონ ადამიანებს ძალისმიერი ვარჯიშის დოზის კონტროლში. ზოგიერთ ტრენაჟორს ასევე აქვს ჩაშენებული ფიზიკური გადამწოდები ძალისმიერი ვარჯიშის სხვადასხვა პარამეტრების, მაგალითად, სიჩქარის,
სიმძლავრის, დაღლილობის გასაკონტროლებლად. მაგრამ ჯერ კიდევ დასადგენია, ხელს უწყობს თუ არა ასეთი ტექნოლოგიები ძალის გრძელვადიან მატებას. გარდა ამისა, თუ სამომავლოდ კვლევებმა აჩვენა, რომ პერიოდიზაცია მართლაც უფრო ეფექტურია გრძელვადიანი სიძლიერის მოსაპოვებლად, მაშინ შესაძლოა არსებული ტექნოლოგიები (მაგალითად, სმარტფონების პროგრამები) ხელს შეუწყობს ამ ცოდნის ხელმისაწვდომობას ფართო საზოგადოებისთვის და არა მხოლოდ მათთვის, ვინც ვარჯიშობს კვალიფიციური მწვრთნელების მეთვალყურეობის ქვეშ.
ალბათ ტექნოლოგიით შესაძლებელი იქნება მომდევნო ვარჯიშისთვის ადამიანის ფიზიოლოგიური მზადყოფნის დადგენა. მაგალითად, გულისცემის ცვალებადობის, როგორც ბიომარკერი გამოყენება ვარჯიშის მზადყოფნის შესაფასებლად, როგორც ჩანს, აუმჯობესებს გამძლეობის განვითარებას; თუმცა, გულისცემის ცვალებადობის გამოყენების მიზანშეწონილობა ძალის მატების გასაუმჯობესებლად დამატებით კვლევას მოითხოვს . მათ, ვისაც სურს ჭეშმარიტად გააფართოოს ადამიანის შესაძლებლობების საზღვრები, შეუძლია შეაფასოს ვარჯიშით გამოწვეული სტრესისა და აღდგენის დონე, რათა მაქსიმალურად გაზარდოს ძალის გრძელვადიანი მატება სატარებელი გადამწოდების კომბინაციების, სმარტფონის აპლიკაციებისა და ფიტნეს ცენტრში სამედიცინო კაბინეტებში მცირეინვაზიური სამედიცინო სწრაფი ტესტების გამოყენებით (მაგალითად, თითიდან აღებული სისხლის ექსპრეს-ანალიზი ვარჯიშის სტრესის ან აღდგენის ბიომარკერებზე).
მნიშვნელოვანია, რომ ძალისმიერი ვარჯიშის დოზის კონტროლისა და ვარჯიშის/აღდგენის მართვის შედარებით მარტივი მოწყობილობები და აპლიკაციები ხელს შეუწყობს ფართო პოპულაციებში ძალის მატების მაქსიმალურად გაზრდას. კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მომენტი: ექსპერიმენტების მონაწილეებს აღენიშნებათ ძალის მატების შესამჩნევი ცვალებადობა რეგულარული ძალისმიერი ვარჯიშის შემდეგ. ერთ ფართომასშტაბურ კვლევაში, 12-კვირიანი ძალისმიერი ვარჯიშის ძალის მატება 1 ზღვრულ მაქსიმუმზე იცვლებოდა 0-დან 205%-მდე . ამიტომ დიდი რაოდენობის დამატებითი სამუშაო უნდა ჩატარდეს, რათა შეფასდეს მოდიფიცირებადი (მაგალითად, ძალისმიერი ვარჯიშის სტიმულების, აღდგენის სტრატეგიების) და არამოდიფიცირებული (მაგალითად, გენეტიკური) ფაქტორების შედარებითი წვლილი, რომლებიც განსაზღვრავენ რეაქციების ასეთ მრავალფეროვნებას ძალისმიერი ვარჯიშის მიმართ. მომავალში ძალისმიერი ვარჯიშის ინდივიდუალური სტრატეგიებისა და აღდგენის გზების შემუშავება ხელს შეუწყობს მოსახლეობის ყველა სეგმენტისათვის ძალისმიერი ვარჯიშის მაქსიმალურ ეფექტურობას.
პრაქტიკული გამოყენება განსაკუთრებულ სიტუაციებში ძალისმიერი ვარჯიშის სტიმულებისა და მედიატორების ანალიზის შედეგად მიღებული დასკვნები მიუთითებს სამ ძირითად მეთოდზე, რომელთა გამოყენება შესაძლებელია განსაკუთრებულ სიტუაციებში, როდესაც კლასიკური მძიმე ძალისმიერი ვარჯიში არ არის ხელმისაწვდომი (მაგალითად, სახლში, მივლინებაში ვარჯიშის დროს რეაბილიტაციისას). ესენია: ა) ვარჯიში გარე დატვირთვის გარეშე; ბ) ვარჯიში დაბალი დატვირთვით; გ) დამატებითი მეთოდიკები (რომლებიც ემატება ძალისმიერ ვარჯიშებს).
მასალის გამოყენების პირობები
