ექსპერიმენტული უჯრედული თერაპიის ისტორიული შედეგი – შესაძლოა, ტიპი 1 დიაბეტი განიკურნოს

ახალი ინფორმაცია, რომ შესაძლოა მალე ვიხილოთ – პირველად, რეალურად, Type განიკურნოს 1 დიაბეტი (T1D)–სთვის — ამ შესწავლით მიღწეული შედეგები მკვეთრად ცვლის როგორც კლინიკურ, ისე საზოგადოებრივ Paradigm-ს. დროდადრო გვესმის “მნიშვნელოვანი პროგრესი” თუ “პოტენციური სამკურნალო მეთოდი”, მაგრამ ახლა რეალური საფუძველი გაჩნდა — წამლების ნაცვლად, პაციენტებს შესაძლოა მალე ჰქონდეთ მოწყვლადი, მაგრამ ფუნქციონალური, საკუთარი საათია: ორგანიზმში სიცხის (ინსულინის) ბუნებრივი რეგულირების უნარი. მაგრამ, როგორც ჩემი პრაქტიკული გამოცდილებიდან ვიცი, საზოგადოებრივი ჯანდაცვის თვალსაზრისით, ყველანაირი “ცოცხალი უჯრედების” თერაპია უნდა შეფასდეს როგორც დიდ შანსად, ისე დიდ ვალდებულებად — როგორც პაციენტისათვის, ისე სისტემისათვის.

• 2025 წლის 24 ნოემბერს, ინგლისურ-ენოვანი გამოცემა The Olive Press გაავრცელა ინფორმაცია, რომ კლინიკურ კვლევაში მონაწილე რამდენიმე პაციენტმა შეძლო ინსულინზე გადამრთველობის გარეშე ცხოვრება — ინსულინის ინექციები სრულიად შეწყვიტეს. 

• თერაპია, სახელწოდებით VX-880, ეფუძნება კულტივირებული „უჯრედების გადამუშავებას”: ლაბორატორიაში გაზრდილი, შემდეგ სხვადასხვა პროცესის მეშვეობით ინსულინს გამომუშავებელი — „ბეტა-like” — უჯრედები გადანერგეს პაციენტებს. ეს უჯრედები რეაგირებენ სისხლში გლუკოზაზე და ბუნებრივად უშვებენ ინსულინს, როგორც ჯანმრთელი პანკრეასი. 

• კლინიკური შედეგები ასე გამოიყურება: ზოგი პაციენტი უკვე მხოლოდ 2 წელი ან მეტი იყო ინსულინის გარეშე. 

რა დგას მიზიდულობაში — რა პირობები და რისკები რჩება

• თერაპიის მომხარებლებს უწევთ იმუნოსუპრესანტების მიღება, რათა არ მოხდეს გადანერგილი უჯრედების განადგურება — ანუ სხეული არ აღიქვას ისინი როგორც «უცხო». 

• ასეთი თერაპია ყოველთვის არ იქნება ყველა პაციენტისთვის ხელმისაწვდომი — იმუნოსუპრესიის საჭიროება, უკიდურესად რთული წარმოება, ღირებულება და თავისუფალი პენებზე დამოკიდებულების გარეშე ცხოვრების შესაძლებლობა თავმოყრილია ერთად, მაგრამ გზაა იოლი არაა.

• სამედიცინო საზოგადოება უკვე მუშაობს იმაზე, რომ “შემდეგი თაობის” უჯრედები იქნას გენეტიკურად მონაკვეთ–ნევადევად — ანუ ნაკლები იმუნოსუპრესია, ან საერთოდ არ სჭირდებოდეს ისეთი — რაც მკვეთრად გაამარტივებდა და გააფართოვებდა მას. 

რა აჩვენა ცხოველთა მოდელზე – დამატებითი დასაბუთება

• ერთ-ერთ ახლო დროში გამოქვეყნდა კვლევა, რომელშიც მეცნიერებმა შეძლეს T1D-ის “გათავისუფლება” ლაბორატორიულად შექმნილი სისხლის სტვირული უჯრედებისა და პანკრეასის სეტყვის (islet) გადანერგვით ჭიებში. 6 თვე განმავლობაში მათ არ ჭირდებოდათ არა ინსულინი, არც იმუნოსუპრესია. ეს კვლევა აჩვენებს, რომ თეორიული პოტენციალი არის ბევრად უფრო დიდი, ვიდრე მხოლოდ კლების გზით ფიქრი იმუნოსუპრესიის გარეშე — შესაძლებელია “იმუნური სისტემის გადატვირთვა” და ახალი, სტაბილური ვნერაბაზი. 

• თუ სამედიცინო და რეგულაციური სტანდარტები დაცული იქნება, და გაიმარჯვებს უსაფრთხო ვერსია უჯრედოვანი თერაპიისა — შესაძლებელია, რამდენიმე წლის (5-დან 10 წელს) შემდეგ T1D იქცეს დაავადებად, რომელიც აღარ საჭიროებს ყოველდღიურ ინსულინზე დამოკიდებულებას. ეს არის არა მხოლოდ ინდივიდუალური, არამედ სისტემური გადადაგება — ე. წ. „მოხდა პირველი რეალური კურნება”.

• საქართველოსთვის — სადაც, როგორც ცნობილია, მიუწვდომელია ავანგარდული ტექნოლოგიები, მაგრამ არის საზოგადოების და კლინიკოსების მზაობა — ასეთი პროგრესი უნდა დაინტერესდეს როგორც პაციენტებმა, ისე ჯანდაცვის პოლიტიკის შემქმნელებმა. მომავალში გასარკვევია როგორ შეიძლება ასეთი თერაპია შევიდეს ჩვენს ქვეყანაში.

• პაციენტებმა და ოჯახის წევრებმა შეინარჩუნონ სიფრთხილე და არ ენდონ „პატენტირებული ილუზიებს” — ეს თერაპია ახლა კიდევ კვლევაშია, და არა ფართოდ ხელმისაწვდომ.

• ჯანდაცვით სისტემას და ნდობის ორგანიზაციებს უნდა დაიწყონ შემზადება — როგორც ინფრასტრუქტურის, ისე რეგულაციის თვალსაზრისით.

• საზოგადოებას უნდა მიეწოდოს ფაქტობრივი, არ დავალ-based, ინფორმირება: რა არის რეალური, რა — ექსპერიმენტი; რა შეიძლება მომავალში და რა — ჯერ არა.

დასკვნა

ინსულინის კუმშით ცხოვრებას — პენისა და მუდმივი გლუკოზის კონტროლის რეჟიმსი — ნამდვილად შეიძლება გავცეთ „გაბადობის წერტილად”. მაგრამ ახლა არა ლოზუნგების, და არც პოპულისტური მოლოდინების დროა — დროა პასუხისმგებლიანი, რეალისტური, რაციონალური მომავლის განსაზღვრისთვის. ამ ახალ გზას აქვს უდიდესი პოტენციალი — სამომავლოდ T1D შეიძლება აღარ იყოს ქრონიკული, სიცოცხლის ბოლომდე მკურნალობის საჭირო მქონე დაავადება.

ამ ეტაპზე ზუსტი თარიღი არ არსებობს. მკურნალობა ჯერ კვლევის ეტაპზეა და მსოფლიოს არცერთ ქვეყანაში არ არის ფართოდ ხელმისაწვდომი. რეალისტური დროის ჩარჩო საქართველოსთვის შეიძლება იყოს დაახლოებით ხუთიდან ათ წლამდე.

უჯრედზე დაფუძნებული მკურნალობები ჩვეულებრივ ძალიან ძვირია. ზუსტი ღირებულება ჯერ არ არის ცნობილი, მაგრამ შესაძლებელია იყოს ათიათასობით ლარის ekvivalentის დონეზე. პირველ ეტაპზე ფასი იქნება მაღალი.

დღევანდელი მდგომარეობით – უცნობია. სახელმწიფო დაფინანსება დამოკიდებული იქნება უსაფრთხოებაზე, ეფექტიანობაზე, ფასზე და საერთაშორისო რეკომენდაციებზე. ასეთ გადაწყვეტილებას ქვეყნები იღებენ მაშინ, როცა მკურნალობა უკვე დამტკიცებულია.

ახლა – არა. საქართველოში შესაბამისი პირობები, ლაბორატორიები და უსაფრთხოების სტანდარტები ამ ტიპის მკურნალობისთვის ჯერ არ არსებობს. მომავალში საჭირო იქნება ახალი ინფრასტრუქტურა.

ამ ეტაპზე მხოლოდ კვლევის მონაწილეებისთვის. არც ერთ ქვეყანაში ეს მეთოდი yet არ შედის საავადმყოფოებში როგორც ჩვეულებრივი მომსახურება.

ამჟამად მთავარი რისკია იმუნური სისტემის შესუსტება, რადგან პაციენტს სჭირდება სპეციალური პრეპარატები იმისთვის, რომ სხეულმა არ უარყოს გადანერგილი უჯრედები. ამიტომ მკურნალობა ფართო გამოყენებისთვის ჯერ მზად არ არის.

კვლევებში მონაწილეობენ მხოლოდ ზრდასრულები. ბავშვებში გამოყენება ამ ეტაპზე არ არის დაშვებული. მომავალში შესაძლოა დაიწყოს ტესტირება მოზარდებისთვის, მაგრამ ეს ჯერ ძალიან შორეული ეტაპია.

არა. ინსულინის აუცილებლობა კვლავ გაგრძელდება მილიონებისთვის. ახალი თერაპია არის დიდი იმედი, მაგრამ ჯერ მხოლოდ საწყისი ნაბიჯია. ინსულინის სრული ჩანაცვლება ახლო მომავალში რეალურად არ განიხილება.

• გააგრძელონ ინსულინის სწორად გამოყენება

• არ ენდონ ყალბ დაპირებებს და „სასწაულმოქმედ“ მკურნალობებს

• მიმართონ ექიმს რეგულარული კონტროლისთვის

• დაიცვან ჯანსაღი კვების და ფიზიკური აქტივობის რეჟიმი

• ყურადღებით დააკვირდნენ რეალურ სამეცნიერო სიახლეებს

პირველ ეტაპზე მხოლოდ მცირე რაოდენობის პაციენტები: მძიმე ფორმის მქონენი, კვლევის მონაწილეები და ისინი, ვინც შეძლებენ მკაცრი სამედიცინო მეთვალყურეობის პირობებში იმუნური სისტემის დამთრგუნველ მკურნალობას. ფართო მოსახლეობისთვის ხელმისაწვდომობა მოგვიანებით იქნება შესაძლებელი.

1. The Olive Press. Scientists cure Type 1 diabetes: Breakthrough stem-cell therapy allows patients to stop insulin. 2025. ხელმისაწვდომია: https://www.theolivepress.es/…/scientists-cure-type-1…/

2. Vertex Pharmaceuticals. VX-880 Clinical Trial Update. ხელმისაწვდომია: https://www.vrtx.com

3. Stanford Medicine. Lab-grown beta cells reverse diabetes in preclinical research. ხელმისაწვდომია: https://med.stanford.edu/…/2025/11/type-1-diabetes-cure.html

4. American Diabetes Association. Type 1 diabetes research updates. ხელმისაწვდომია: https://diabetes.org

5. New England Journal of Medicine. Islet cell transplantation research. ხელმისაწვდომია: https://www.nejm.org

ავტორის ბიო

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე (MD, MPH, PhD)

დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე, WHO-ს ექსპერტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს წევრი, Accreditation Canada-ს წარმომადგენელი საქართველოში და გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი. აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება საერთაშორისო და ეროვნული ჯანდაცვის სფეროში.

#foryouシ #fypageシ #viralシ #foryoupageシ #ფორიუ #fypageシ #sheniambebi #drpkhakadze #შენიექიმი #აქხარისხია #გიორგიფხაკაძე #sheniekimi #sheniambebi

ავტორი განცხადებას აკეთებს, რომ ამ სტატიაში წარმოდგენილი შეფასებები და რეკომენდაციები არ არის დაკავშირებული არცერთ ფარმაცევტულ კომპანიასთან, მწარმოებელთან, სადიაგნოსტიკო ან სამკურნალო მომსახურების მიმწოდებელთან. ავტორს არ აქვს ფინანსური, პროფესიული ან სხვა სახის პირადი ინტერესი სტატიაში ნახსენებ პროდუქტებთან, პრეპარატებთან, თერაპიებთან ან ორგანიზაციებთან. ყველა მოსაზრება ეფუძნება მხოლოდ სამეცნიერო მტკიცებულებებსა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინტერესს.

Giorgi Pkhakadze SheniAcademia DrPkhakadze SheniGanatleba.ge • შენი განათლება SheniEkimi.ge • შენი ექიმი SheniAmbebi.ge • შენი ამბები