HIV-ის საწინააღმდეგო mRNA ვაქცინა — ისტორიული შანსი თუ მორიგი იმედი?

 HIV-ის საწინააღმდეგო mRNA ვაქცინა — ისტორიული შანსი თუ მორიგი იმედი?

 რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?

უკვე ოთხი ათწლეულია, კაცობრიობა ეძებს ეფექტიან ვაქცინას ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსის (HIV) წინააღმდეგ. ასობით კვლევა, ათასობით მეცნიერი, მილიარდობით დოლარი — და მაინც, ვაქცინა დღემდე არ გვაქვს.
ახლა, mRNA ტექნოლოგიის წყალობით, რომელსაც კოვიდის პანდემიიდან ვიცნობთ, მეცნიერებმა შეძლეს მნიშვნელოვანი ბარიერის გადალახვა.

 რა არის ახალი ამ ვაქცინაში?

ეს არ არის უბრალოდ კოვიდის ვაქცინის გადაკეთებული ვარიანტი. ახალი mRNA პლატფორმა სპეციალურად შექმნილია იმისთვის, რომ იმუნურ სისტემას აჩვენოს HIV-ის გარსის პროტეინის — Env-ის სტაბილიზებული და „მშობლიური“ ფორმა.
 მთავარი ინოვაცია: იმუნური სისტემის „მოსწავლე“ უჯრედები სწავლობენ ზუსტად იმ უბნებზე შეტევას, რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია ვირუსის განეიტრალებისთვის.

 რას ამბობს კლინიკური კვლევა?

პირველი ფაზის კვლევაში მონაწილეობდნენ ჯანმრთელი, HIV-უარყოფითი მოზრდილები. შედეგები შთამბეჭდავია:
• 80%-ზე მეტში — წარმოიქმნა ძლიერი ანტისხეულები, რომლებიც ზუსტად მიზანში ხვდებიან.
• დაფიქსირდა მეხსიერების B უჯრედების ხანგრძლივი არსებობა, რაც მნიშვნელოვანია დაცულობის შენარჩუნებისთვის.
• გვერდითი ეფექტი: 6,5%-ში გამოვლინდა ქრონიკული ჭინჭრის ციება — ეს საკითხი დამატებით შემოწმებას საჭიროებს.

 რატომ არის ეს ქიმიური ინჟინერებისთვის საინტერესო?
• ლიპიდური ნანონაწილაკების (LNPs) ინჟინერია — ოპტიმალური შემადგენლობა, ზომა (~80 ნმ) და ზედაპირის მუხტი.
• პროტეინის სტრუქტურული სტაბილიზაცია — Env-ანტიგენის ფორმა შენარჩუნებულია ისეთ მდგომარეობაში, რომ იმიტირებს ვირუსის რეალურ ზედაპირს.
• პროდუქციის მასშტაბირება — mRNA-ის სუფთა და სტაბილური წარმოება GMP სტანდარტით.

 რას გვპირდება ეს აღმოჩენა?

თუ II და III ფაზის კვლევები დაადასტურებს ეფექტიანობასა და უსაფრთხოებას, ეს შეიძლება გახდეს პირველი წარმატებული ვაქცინა HIV-ის წინააღმდეგ — გლობალური ეპოქალური მოვლენა, რომელიც მილიონობით სიცოცხლეს გადაარჩენს.

კითხვა-პასუხი

Q: mRNA ვაქცინა HIV-ისთვის იგივეა, რაც კოვიდის ვაქცინა?
A: არა. ტექნოლოგია მსგავსია, მაგრამ ანტიგენის დიზაინი სრულიად განსხვავებულია და სპეციალურად HIV-ის სტრუქტურისთვის არის მორგებული.

Q: გვერდითი მოვლენები საშიშია?
A: ამ ეტაპზე მთავარი გვერდითი ეფექტი იყო ქრონიკული ჭინჭრის ციება 6,5%-ში. უფრო დიდი კვლევები გვიჩვენებს, რამდენად სერიოზულია ეს რისკი.

Q: როდის იქნება ხელმისაწვდომი ეს ვაქცინა?
A: მინიმუმ რამდენიმე წელი გვჭირდება — ჯერ კიდევ მიმდინარეობს კვლევის ადრეული ფაზები.

Q: ეს ვაქცინა სრულად დაგვიცავს HIV-ისგან?
A: ამ კითხვაზე პასუხი მხოლოდ მასშტაბური კვლევების შემდეგ იქნება ცნობილი. ამ ეტაპზე ვხედავთ ძლიერ იმუნურ პასუხს, მაგრამ დაცვის ეფექტიანობა ჯერ დასადასტურებელია.

 გადმოწერე აპლიკაცია “შენი ექიმი” – პირველი ქართული სამედიცინო პლატფორმა!
 მიიღე სანდო და აქტუალური ინფორმაცია ჯანმრთელობის შესახებ – საქართველოდან და მთელი მსოფლიოდან.
 iPhone: https://apps.apple.com/app/sheniekimi/id6746522706
 Android: https://play.google.com/store/apps/details…
 Telegram არხი: https://t.me/SheniEkimi

შენი ექიმი – ცოდნა ჯანმრთელობისთვის.
#შენიექიმი #sheniekimi #გიორგიფხაკაძე #ჯანმრთელობა #აქხარისხია #drpkhakadze

ავტორი: პროფესორი გიორგი ფხაკაძე — დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD) — არის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე.

ლიტერატურა
1. Saunders KO, Wiehe KJ, Saunders H, Edara VV, Sprenger KG, Wieczorek L, et al. Germline targeting boosts HIV-1 neutralizing antibody lineages in humans. Sci Transl Med. 2025 Feb 5;17(739):ady6831. doi:10.1126/scitranslmed.ady6831. PMID: 40737434.
SheniEkimi.ge • შენი ექიმი SheniAmbebi.ge • შენი ამბები Giorgi Pkhakadze