თუ ამ ყავას სვამთ — სიბრმავის რისკი 700%-ით იზრდება!
ავტორი: პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, — sheniekimi.ge | ოფიციალური სამედიცინო საინფორმაციო პლატფორმა
რა მოხდა?
ხსნადი / ინსტანტი (ფხვნილი) ყავა მოსახერხებელია — წყალს დაასხამ, აურევ და მზადაა. მაგრამ ახალი, 2025 წლის გენეტიკური კვლევა გვაფრთხილებს: ინსტანტი ყავის მოყვარულ უფროს ასაკის ადამიანებში მშრალი ასაკობრივი მაკულარული დეგენერაციის (dry AMD) რისკი შეიძლება მკვეთრად, თითქმის შვიდჯერ გაიზარდოს. ეს არის თვალის ბადურას შუაგულის დაზიანება, რომელიც ნელ-ნელა ანგრევს ცენტრალურ მხედველობას და შეიძლება შეუქცევად სიბრმავამდეც მიიყვანოს.
მოკლე ისტორია — როგორ გაჩნდა ინსტანტი ყავა?
ინსტანტი ყავის ცხოვრება შვეიცარიაში დაიწყო: 1938 წლის 1 აპრილს შვეიცარიაში ოფიციალურად წარადგინეს პირველი მასობრივად წარმოებული ინსტანტი ყავა (NESCAFÉ). განვითარების გუნდს ხელმძღვანელობდა ქიმიკოსი მაქს მორგენტალერი; იდეა შობილი იყო ბრაზილიის ყავის ჭარბი მოსავლის შესანახად/შესანარჩუნებლად.
ახალი კვლევის მთავარი აღმოჩენა — ადამიანურად, მარტივად
მეცნიერებმა გამოიყენეს დიდი მასშტაბის გენეტიკური მონაცემები და სპეციალური ანალიზი, რათა გაეგოთ — არის თუ არა ინსტანტი ყავის სმა მიზეზი dry AMD-ის რისკის ზრდის. შედეგი გასაგებად:
• ინსტანტი ყავა: dry AMD-ის რისკი ≈6.9-ჯერ მაღალია.
• დაფქული ყავა და დეკაფეინირებული ყავა: მსგავსი კავშირი არ გამოვლენილა.
• სავარაუდო მიზეზი: დამზადებისას ყავაში ჩნდება აქრილამიდი, AGEs და ოქსიდირებული ლიპიდები, რომლებიც იწვევს ანთებას და ბადურას აზიანებს.
რას ვქნა პრაქტიკაში? — 6 რჩევა
1. თუ 50+ ხართ და გაქვთ მხედველობის პრობლემების ოჯახური ისტორია — შეამცირეთ ან შეწყვიტეთ ინსტანტი ყავა.
2. უპირატესობა მიანიჭეთ დაფქულ ყავას ან სხვა ალტერნატივას.
3. ნუ ეწევით — თამბაქო მნიშვნელოვნად ზრდის AMD-ის რისკს.
4. შეამცირეთ შაქარი და ინდუსტრიულად გადამუშავებული საკვები.
5. ოფთალმოლოგთან რეგულარული შემოწმება — წელიწადში ერთხელ მაინც.
6. თუ მაინც სვამთ ინსტანტს, შეამცირეთ რაოდენობა და სიხშირე.
ხშირად დასმული კითხვები (Q&A)
Q: მხოლოდ ინსტანტი ყავა იწვევს ასეთ რისკს?
A: კვლევის მიხედვით — დიახ, დაფქული და დეკაფეინირებული ყავა მსგავსი რისკით არ გამოირჩევა.
Q: ერთი ფინჯანი ინსტანტი ყავა მავნეა?
A: რისკს ქმნის არა შემთხვევითი დალევა, არამედ რეგულარული ჩვევა.
Q: როგორ მოქმედებს ინსტანტი ყავა თვალზე?
A: წარმოებისას იქმნება მავნე ნაერთები, რომლებიც იწვევენ ანთებას და აზიანებენ ბადურას.
Q: შეიძლება თუ არა რისკის შემცირება?
A: დიახ — ინსტანტის შემცირება ან ჩანაცვლება, ჯანსაღი კვება, თვალის რეგულარული შემოწმება.
მთავარი მესიჯი
• ინსტანტი ყავა = მშრალი AMD-ის რისკი ↑ ~7-ჯერ;
• დაფქული და დეკაფეინირებული ყავა = ცხადი რისკი არ გამოვლენილა;
• გამოსავალი = ინსტანტის შემცირება/შეჩერება, ალტერნატივებზე გადასვლა, ჯანსაღი ჩვევები.
წყაროები
1. Food Science & Nutrition (Wiley, 2025): https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/fsn3.70439
2. PubMed: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40521080/
3. Ophthalmology Times Europe: https://europe.ophthalmologytimes.com/…/patients-with-high…
4. Medical News Today: https://www.medicalnewstoday.com/…/instant-coffee-age…
5. NESCAFÉ ისტორია, შვეიცარია (1938): https://www.nescafe.com/gb/faq/coffee-manufacturing და https://en.wikipedia.org/wiki/Nescaf%C3%A9
მეტი უახლესი და სანდო სამედიცინო ინფორმაცია იხილეთ ოფიციალურ პლატფორმაზე:
www.sheniekimi.ge – შენი ექიმი, შენი სივრცე, შენი ჯანმრთელობა.
გადმოწერე აპლიკაცია “შენი ექიმი” – პირველი ქართული სამედიცინო პლატფორმა!
მიიღე სანდო და აქტუალური ინფორმაცია ჯანმრთელობის შესახებ – საქართველოდან და მთელი მსოფლიოდან.
iPhone: https://apps.apple.com/app/sheniekimi/id6746522706
Android: https://play.google.com/store/apps/details…
Telegram არხი: https://t.me/SheniEkimi
შენი ექიმი – ცოდნა ჯანმრთელობისთვის.
#შენიექიმი #sheniekimi #გიორგიფხაკაძე #ჯანმრთელობა #აქხარისხია #drpkhakadze
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე — დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD) — არის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე.
კონფლიქტების არქონის განცხადება: ავტორს არ აქვს ფინანსური ან სხვა სახის ინტერესი, რომელიც გავლენას მოახდენდა მოცემული სტატიის შინაარსზე.
Giorgi Pkhakadze SheniEkimi.ge • შენი ექიმი SheniAmbebi.ge • შენი ამბები
რა მოხდა?
ხსნადი / ინსტანტი (ფხვნილი) ყავა მოსახერხებელია — წყალს დაასხამ, აურევ და მზადაა. მაგრამ ახალი, 2025 წლის გენეტიკური კვლევა გვაფრთხილებს: ინსტანტი ყავის მოყვარულ უფროს ასაკის ადამიანებში მშრალი ასაკობრივი მაკულარული დეგენერაციის (dry AMD) რისკი შეიძლება მკვეთრად, თითქმის შვიდჯერ გაიზარდოს. ეს არის თვალის ბადურას შუაგულის დაზიანება, რომელიც ნელ-ნელა ანგრევს ცენტრალურ მხედველობას და შეიძლება შეუქცევად სიბრმავამდეც მიიყვანოს.
მოკლე ისტორია — როგორ გაჩნდა ინსტანტი ყავა?
ინსტანტი ყავის ცხოვრება შვეიცარიაში დაიწყო: 1938 წლის 1 აპრილს შვეიცარიაში ოფიციალურად წარადგინეს პირველი მასობრივად წარმოებული ინსტანტი ყავა (NESCAFÉ). განვითარების გუნდს ხელმძღვანელობდა ქიმიკოსი მაქს მორგენტალერი; იდეა შობილი იყო ბრაზილიის ყავის ჭარბი მოსავლის შესანახად/შესანარჩუნებლად.
ახალი კვლევის მთავარი აღმოჩენა — ადამიანურად, მარტივად
მეცნიერებმა გამოიყენეს დიდი მასშტაბის გენეტიკური მონაცემები და სპეციალური ანალიზი, რათა გაეგოთ — არის თუ არა ინსტანტი ყავის სმა მიზეზი dry AMD-ის რისკის ზრდის. შედეგი გასაგებად:
• ინსტანტი ყავა: dry AMD-ის რისკი ≈6.9-ჯერ მაღალია.
• დაფქული ყავა და დეკაფეინირებული ყავა: მსგავსი კავშირი არ გამოვლენილა.
• სავარაუდო მიზეზი: დამზადებისას ყავაში ჩნდება აქრილამიდი, AGEs და ოქსიდირებული ლიპიდები, რომლებიც იწვევს ანთებას და ბადურას აზიანებს.
რას ვქნა პრაქტიკაში? — 6 რჩევა
1. თუ 50+ ხართ და გაქვთ მხედველობის პრობლემების ოჯახური ისტორია — შეამცირეთ ან შეწყვიტეთ ინსტანტი ყავა.
2. უპირატესობა მიანიჭეთ დაფქულ ყავას ან სხვა ალტერნატივას.
3. ნუ ეწევით — თამბაქო მნიშვნელოვნად ზრდის AMD-ის რისკს.
4. შეამცირეთ შაქარი და ინდუსტრიულად გადამუშავებული საკვები.
5. ოფთალმოლოგთან რეგულარული შემოწმება — წელიწადში ერთხელ მაინც.
6. თუ მაინც სვამთ ინსტანტს, შეამცირეთ რაოდენობა და სიხშირე.
ხშირად დასმული კითხვები (Q&A)
Q: მხოლოდ ინსტანტი ყავა იწვევს ასეთ რისკს?
A: კვლევის მიხედვით — დიახ, დაფქული და დეკაფეინირებული ყავა მსგავსი რისკით არ გამოირჩევა.
Q: ერთი ფინჯანი ინსტანტი ყავა მავნეა?
A: რისკს ქმნის არა შემთხვევითი დალევა, არამედ რეგულარული ჩვევა.
Q: როგორ მოქმედებს ინსტანტი ყავა თვალზე?
A: წარმოებისას იქმნება მავნე ნაერთები, რომლებიც იწვევენ ანთებას და აზიანებენ ბადურას.
Q: შეიძლება თუ არა რისკის შემცირება?
A: დიახ — ინსტანტის შემცირება ან ჩანაცვლება, ჯანსაღი კვება, თვალის რეგულარული შემოწმება.
მთავარი მესიჯი
• ინსტანტი ყავა = მშრალი AMD-ის რისკი ↑ ~7-ჯერ;
• დაფქული და დეკაფეინირებული ყავა = ცხადი რისკი არ გამოვლენილა;
• გამოსავალი = ინსტანტის შემცირება/შეჩერება, ალტერნატივებზე გადასვლა, ჯანსაღი ჩვევები.
წყაროები
1. Food Science & Nutrition (Wiley, 2025): https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/fsn3.70439
2. PubMed: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40521080/
3. Ophthalmology Times Europe: https://europe.ophthalmologytimes.com/…/patients-with-high…
4. Medical News Today: https://www.medicalnewstoday.com/…/instant-coffee-age…
5. NESCAFÉ ისტორია, შვეიცარია (1938): https://www.nescafe.com/gb/faq/coffee-manufacturing და https://en.wikipedia.org/wiki/Nescaf%C3%A9
მეტი უახლესი და სანდო სამედიცინო ინფორმაცია იხილეთ ოფიციალურ პლატფორმაზე:
www.sheniekimi.ge – შენი ექიმი, შენი სივრცე, შენი ჯანმრთელობა.
გადმოწერე აპლიკაცია “შენი ექიმი” – პირველი ქართული სამედიცინო პლატფორმა!
მიიღე სანდო და აქტუალური ინფორმაცია ჯანმრთელობის შესახებ – საქართველოდან და მთელი მსოფლიოდან.
iPhone: https://apps.apple.com/app/sheniekimi/id6746522706
Android: https://play.google.com/store/apps/details…
Telegram არხი: https://t.me/SheniEkimi
შენი ექიმი – ცოდნა ჯანმრთელობისთვის.
#შენიექიმი #sheniekimi #გიორგიფხაკაძე #ჯანმრთელობა #აქხარისხია #drpkhakadze
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე — დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD) — არის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე.
კონფლიქტების არქონის განცხადება: ავტორს არ აქვს ფინანსური ან სხვა სახის ინტერესი, რომელიც გავლენას მოახდენდა მოცემული სტატიის შინაარსზე.
Giorgi Pkhakadze SheniEkimi.ge • შენი ექიმი SheniAmbebi.ge • შენი ამბები
ნაკლების ჩვენება
მიიღე სანდო და აქტუალური ინფორმაცია ჯანმრთელობის შესახებ – საქართველოდან და მთელი მსოფლიოდან.
iPhone: https://apps.apple.com/fr/app/sheni/id6746877342?l=en-GB
Telegram არხი: https://t.me/SheniEkimi
შენი ექიმი – ცოდნა ჯანმრთელობისთვის.
SheniEkimi.ge
დამოუკიდებელი, აპოლიტიკური და ნეიტრალური მედია — ფაქტებზე დაფუძნებული სანდო ინფორმაცია. შენთვის და შენი საქართველოსთვის.
#აქხარისხია #drpkhakadze #sheniambebi
