როგორ ამაღლებს ვაგუსის ნერვის სტიმულაცია გულისცემასთან სინქრონიზაცია მკურნალობის ეფექტიანობას
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის ხელმძღვანელი
დანერგვის ახალი ნაბიჯი ქრონიკული დაავადებების მკურნალობაში
მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ ვაგუსის ნერვის სტიმულაციის სინქრონიზაცია გულისცემასა და სუნთქვასთან მკურნალობის ეფექტიანობას მნიშვნელოვნად ზრდის. ეს ინოვაციური მიდგომა შესაძლოა, მრავალ ქრონიკულ დაავადებასთან ბრძოლაში გარდამტეხი აღმოჩნდეს.
დღეს, როდესაც ქრონიკული დაავადებები, როგორიცაა მაღალი წნევა, დეპრესია და გულ-სისხლძარღვთა პრობლემები, საქართველოში და მსოფლიოში მზარდია, აუცილებელია უახლესი სამეცნიერო მიგნებების დანერგვა.
სტატისტიკა და გლობალური სურათი
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) მონაცემებით, ქრონიკული დაავადებები სიკვდილიანობის მთავარი მიზეზია მსოფლიოში (1). საქართველოში, ჯანმრთელობის ეროვნული ანგარიშის მიხედვით, 2023 წელს გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებით გამოწვეული სიკვდილიანობა 60%-ს აღწევდა (2). ევროპაში, ვაგუსის ნერვის სტიმულაციამ უკვე დაიმსახურა სპეციალისტების ყურადღება, რაც მას ეფექტურ ალტერნატივად აქცევს ტრადიციული მკურნალობის პარალელურად.
რა არის ვაგუსის ნერვი და როგორ მუშაობს იგი?
ვაგუსის ნერვი ორგანიზმის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ნერვია, რომელიც ტვინს აერთიანებს გულთან, ფილტვებთან და სხვა ორგანოებთან. მისი სტიმულაცია ხელს უწყობს ტკივილის შემცირებას, ანთების პროცესების დარეგულირებას და სტრესის კონტროლს. თუმცა, ახალი მიგნებები აჩვენებს, რომ სტიმულაციის სინქრონიზაცია გულისცემასთან და სუნთქვასთან კიდევ უფრო ეფექტურია.
პროფესორის ხედვა:
„ეს მიდგომა, რომელიც გულისცემისა და ნერვული სისტემის მართვას ეფუძნება, არის ინოვაციური ნაბიჯი, რომელიც საქართველოში აუცილებლად უნდა დაინერგოს. მსგავსი კვლევები საშუალებას მოგვცემს, პაციენტებისთვის მკურნალობა უფრო პერსონალიზებული და ეფექტური გავხადოთ,“ – აცხადებს პროფესორი გიორგი ფხაკაძე.
საქართველო და ახალი შესაძლებლობები
საქართველოში მსგავსი მკურნალობა ჯერ არ არის ფართოდ დანერგილი. თუმცა, საერთაშორისო მაგალითები აჩვენებს, რომ ვაგუსის ნერვის სტიმულაცია, განსაკუთრებით სინქრონიზირებული მეთოდით, ეფექტური ალტერნატივაა ისეთ მდგომარეობებში, როგორიცაა:
• დეპრესია და შფოთვითი აშლილობები.
• ეპილეფსია, რომლის დროსაც ტრადიციული მკურნალობა არაეფექტურია.
• გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები და სისხლის წნევის მართვა.
რას ამბობს მეცნიერება?
კვლევებმა აჩვენა, რომ ვაგუსის ნერვის სტიმულაციამ, რომელიც სინქრონიზებულია პაციენტის გულისცემასთან, მნიშვნელოვნად შეამცირა ანთებითი პროცესები და გააუმჯობესა ზოგადი მდგომარეობა. მაგალითად, ერთ-ერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ პაციენტების 80%-მა შეამჩნია სიმპტომების მკვეთრი შემცირება (3).
რა უნდა გავითვალისწინოთ საქართველოში?
საქართველოში ვაგუსის ნერვის სტიმულაციის დანერგვა საჭიროებს ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესებას, პერსონალის გადამზადებას და საზოგადოების ინფორმირებას. „პაციენტების განათლება ერთ-ერთი მთავარი მიმართულებაა, რადგან მნიშვნელოვანია, რომ პაციენტებმა იცოდნენ, როგორ შეუძლია ამ მეთოდს მათი ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესება,“ – აღნიშნავს პროფესორი გიორგი ფხაკაძე.
როგორ შეგვიძლია დახმარება?
1. ინფორმაციის გავრცელება – მნიშვნელოვანია, რომ ინფორმაცია მიეწოდოს ფართო საზოგადოებას და პაციენტებს.
2. პერსონალის გადამზადება – საქართველოში უნდა მოხდეს ექიმებისა და სხვა პროფესიონალების გადამზადება ვაგუსის ნერვის სტიმულაციის გამოყენებაში.
3. სახელმწიფო მხარდაჭერა – სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს ინოვაციური ტექნოლოგიების ფინანსური მხარდაჭერა.
რეკომენდაციები
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე ხაზს უსვამს, რომ აუცილებელია:
• საერთაშორისო გამოცდილების გაზიარება.
• პილოტური პროექტების განხორციელება საქართველოში.
• კვლევებისა და ინოვაციების მხარდაჭერა.
დასკვნა
ვაგუსის ნერვის სტიმულაციის სინქრონიზაცია გულისცემასთან და სუნთქვასთან არის მომავლის ტექნოლოგია, რომელიც პაციენტებს უკეთესი შედეგების მიღწევაში დაეხმარება.
გამოყენებული ლიტერატურა:
1. World Health Organization. Noncommunicable diseases: Key facts. Available from: https://www.who.int/…/fact…/detail/noncommunicable-diseases. Accessed January 28, 2025.
2. Ministry of Health of Georgia. National Health Report 2023. Available from: https://www.moh.gov.ge. Accessed January 28, 2025.
3. Neuroscience News. Synchronizing Nerve Stimulation With Heartbeat Boosts Effectiveness. Available from: https://neurosciencenews.com/brain-stimulation-heart-rate…/. Accessed January 28, 2025.
4. Centers for Disease Control and Prevention. Vagus Nerve Stimulation. Available from: https://www.cdc.gov/vns. Accessed January 28, 2025.
5. European Society of Cardiology. Advances in Cardiac Care: Vagus Nerve Stimulation. Available from: https://www.escardio.org. Accessed January 28, 2025.
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე – საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი. ის არის ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) ექსპერტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის დამოუკიდებელი ანგარიშვალდებულების პანელის ყოფილი წევრი.