ფიტნესი — რას ნიშნავს? – რას ურჩევენ, ხანდაზმულ ადამიანებს

ფიტნესი — რას ნიშნავს?

სპეციალისტები ფიზიკურ ფიტნესს განმარტავენ, როგორც მდგომარეობას, როცა ადამიანს შეუძლია ყოველდღიური საქმეების შესრულება ენერგიულად, ზედმეტი დაღლილობის გარეშე, უკეთესად უმკლავდება სტრესს და ამავდროულად ინარჩუნებს სხეულის ოპტიმალურ ფუნქციონირებას.

მაღალი ფიტნესის დონე ამცირებს ქრონიკული დაავადებების განვითარების რისკს და აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს. სხეული ბუნებრივადაა შექმნილი მოძრაობისთვის — რაც მეტად ვაქტიურდებით, მით ეფექტიანად მუშაობს.

აშშ-ს ჯანმთლობისა და ადამინური სერვისების დეპარტამენტის (HHS)  ამერიკელებისთვის ფიზიკური აქტივობის სახელმძღვანელოს მიხედვით ფიზიკური ვარჯიშის ხუთი კომპონენტი არსებობს:

• სასუნთქი-სისხლძარღვთა გამძლეობა — შენი ორგანიზმის უნარი, ეფექტურად გამოიყენოს ჟანგბადი.

• კუნთოვანი ძალა და გამძლეობა — კუნთების სიძლიერე, გამძლეობა და ძალის წარმოქმნის უნარი.

• მოქნილობა — სახსრების მოძრაობის გადაკვეთის შესაძლებლობა.

• ბალანსი — სხეულის სტაბილურად კონტროლი, რათა ავიცილოთ დაცემები.

• სისწრაფე — რამდენად სწრაფად გადაადგილდება სხეული.

ფიტნესის ძირითადი მიმართულებები

1. აერობული ვარჯიში

ყველა სავარჯიშო პროგრამის ბაზა სწორედ კარდიო ვარჯიშია. ის აძლიერებს გულ-სისხლძარღვთა სისტემას, ზრდის გულისცემასა და სუნთქვის სიხშირეს. ასეთ აქტივობებში შედის:
სირბილი, სწრაფი სიარული, ცურვა, ველოსიპედით სვლა, ცეკვა, კიკბოქსი, ბაღში მუშაობა, ჩოგბურთი, თოკზე ხტომა და სხვა.

2. ძალის ვარჯიში

ასაკთან ერთად კუნთოვანი მასა ბუნებრივად მცირდება. ძალოვანი ვარჯიშები ეხმარება კუნთებსა და ძვლებს გაძლიერებაში, რაც გვიცავს ტრავმებისა და დაცემისგან. შედის წონების აწევა, საკუთარი სხეულის წონით ვარჯიში, მძიმე ტვირთის ტარება და სხვა წინააღმდეგობის ტიპის აქტივობები.

3. მოქნილობა და მობილურობა

მოქნილობა გულისხმობს კუნთებისა და მყესების გაჭიმვის უნარს, ხოლო მობილურობა — სახსრის შესაძლებლობას თავისუფლად იმოძრაოს. ორივე კომპონენტი აუცილებელია ჯანმრთელი მოძრაობისთვის.

ხანდაზმულ ადამიანებს განსაკუთრებით ურჩევენ ბალანსზე მომუშავე სავარჯიშოებს, რადგან ისინი მნიშვნელოვნად ამცირებენ დაცემის რისკს.

4. დასვენება და აღდგენა

ვარჯიშისას კუნთები იტვირთება და მცირედი დაზიანებები წარმოიქმნება — სწორედ მათი აღდგენის პროცესში ძლიერდება სხეული. ამიტომ აუცილებელია დასვენების დღეები.

აღდგენა შეიძლება იყოს სრული დასვენება ან მსუბუქი აქტივობა, მაგალითად, მშვიდი 10-წუთიანი გასეირნება ან ნაზი იოგა.

ფიტნესის გავლენა ჯანმრთელობაზე

ფიზიკური აქტივობა მნიშვნელოვნად ამცირებს ქრონიკული დაავადებების — გულის დაავადების, დიაბეტის, ზოგი ტიპის კიბოს — განვითარების ალბათობას.

მრავალი კვლევა მიუთითებს, რომ ვარჯიში დადებითად მოქმედებს განწყობაზე, ამცირებს შფოთვასა და დეპრესიის სიმპტომებს. ფიზიკური აქტივობა აუმჯობესებს ძილის ხარისხსაც — თუმცა ძილის წინ ძალიან ინტენსიურმა ვარჯიშმა ზოგჯერ შეიძლება ძილი გააძნელოს.

ვარჯიში ეხმარება ორგანიზმს ფუნქციონირებაში და ეს მოიცავს ჯანმრთელობის სხვა ქრონიკული პრობლემების მართვას.  აშშ-ს დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის (CDC) თანახმად , თუ გაქვს ოსტეოართრიტი, მაღალი წნევა, ტიპი 2 დიაბეტი, გაფანტული სკლეროზი, პარკინსონის დაავადება, დემენცია, ან გქონდა ინსულტი ან კიბო, ფიზიკური აქტივობა დაგეხმარება. ვარჯიში ხელს უწყობს ტკივილის შემცირებას, ინსულინის მგრძნობელობის გაუმჯობესებას და სისხლში შაქრის კონტროლს, ხელს უწყობს მობილურობას, აუმჯობესებს გულის ჯანმრთელობას, ამცირებს სხვა ქრონიკული დაავადებების რისკს და გეხმარება ფსიქიკურ ჯანმრთელობაში.

თუ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებით რაიმე პრობლემა გაქვს, სიარული ერთ-ერთი ყველაზე უსაფრთხო და მარტივი გზაა აქტიურად ცხოვრების დასაწყებად.

ფიტნესი ჯანმრთელობისთვის ერთ-ერთი საუკეთესო საყრდენია. არ აქვს მნიშვნელობა, იწყებ თუ უკვე ვარჯიშობ — მთავარი ნაბიჯია, რომ სხეული მოძრაობას დაუბრუნდეს. და საუკეთესო დრო დასაწყებად ყოველთვის დღეს არის.