BCI ტექნოლოგიაში რევოლუციური მიღწევა – შექმნეს თავის ტვინის იმპლანტანტი, რომელსაც შეუძლია, ფიქრები მეტყველებად გარდაქმნას

რა არის შინაგანი მეტყველების დეკოდერი?

ახალი BCI ტექნოლოგია მოქმედებს როგორც შინაგანი მეტყველების დეკოდერი, რაც იმას ნიშნავს, რომ ის ამოიცნობს და გარდაქმნის იმ სიგნალებს, რომლებიც ტვინში ჩნდება, როცა ადამიანი უბრალოდ ფიქრობს ლაპარაკზე, მიუხედავად იმისა, შეუძლია თუ არა მას ფიზიკურად საუბარი.

კვლევა ჩატარდა მძიმე პარალიზებული ოთხი პაციენტის მონაწილეობით, რომელთაც მეტყველების უნარი სრულად არ ჰქონდათ. შედეგები შთამბეჭდავი აღმოჩნდა — სისტემამ 74%-მდე სიზუსტით შეძლო აზრების სიტყვებად გადმოცემა.

როგორ მუშაობს ტექნოლოგია?

BCI ეფუძნება ტვინში ჩადგმულ სპეციალურ იმპლანტს, რომელიც აფიქსირებს ნერვული აქტივობის ნიმუშებს. ეს ნიმუშები დაკავშირებულია ფონემებთან — მეტყველების ელემენტარულ ერთეულებთან. შემდეგი ნაბიჯი არის ამ ფონემების სიტყვებად და წინადადებებად გარდაქმნა, რაშიც მანქანური სწავლება (Machine Learning) აქტიურად გამოიყენება.

კვლევისას გამოიკვეთა მნიშვნელოვანი ფაქტი: ტვინის იმავე უბანში ჩნდება აქტივობა როგორც მაშინ, როცა ადამიანი ცდილობს ლაპარაკს, ისე მაშინაც, როცა ის მხოლოდ წარმოიდგენს სიტყვებს. ამ აქტივობების ერთმანეთისგან გარჩევა შესაძლებელი აღმოჩნდა, რაც ტექნოლოგიის სიზუსტეს მნიშვნელოვნად ზრდის.

სიტყვათა მარაგი და პერსონალიზაცია

ახალმა სისტემამ შეძლო 125,000-მდე სხვადასხვა სიტყვის ამოცნობა მხოლოდ ფიქრის საფუძველზე. ეს მიუთითებს BCI-ის პოტენციალზე, რომელსაც შეუძლია მკვეთრად შეცვალოს კომუნიკაცია საუბრის ან მოძრაობის უნარს მოკლებულ ადამიანებში.

თუმცა, მიუხედავად დიდი პროგრესისა, ტექნოლოგია ჯერ კიდევ დახვეწის პროცესშია. საჭიროა სიზუსტის, რეაქციის სიჩქარის და ინდივიდუალურ მორგების გაუმჯობესება, რათა სისტემამ უკეთ მოახდინოს ადაპტაცია სხვადასხვა ადამიანზე.

კონფიდენციალურობა და უსაფრთხოება

ტექნოლოგიის განვითარებასთან ერთად, ჩნდება კითხვებიც — როგორ დავიცვათ შინაგანი მონოლოგები, რომლებსაც ადამიანები კონფიდენციალურად აღიქვამენ?

მკვლევრებმა უკვე დაიწყეს ამ პრობლემის გადაჭრაზე ფიქრი: ერთ-ერთი შემოთავაზება არის “გაშიფვრის პაროლები”, რომლებიც გააქტიურებენ ან გამორთავენ ფიქრების გაშიფვრას. მსგავსი მექანიზმი უკვე გაიტესტა და 98%-იან სიზუსტეს მიაღწია.

მომავლის პერსპექტივა

2025 წელს BCI-ის მიმართულებით ბრწყინვალე მიღწევები დაფიქსირდა. წლის დასაწყისში გაჩნდა ტექნოლოგია, რომელიც ფიქრების გაშიფვრას რეალურ დროში ახერხებდა, თუმცა ის მხოლოდ ერთ ინდივიდზე იყო მორგებული. ახლანდელი კვლევა კი დიდ ნაბიჯს წარმოადგენს უნივერსალურობისა და მასობრივი გამოყენებისკენ.

🎙️ როგორც კვლევის ერთ-ერთი ავტორი, ნეირომეცნიერი ფრენკ ვილეტი აღნიშნავს:

„ვგრძნობთ რეალურ იმედს, რომ მომავალში BCI საშუალებას მისცემს ადამიანს სრულფასოვნად იკომუნიკაციოს ისე, როგორც ამას ბუნებრივ მეტყველებაში აკეთებს.“

დასკვნა

ტვინისა და კომპიუტერის ინტერფეისების განვითარება გადამწყვეტ როლს ითამაშებს იმ ადამიანების ცხოვრებაში, ვისაც მეტყველების ან მოძრაობის სერიოზული შეზღუდვა აქვს. ტექნოლოგიის პროგრესი, რომელიც ფიქრებს ტექსტად და ხმად გარდაქმნის, მხოლოდ დასაწყისია — მომავალში ის შესაძლოა განუსაზღვრელ შესაძლებლობად იქცეს.

კვლევა ჟურნალ Cell-ში გამოქვეყნდა.