პასიური აპარატის აღდგენა, ძალისმიერი ტრენინგის პირობებში – პასიური აპარატში შედის: მყესები, ლეგამენტები, ძვლები ხრტილები, სახსრები, სასახსრე ჩანთები

პასიური აპარატის აღდგენა, ძალისმიერი ტრენინგის პირობებში.

პასიური აპარატში შედის: მყესები, ლეგამენტები, ძვლები ხრტილები, სახსრები, სასახსრე ჩანთები.  

რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?

• პასიური აპარატი არ აღდგება ისე სწრაფად, როგორც კუნთები

• სწორედ ის ზიანდება პირველი, თუ ვარჯიში არასწორადაა დაგეგმილი ინტენსივობის კუთხით. მყესები და იოგები (Tendons & Ligaments):

• ორივეს სუსტად მიეწოდება სისხლი, რაც ანელებს აღდგენას.

• საშუალოდ 48–72 საათი საწყისი აღდგენისთვის, მაგრამ სრული სტრუქტურული რემოდელირება შეიძლება კვირები ან თვეებიც კი გაგრძელდეს (განსაკუთრებით ახალი დატვირთვებისას).

• მაგალითი: აქილევსის მყესს შეიძლება 6–8 კვირა დასჭირდეს სრული ადაპტაციისთვის რეგულარულ ინტენსიურ დატვირთვებზე.

რას ნიშნავს ეს პრაქტიკაში:

• თუ ადამიანი ძალიან ხშირად ტვირთავს მძიმე წონებით მუხლის სახსaრს და იოგებს პერეოდიზაციის გარეშე, მათი დაზიანების რისკი ჯზრდება.

• კუნთი შეიძლება 24–48 საათში აღდგეს, მაგრამ მყესები და იოგები ხშირად გვიან იჩენენ პრობლემას — ხანდახან უკვე დაზიანების სახით.

საინტერესო ფაქტი: მკვლევარებმა აჩვენეს, რომ მყესოვანი ქსოვილების შინაგანი რემოდელირების პროცესს დაახლოებით 3-დან 6 თვემდე დრო სჭირდება სრული ადაპტაციისთვის ახალ დატვირთვებზე — ანუ თუ ტრენინგს ახალ დონეზე გადაჰყავხარ. როდესაც ვსაუბრობთ ძალისმიერ დატვირთვაზე, უნდა განვსაზღვროთ იგი რამდენიმე კრიტერიუმით — რადგან სხვადასხვა ინტენსივობა სხვადასხვა ფიზიოლოგიურ პასუხს იწვევს, განსაკუთრებით პასიურ აპარატზე.

⸻ ძალისმიერი დატვირთვა — კლასიკური განმარტება (Strength Load) ეს ნიშნავს:

მაღალი მექანიკური დატვირთვა, რომელიც:

• შედარებით დაბალი რაოდენობის გამეორებებს (1–6) მოიცავს

• მაღალ წონებთან (80–100% 1RM) მუშაობას გულისხმობს

• დიდი დაძაბულობაა მყესებზე, იოგებსა და სახსრებზე

• ხშირად მოიცავს კომპლექსურ მრავალსახსროვან მოძრაობებს: ჩაჯდომა, და კლასიკური ამოწევა, წოლჭიმი, და ა.შ.

⸻ მაგალითები:

მაღალი ინტენსივობის განმარტება ძალისმიერი ტრებინგის მიმართულებით. საკუთარი ზღვრული მაქსიმუმის (90–100%) 1–2 გამეორება რაც დიდ მექანიკურ სტრეს მიაყენებს არა მხოლოდ კუნთს არამედ პასიურ აპარატს.

კლასიკური ძალისმიერი ვარჯიში 3–6 გამეორება 80–90% (ზმ)წონით ასევე ტვირთავს როგორც აქტიურს ასევე პასიურ აპარატს და ცნს (ცენტრალურ ნერვულ სისტემას) ციკლური დატვირთვა 70–75% (ზმ)შედარებით უსაფრთხოა პასიური აპარატისთვის, მაგრამ მაინც საჭიროებს 48–96 სთ აღდგენას

⸻ დასკვნა:

როცა ვამბობთ „ძალისმიერი დატვირთვა“, პასიური აპარატისთვის იგულისხმება:

• მაღალი ინტენსივობა + დაბალი გამეორებები

• არაპროპორციულად მაღალი სტრესი მყესებისა და იოგებისთვის

• ხშირად ასეთი ვარჯიშები იწვევს მიკროდაზიანებებს პასიურ ქსოვილებში, რომლის აღდგენის პროცესი ბევრად ნელა მიმდინარეობს, ვიდრე კუნთში.

⸻ შენიშვნა:

თუ სპორტსმენი ხშირად იმყოფება 85%+ ზონაში — იდეალურია, ჰქონდეს არანაკლებ 48–72 საათი დასვენებისთვის კონკრეტულ სეგმენტზე. ანალოგიურად, კვირაში მხოლოდ 1–2 მძიმე სესია ითვლება ოპტიმალურად. თუ ვმუშაობთ მაღალი ინტენსივობით, უაღრესად მნიშვნელოვანია სწორად დაგეგმილი პერიოდიზაცია, რათა:

1. მივაღწიოთ პროგრესს ძალაში,

2. თავიდან ავიცილოთ გადატვირთვა და ტრავმა (განსაკუთრებით პასიური აპარატისთვის),

3. შევინარჩუნოთ ნერვული სისტემის ზოგადი ფუნქციურობა.

⸻ 1(ტალღოვანი) პერიოდიზაცია – საუკეთესო ვარიანტია ტალღოვანი პერიოდიზაცია (Wave Periodization) გულისხმობს, რომ შენ არ ზრდი დატვირთვას ხაზოვნად, არამედ ცვლი ინტენსივობას და მოცულობას ციკლურად.

მაგალითად: ინტენსივობა -გამეორებები ორშაბათი: მაღალი (85–90%) 3–4 გამეორება (ძალა) ოთხშაბათი: დაბალი (60–65%) 8–10 გამეორება პარასკევი: (75–80%) (ზმ) 5–6 გამეორება ასეთი მიდგომა საშუალებას აძლევს პასიურ სტრუქტურებს აღდგნენ ძალისმიერი ვარჯიშებს შორის, ხოლო ნერვული სისტემაც მიიღოს “აღდგენის” შანსი. ⸻ (Deload-დატვირთების შემცირება) ყოველ 4–6 კვირაში ერთხელ, დელოუდ კვირა — ანუ ვარჯიშების მოცულობის ან ინტენსივობის შემცირება 40–60% (ზმ)-ით — ეხმარება:

• მყესებსა და სახსრებს მიკროტრავმების “აღდგენაში”

• ნერვულ სისტემის აღდგენაში

⸻ 3 ავტორეგულაციური პერიოდიზაცია (RPE/RIR-მოდელები) თუ შენ ან შენი სპორტსმენი ხარ გამოცდილ დონეზე და უკვე გრძნობ სხეულის პასუხს, შეგიძლია გამოიყენო:

• RPE (Rate of Perceived Exertion) ან • RIR (Reps in Reserve) მეთოდები, რომლებიც საშუალებას გაძლევს შეამცირო დატვირთვა, თუ დაიღალე — ან პირიქით, “გაწურო” ორგანიზმი, როცა ხარ სუპერ კომპენსაციის ფაზაში.

მაგალითად:

• დღევანდელი სესია უნდა დასრულდეს RPE 8-ზე — ანუ 2 გამეორება კიდევ შეგეძლო, მაგრამ შეგნებულად გაჩერდი.

SheniEkimi.ge

დამოუკიდებელი, აპოლიტიკური და ნეიტრალური მედია — ფაქტებზე დაფუძნებული სანდო ინფორმაცია. შენთვის და შენი საქართველოსთვის. #აქხარისხია #drpkhakadze #sheniambebi

  ზურგის ტკივილი - საინფორმაციო ბუკლეტი (ორთოპედია)

See Full Bio