ტვინი გრძნობს ყველაფერს — გარდა ტკივილისა!
ეს ერთ-ერთი ყველაზე პარადოქსული და საოცარი ფაქტია ადამიანის ორგანიზმში:
ტვინი — ორგანო, რომელიც ამუშავებს ტკივილს, თავად ტკივილს საერთოდ ვერ გრძნობს!
ტვინის საოცარი სტრუქტურა
- ადამიანის ტვინი შედგება დაახლოებით 86 მილიარდი ნეირონისგან, რომლებიც ერთმანეთთან ქმნიან მილიარდობით კავშირს. სწორედ ეს ქსელი აყალიბებს ჩვენს აზროვნებას, მეხსიერებას, ქცევებს და ცნობიერებას.
მაგრამ მიუხედავად თავისი სენსიტიურობისა და სირთულისა, ტვინს ერთი რამ საერთოდ არ გააჩნია — ტკივილის რეცეპტორები (ნოცირეცეპტორები).
ტვინი ტკივილზე ფიქრობს, მაგრამ მას ვერ გრძნობს
ნოცირეცეპტორები — ესაა სპეციალური ნერვული დაბოლოებები, რომლებიც რეაგირებენ ტკივილის გამაღიზიანებელზე (დაზიანება, წვა, შეშუპება და სხვა). ეს რეცეპტორები გვხვდება კანში, კუნთებში, ძვლებში და ზოგიერთ შინაგან ორგანოში.
მაგრამ ტვინის ქსოვილში — არ გვხვდება!
- ამიტომაც შესაძლებელია, რომ ადამიანი იყოს გაღვიძებული ტვინის ოპერაციის დროს. ასე, მაგალითად, ნეიროქირურგები ასრულებენ თუნდაც სიმსივნეების ამოღებას ან ეპილეფსიის მკურნალობას პაციენტის გათიშვის გარეშე.
- თვითონ ტვინის ქსოვილი რომ შეეხო, პაციენტი ვერაფერს იგრძნობს.
ტკივილი ტვინთან კი არა — მის გარშემო მოდის
თუ ტვინს არ აქვს ტკივილის რეცეპტორები, მაშ რატომ გვტკივა თავი?
საქმე იმაშია, რომ ტკივილი მოდის არა ტვინისგან, არამედ მის გარსშემოფარგვლელი სტრუქტურებისგან, როგორიცაა:
•მენინგები (ტვინის გარსი)
•ტვინის სისხლძარღვები
•თავის კანი და კუნთები
მაგალითად, მიგრენის ან ძლიერ თავის ტკივილის დროს, რეალურად ტკივილს განიცდის მენინგები ან სისხლძარღვები — არა თვითონ ტვინი.
პარადოქსი: ტვინი — ტკივილის დამმუშავებელი, რომელიც ვერ გრძნობს მას
ეს პარადოქსი — რომ ორგანო, რომელიც განიცდის და ამუშავებს სხეულის ყველა ტკივილს, თავად კი ვერაფერს გრძნობს — კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს, რამდენად უნიკალურია ადამიანის ტვინი.
შეჯამება
- ტვინს არ აქვს ტკივილის რეცეპტორები
- ტკივილი მოდის მისი გარსებისგან (მენინგები, სისხლძარღვები)
- ამიტომ ტვინზე შესაძლებელია ოპერაცია გაღვიძებულ პაციენტზე
- მიგრენა — ეს ტვინის ტკივილი არაა, არამედ მის გარშემო სტრუქტურების
- ტვინი მხოლოდ აზროვნებს ტკივილზე, მაგრამ ვერ გრძნობს მას
კითხვა-პასუხი
მართალია, რომ ტვინი ვერასოდეს გრძნობს ტკივილს?
დიახ. თვითონ ტვინის ქსოვილი არ რეაგირებს ტკივილზე.
მაშ, რატომ მტკივა თავი?
რადგან მენინგები და სისხლძარღვები არიან გაღიზიანებული, არა ტვინი.
როგორია ტვინის ოპერაცია გაღვიძებულ პაციენტზე?
პაციენტს აძლევენ ადგილობრივ ანესთეზიას თავის კანზე და თავის ქალაზე. ტვინის ქსოვილის მანიპულაცია კი ტკივილს არ იწვევს.
ტვინის დაზიანება რას იწვევს, თუ არ ტკივილს?
იწვევს ფუნქციურ დარღვევებს — მოძრაობის, მეტყველების ან მეხსიერების. ტკივილი — არა.
თუ ტვინი არ გრძნობს ტკივილს, რატომ არის ტკივილი ფსიქოლოგიურად მტკივნეული?
ტკივილის აღქმა — ტვინის დამუშავების პროდუქტია. ეს ემოციური გამოცდილება არ ნიშნავს, რომ ტვინი ფიზიკურად ტკივა.
შესაძლებელია ტვინის მასაჟი ან ხელით სტიმულაცია — როგორც კუნთებზე?
არა. ტვინის ქსოვილი არ განიცდის არც ფიზიკურ ზეწოლას და არც სიამოვნებას მისგან.
გადმოწერე აპლიკაცია “შენი ექიმი” – პირველი ქართული სამედიცინო პლატფორმა!
მიიღე სანდო და აქტუალური ინფორმაცია ჯანმრთელობის შესახებ – საქართველოდან და მთელი მსოფლიოდან.
Telegram არხი: https://t.me/SheniEkimi
შენი ექიმი – ცოდნა ჯანმრთელობისთვის.
ლიტერატურა:
1. Manek N. If the brain has no pain receptors, why do I get headaches? BBC Science Focus Magazine. 2022.
2. Fields HL. Pain: An unpleasant topic. Science. 2004;303(5661):206-207. doi:10.1126/science.1094314
3. Apkarian AV, Bushnell MC, Treede RD, Zubieta JK. Human brain mechanisms of pain perception and regulation. J Comp Neurol. 2005;493(1):92-94. doi:10.1002/cne.20782
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე — დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD) — არის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე.
გადმოწერე აპლიკაცია „შენი ექიმი“ – პირველი ქართული სამედიცინო პლატფორმა!
მიიღე სანდო და აქტუალური ინფორმაცია ჯანმრთელობის შესახებ – საქართველოდან და მთელი მსოფლიოდან.
iPhone: https://apps.apple.com/fr/app/sheni/id6746877342?l=en-GB
შენი ექიმი – ცოდნა ჯანმრთელობისთვის.
