სპილენძის როლი ტვინის ჯანმრთელობაში: როგორ უწყობს ხელს მიკროელემენტი გონებრივ სიმახვილეს ხანდაზმულ ასაკში?
🧠 ჯანსაღი კვება ტვინის ფუნქციონირებისთვის ერთ-ერთი გადამწყვეტი ფაქტორია — და ახლახან ჩატარებულმა ფართომასშტაბიანმა კვლევამ დაადასტურა, რომ საკვებით მიღებული სპილენძი შესაძლოა პირდაპირ უკავშირდებოდეს კოგნიტურ შესაძლებლობებს 60 წელს გადაცილებულ პირებში.
ახალი მიგნება: მეტ სპილენძს — უკეთესი მეხსიერება?
ჩინეთის ჰებეის სამედიცინო უნივერსიტეტის მეცნიერებმა გააანალიზეს 2420 ხანდაზმული ამერიკელის კვებითი ჩვევები და კოგნიტური მონაცემები. შედეგებმა ცხადყო: სპილენძის მდიდარი კვება ასოცირდება მეხსიერების, კონცენტრაციისა და სხვა გონებრივი უნარების გაუმჯობესებასთან.
მათ აღმოაჩინეს, რომ ადამიანები, რომელთა რაციონში ეს მიკროელემენტი მეტად იყო წარმოდგენილი, უკეთეს შედეგებს აჩვენებდნენ კოგნიტურ ტესტებში — განსაკუთრებით მათ შორის, ვისაც ინსულტის ისტორია ჰქონდათ.
რამდენი სპილენძი არის ოპტიმალური?
მეცნიერებმა დაასახელეს რეკომენდებული დღიური ოდენობა — დაახლოებით 1.22 მილიგრამი. სწორედ ეს დოზა უკავშირდებოდა ყველაზე დადებით შედეგებს გონებრივი ფუნქციების მხრივ.
📌 მეტი რაოდენობა კი უკვე არ ზრდიდა სარგებელს და შესაძლოა გარკვეული რისკებიც მოეტანა ჯანმრთელობისთვის.
სად ვიპოვოთ სპილენძი?
სპილენძი ბუნებრივად გვხვდება მრავალ საკვებში. მაგალითად:
-
🥜 ერთი მუჭა ნიგოზი
-
🍲 ერთი ჯამი ოსპი
-
🍄 სოკო
-
🍫 შავი შოკოლადი
-
🌾 ხორბლის ქატო
-
🥔 კარტოფილი
-
🐚 ხამანწკები
ეს პროდუქტები არა მხოლოდ სპილენძით, არამედ სხვა სასარგებლო ნივთიერებებითაც მდიდარია, რაც მათ სრულფასოვან, ჯანსაღ კვების ნაწილად აქცევს.
რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?
სპილენძს ორგანიზმში რამდენიმე მნიშვნელოვანი ფუნქცია აკისრია:
-
ხელს უწყობს ნეირონების კომუნიკაციას
-
მონაწილეობს ენერგიის წარმოებაში ტვინში
-
იცავს ტვინის უჯრედებს ოქსიდაციური დაზიანებისგან
თუმცა, მეცნიერები გვაფრთხილებენ: ჭარბი სპილენძი შესაძლოა ტოქსიკური აღმოჩნდეს და გარკვეულ შემთხვევაში ნეიროდეგენერაციულ პროცესებსაც შეუწყოს ხელი. სწორედ ამიტომ მნიშვნელოვანია ბალანსის დაცვა.
კვლევის შეზღუდვები და მომავალი ნაბიჯები
აღსანიშნავია, რომ კვლევის მონაცემები დაყრდნობილი იყო მონაწილეთა თვითმოხსენებაზე, რაც გარკვეულ სუბიექტურობას იწვევს. მონაწილეებს მხოლოდ ბოლო 24 საათში მიღებული საკვები გაახსენეს, რაც მთლიან სურათს სრულად ვერ ასახავს.
🔬 მომდევნო ეტაპი იქნება გრძელვადიანი კვლევები, რომლებიც უფრო ზუსტად გაზომავს სპილენძის მიღებას და დაადგენს პირდაპირ მიზეზ-შედეგობრივ კავშირს.
ამას გარდა, შედეგები ეთანხმება წინა კვლევებსაც, რომლებიც ამავე დასკვნამდე მივიდნენ — სპილენძი კარგია თავის ტვინისთვის. ცნობილია, რომ ის ხელს უწყობს ტვინში ნეირონების კომუნიკაციას და ენერგიის წარმოებას, იცავს მას დაზიანებისგან.
„მიუხედავად იმისა, რომ სპილენძი აუცილებელია ტვინის გამართული ფუნქციონირებისთვის და მისი დეფიციტი ნევროლოგიურ დარღვევებს იწვევს, ჭარბი სპილენძი შეიძლება ტოქსიკური იყოს და გამოიწვიოს ოქსიდაციური სტრესი და ნეიროდეგენერაცია“, — წერენ მკვლევრები.
დღეში 1.22 მილიგრამი ერთი მუჭა ნიგვზის ან ერთი ჯამი ოსპის ეკვივალენტია. სპილენძი იმაზე მეტ საკვებში გვხვდება, ვიდრე შეიძლება ფიქრობდეთ — სოკოში, შავ შოკოლადში, ხორბლის ქატოში, კარტოფილში და ხამანწკებში.
აშკარაა, რომ საკვები დიდ როლს ასრულებს ჩვენი ტვინის ჯანმრთელობაში, მაგრამ კვების რაციონი მხოლოდ ერთ-ერთი ფაქტორია. ამგვარმა კვლევებმა შეიძლება გზა გაუხსნას ტვინის იმ პრობლემების პრევენციისა და მკურნალობის გაუმჯობესებას, რომლებიც, როგორც წესი, სიბერესთან ერთად მოდის.
„დემენციის ყველა ფორმა, მსუბუქი კოგნიტური გაუარესებიდან ალცჰაიმერის დაავადებამდე, გამოირჩევა კოგნიტური დაქვეითებით და სულ უფრო მეტად ხდება მნიშვნელოვანი გამოწვევა გლობალური საზოგადოებრივი ჯანმრთელობისთვის“, — წერენ მკვლევრები.
კვლევა Scientific Reports-ში გამოქვეყნდა.
დასკვნა
სპილენძი შესაძლოა ერთ-ერთი ის მიკროელემენტი იყოს, რომელიც სიბერეში გონებრივი სიჯანსაღის შენარჩუნებაში გადამწყვეტ როლს თამაშობს. მართალია, ეს ჯერ კიდევ კვლევის ეტაპზეა, მაგრამ უკვე აშკარაა, რომ ტვინის ფუნქციონირება მჭიდროდ არის დაკავშირებული ჩვენს კვებასთან.
🥗 შეიტანე სპილენძის მდიდარი პროდუქტები ყოველდღიურ რაციონში — თუმცა, ყურადღებით! ბალანსი ყველაფერში მნიშვნელოვანია.
iPhone: https://apps.apple.com/fr/app/sheni/id6746877342?l=en-GB
Telegram არხი: https://t.me/SheniEkimi
