პირველი ტიპის დიაბეტის მკურნალობის ინოვაცია: ღეროვანი უჯრედებით ინსულინის შემცვლელი თერაპია
პირველი ტიპის დიაბეტის მკურნალობაში რევოლუციური ნაბიჯი გადაიდგა. ბოლო კლინიკურმა ცდებმა აჩვენა, რომ ახალმა თერაპიამ, სახელწოდებით Zimislecel, შეიძლება გამოიწვიოს ინსულინის მუდმივი ჩანაცვლება. 12 პაციენტზე ჩატარებული კვლევის შედეგებით, მკურნალობის ერთი წლის შემდეგ 10-მა მათგანმა ინსულინის მიღება სრულიად შეწყვიტა.
Zimislecel ეფუძნება ღეროვანი უჯრედების ტექნოლოგიას, რომელიც პანკრეასის კუნძულის უჯრედებს ქმნის. სწორედ ეს უჯრედები აკონტროლებენ სისხლში შაქრის დონეს და ბუნებრივად აწარმოებენ ინსულინს. მკურნალობა მიმდინარეობს იმუნოსუპრესიული პრეპარატების პარალელურად, რაც ორგანიზმს ეხმარება გადანერგილი უჯრედების მიღებაში.
კლინიკური ცდების პირველი და მეორე ფაზის შედეგები უდიდესი იმედია მსოფლიოში პირველი ტიპის დიაბეტით დაავადებული 8,4 მილიონი ადამიანისთვის. ამ ავტოიმუნური დაავადების დროს, იმუნური სისტემა აზიანებს ინსულინის მწარმოებელ უჯრედებს.
ინსულინზე დამოკიდებულების შემცირება — უსაფრთხოდ და ეფექტურად
ინსულინის დაბალი ან მაღალი დონე შეიძლება გამოიწვიოს მძიმე შედეგები: შაქრის დაგროვება, ორგანოების დაზიანება, ჰიპოგლიკემია და ხშირ შემთხვევაში — სიკვდილი. Zimislecel თერაპიამ გამოავლინა უნარი შეინარჩუნოს ინსულინის ბალანსი ბუნებრივად, რითაც მნიშვნელოვნად გააუმჯობესა პაციენტების ყოველდღიური მდგომარეობა.
დონორის უჯრედების დეფიციტის ალტერნატივა
წარსულში წარმატებით გამოიყენებოდა პანკრეასის კუნძულის დონორული უჯრედები, თუმცა დონორების სიმცირე სერიოზულ დაბრკოლებად რჩებოდა. ახალი მეთოდი სრულიად ცვლის ამ საჭიროებას — ღეროვანი უჯრედებიდან შექმნილი უჯრედები უკვე სიცოცხლისუნარიანად ფუნქციონირებენ პაციენტის სხეულში.
თერაპიის უსაფრთხოება და მომავალი პერსპექტივა
მიუხედავად იმისა, რომ დაფიქსირდა მცირე ან საშუალო სიმძიმის გვერდითი ეფექტები, როგორიცაა თირკმლის ფუნქციის დაქვეითება და იმუნური რეაქციების შემცირება, შედეგები მაინც იმედისმომცემია. ორი პაციენტის გარდაცვალება არ იყო უშუალოდ დაკავშირებული თერაპიის ხარისხთან.
ამჟამად მკურნალობა გადავიდა მესამე ფაზის კლინიკურ ცდებში, რაც ნიშნავს, რომ ფართომასშტაბიანი ტესტირება და რეგულაციური შეფასება უკვე მიმდინარეობს. სპეციალისტების თქმით, ეს სიახლე შესაძლოა საფუძვლად დაედოს ინსულინზე დამოკიდებული მკურნალობის ახალ ერას.
პირველი ტიპის დიაბეტის მქონე ადამიანები დამოკიდებული არიან ინსულინის თერაპიის არასაიმედო ბალანსზე მთელი ცხოვრების განმავლობაში. თუ მათი ინსულინის დონე ზედმეტად დაეცემა, უჯრედებს არ შეუძლიათ სისხლში არსებული შაქრის გამოყენება, რაც შაქრის დაგროვებას და ორგანოების დაზიანებას იწვევს. თუ ინსულინი ზედმეტად მაღალია, პაციენტები ჰიპოგლიკემიის მდგომარეობაში (სისხლში შაქრის შემცველობის შემცირება) ვარდებიან, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს გონების დაკარგვა, კრუნჩხვები, კომა ან სიკვდილი.
ჩვენს სხეულში ინსულინის დონის ძირითადი ნაწილის შენარჩუნებას განაპირობებს ე. წ. პანკრეასის კუნძულები (ლანგერჰანსის კუნძულები), ანუ პანკრეასის ენდოკრინული ფუნქციის მქონე უბნები. წარსულში იმედისმომცემი შედეგები აჩვენა დონორისგან ამ უჯრედების ჯანმრთელი ვერსიების გადანერგვამ, მაგრამ ამისათვის საჭიროა მრავალი დონორი, დონორები კი იშვიათობაა.
