HKU5‑CoV‑2 – პოტენციური ეპიდემია ჩინეთიდან: კიდევ ერთი გაფრთხილება კაცობრიობისთვის

ავტორი: პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის ხელმძღვანელი.

sheniekimi.ge | ოფიციალური სამედიცინო საინფორმაციო პლატფორმა

შესავალი

2025 წლის მარტში ჩინეთის შიდა მონაკვეთში მეცნიერებმა ღამურებში აღმოაჩინეს ახალი ტიპის კორონავირუსი — HKU5‑CoV‑2, რომელიც შესაძლოა, იყოს მხოლოდ ერთი მუტაციის დაშორებით ადამიანებზე გადასაცემად. კვლევა, რომელიც გამოქვეყნდა ავტორიტეტულ ჟურნალ Nature Communications-ში, მიუთითებს, რომ ეს ვირუსი გამოყენებს იგივე „შესასვლელს“, რასაც COVID-19: ადამიანის ACE2 რეცეპტორს.

ვირუსის მახასიათებლები

HKU5‑CoV‑2 მიეკუთვნება იმავე ბეტა-კორონავირუსების ოჯახს, როგორც MERS-CoV — ვირუსი, რომელმაც 2012 წელს გამოიწვია ეპიდემია და 35%-ზე მეტი ლეტალობით გამოირჩეოდა.

კვლევის შედეგად დადგინდა, რომ ვირუსს შეუძლია ადამიანის სასუნთქი გზებისა და ნაწლავის ეპითელურ ქსოვილებში შეღწევა.

მხოლოდ რამდენიმე ამინომჟავური მუტაციაა საჭირო, რომ HKU5‑CoV‑2 მოერგოს ადამიანებზე გადასაცემად. ეს იმაზე მეტყველებს, რომ ვირუსი ერთ ნაბიჯშია პოტენციური გადაცემიდან.

„ეს არის სერიოზული ზოონოზური სიგნალი. ახალი კორონავირუსები უკვე აღარ გვაკვირვებს – გვაშინებს მათი სიჩქარე, არაპროგნოზირებადობა და ნაკლები კონტროლის შესაძლებლობა,“ – აცხადებს პროფესორი ჯულიან თენდი, ბიოუსაფრთხოების მკვლევარი.

საერთაშორისო შეფასებები

„ეს ვირუსი განსხვავებული ქვეჯგუფის წარმომადგენელია და ადამიანის რეცეპტორებთან ურთიერთობის უნარი უკვე აქვს. ამიტომ საჭიროა მისი აქტიური ზედამხედველობა,“ – Nature Communications, 2025.

„HKU5-CoV-2 არ წარმოადგენს დაუყოვნებელ საფრთხეს, მაგრამ მისი გენეტიკური სიახლოვე MERS-CoV-სთან უნდა გვაფხიზლებდეს,“ – დოქტორი ეფსტათიოს გიოტისი, ესექსის უნივერსიტეტი.

„კითხვა არ არის, თუ მოხდება ახალი კორონავირუსის პანდემია – კითხვა არის, როდის. HKU5-CoV-2 შეიძლება არ იყოს საბოლოო გამავრცელებელი, მაგრამ მსგავსი მექანიზმების მატარებელი ვირუსები აუცილებლად იარსებებს მომავალშიც,“ – პროფესორი პოლ ჰანთერი, აღმოსავლეთ ანგლიის უნივერსიტეტი.

პროფესორ გიორგი ფხაკაძის შეფასება

„ჩვენი რეაქცია HKU5‑CoV‑2-ზე უნდა იყოს არა პანიკური, არამედ პროაქტიური. სამეცნიერო საზოგადოება, პოლიტიკა და საზოგადოება ერთად უნდა იმოქმედოს, რათა ახალი პანდემიის რისკი გადავაქციოთ პრევენციულ შესაძლებლობად. ეს მიგნება არის პირდაპირი გაფრთხილება — პანდემიის მომზადება იწყება მანამ, სანამ ის დაიწყება.“

კითხვა-პასუხი პროფესორ ფხაკაძესთან

1. გადაეცა თუ არა ვირუსი უკვე ადამიანს?

⟶ ჯერჯერობით არა. მტკიცებულება მხოლოდ ლაბორატორიულ დონეზე გვაქვს.

2. რატომ არის HKU5-CoV-2 განსხვავებული?

⟶ გენეტიკურად ის უფრო ახლოს დგას MERS-CoV-სთან, რაც მას ლეტალურობის თვალსაზრისით პოტენციურად საშიშს ხდის.

3. არსებობს ვაქცინაციის პოტენციალი?

⟶ თეორიულად – კი, მაგრამ ჯერ არ არის საკმარისი მონაცემი იმუნურ პასუხზე.

4. რა არის საქართველოს როლი?

⟶ ქვეყნის ეპიდზედამხედველობითი სისტემა უნდა იყოს მზად, იდენტიფიციროს და გამოეხმაუროს ზოონოზურ მიგნებებს, განსაკუთრებით რეგიონის ბიომრავალფეროვნებიდან გამომდინარე.

5. რაზე უნდა იმუშაოს ლაბორატორიებმა?

⟶ ვირუსის გენეტიკური სეკვენირება, ეპითელური კომპეტენციის შეფასება და პრევენციული მექანიზმების შემუშავება.

რეკომენდაციები პროფესორ გიორგი ფხაკაძისგან

1. ზოონოზური ზედამხედველობის გაძლიერება — ველური ბუნების მონიტორინგი და ბიოლოგიური ნიმუშების სეკვენირება.

2. ბიოუსაფრთხოების საერთაშორისო სტანდარტების დანერგვა — განსაკუთრებით იმ ლაბორატორიებში, სადაც კორონავირუსებზე ტარდება კვლევები.

3. საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება — სანდო და სამეცნიერო წყაროების გამოყენებით.

4. WHO-სთან და სხვა ორგანიზაციებთან აქტიური თანამშრომლობა — პანდემიის პრევენციის გლობალურ ქსელში სრულფასოვანი მონაწილეობისთვის.

5. გადამზადება და დაგეგმვა ჯანდაცვის სისტემაში — მომზადება იმ შემთხვევისთვის, თუკი ვირუსი ადამიანი-ადამიანზე გადაცემის შესაძლებლობას მოიპოვებს.

დასკვნა

HKU5‑CoV‑2 გვიჩვენებს, რომ ბუნება მუდმივად ამუშავებს ახალ ვირუსულ ვარიანტებს. მიუხედავად იმისა, რომ ამ ეტაპზე პირდაპირი საფრთხე არ არსებობს, მისი მოლეკულური მახასიათებლები საკმარისია სერიოზულად აღვიქვათ ეს სიგნალი.

მეცნიერებაზე დაფუძნებული, დროული და მტკიცე პრევენცია — ეს არის ჩვენი უპირველესი იარაღი მომავალი პანდემიების წინააღმდეგ.

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე

დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD) — არის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე.