ახალგაზრდა ასაკში კოლორექტალური კიბოს მკვეთრი ზრდა – მეცნიერები ბავშვობისდროინდელ ბაქტერიაზე მიუთითებენ
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე,
უკანასკნელ წლებში მსოფლიოში მკვეთრად მატულობს კოლორექტალური (ნაწლავის) კიბოს შემთხვევები 50 წლამდე ასაკის ადამიანებში. 20–30 წლის ახალგაზრდებშიც კი დიაგნოზები გახშირდა – ეს არის შემაშფოთებელი ტრენდია, რომლის მიზეზები აქამდე ბოლომდე ცნობილი არ იყო.
ახლა კი, ახალმა საერთაშორისო მასშტაბის კვლევამ — რომელიც გამოქვეყნდა ჟურნალ Nature-ში — შეიძლება გადამწყვეტი პასუხი მოგვცეს.
რა აღმოაჩინეს მეცნიერებმა?
კვლევის ავტორებმა, მათ შორის ოქსფორდისა და კემბრიჯის უნივერსიტეტების მეცნიერებმა, შეისწავლეს 981 პაციენტის კოლორექტალური სიმსივნის ქსოვილი 11 სხვადასხვა ქვეყნიდან.
აღმოჩნდა, რომ:
- სიმსივნეებში, განსაკუთრებით 40 წლამდე პაციენტებში, აღმოჩენილი იყო დამახასიათებელი გენეტიკური მუტაციები, რომლებიც წარმოიქმნება E. coli-ის ზოგიერთი სახეობის მიერ გამოყოფილი ტოქსინის — კოლიბაქტინის — ზემოქმედების შედეგად.
- ამ მუტაციები 3.3-ჯერ უფრო ხშირად გვხვდებოდა ახალგაზრდა პაციენტებში, ვიდრე ხანდაზმულებში (70+).
მეცნიერებმა დაასკვნეს, რომ ამ ტიპის მუტაცია, სავარაუდოდ, შეიძლება წარმოიშვას ბავშვობის პერიოდში (10 წლამდე ასაკში), როცა ნაწლავის მიკრობიომი ჯერ კიდევ ყალიბდება.
ინფექცია კი რჩება ორგანიზმში, ან მუტაციური ზეგავლენა ნარჩუნდება ათწლეულების განმავლობაში, სანამ გადაიქცევა სიმსივნეში.
რა არის კოლიბაქტინი?
- ეს არის ტოქსინი, რომელსაც გამოიმუშავებს ზოგიერთი შტამი ნაწლავური ბაქტერიისა – Escherichia coli (E. coli).
- კოლიბაქტინი მოქმედებს პირდაპირ DNA-ზე – ქმნის წყვეტებს და მუტაციებს გენომში.
- ნორმალურ პირობებში, იმუნური სისტემა და სხვა ბაქტერიები აბალანსებენ მის ზემოქმედებას. მაგრამ თუ ის დომინირებს, იწყება საგანგაშო მუტაციური პროცესები.
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:
„ეს კვლევა მნიშვნელოვანია როგორც მეცნიერებისთვის, ასევე საზოგადოებისთვის:
ჯერ კიდევ ბავშვობაში მიღებული ნაწლავური ბაქტერიების ტოქსინები, როგორიცაა კოლიბაქტინი, შეიძლება გახდეს კიბოს განვითარების საფუძველი ათწლეულების შემდეგ.
ეს ნიშნავს, რომ:
- უნდა ვიზრუნოთ ნაწლავის ჯანმრთელობაზე ბავშვობიდანვე,
- საზოგადოებრივი ჯანდაცვა ფოკუსირდეს პრევენციაზე და ადრეულ სკრინინგზე,
- საჭირო გახდეს გენეტიკური ანალიზი იმ ახალგაზრდებისთვის, ვისაც აქვს სიმპტომები ან ოჯახური ისტორია.“
როგორ შეიძლება პრევენცია?
- ნაწლავის მიკრობიომის დაცვა ბავშვობიდანვე:
- სწორი კვება (ბოჭკოვანი, მცენარეული, ბუნებრივი საკვები)
- გადაჭარბებული ანტიბიოტიკების თავიდან აცილება
- ჰიგიენური გარემო და საკვები წყარო
- ადრეული სკრინინგი და სიმპტომებზე რეაგირება:
- კუჭ-ნაწლავის სისხლიანი განავალი
- ხშირი ბზარი, ტკივილი ან წონის სწრაფი კლება
- კონსულტაცია გასტროენტეროლოგთან, თუნდაც 30-40 წლის ასაკში
- ოჯახის ისტორიის გათვალისწინება – გენეტიკური ტესტირება:
- Lynch syndrome, FAP და სხვა გენეტიკური რისკები
წყარო:
Nature (2024):
Mutational signature of colibactin exposure in colorectal cancer from young patients
https://www.nature.com/articles/s41586-024-07273-z
Daily Mail:
Breakthrough: Scientists pinpoint colon cancer cause in young people
https://www.dailymail.co.uk/health/article-14639343
https://www.theguardian.com/…/childhood-toxin-exposure-may…
https://www.nbcnews.com/news/amp/rcna202572
https://www.thelancet.com/…/PIIS1470-2045(24)00600…/fulltext
https://news.cancerresearchuk.org/…/early-onset-bowel…/
დამატებითი ინფორმაცია:
შენი ექიმი – სწორი ინფორმაცია ჯანმრთელობისთვის:
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე
საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი. WHO-ს ექსპერტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი. მას აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება ჯანდაცვის სექტორში, როგორც საქართველოში, ასევე საერთაშორისო დონეზე.
გააზიარეთ ეს ინფორმაცია – შესაძლოა თქვენთვის ან თქვენი ოჯახის წევრისთვის ეს ცოდნა გადამწყვეტი აღმოჩნდეს.
#გიორგიფხაკაძე #ნაწლავისკიბო #კოლიბაქტინი #საჯაროჯანმრთელობა #ბაქტერიები #შენიექიმი #აქხარისხია #ColorectalCancer #YoungCancer #drpkhakadze
