რა გავლენა აქვს „შიმშილის დიეტებს“ ტვინსა და ნაწლავებზე? – ახალი კვლევის შედეგები
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე
სპეციალურად www.sheniekimi.ge-სთვის
ახალი კვლევის მთავარი დასკვნები:
2024 წლის ახალი კვლევა, რომელიც ჩატარდა ჩინეთში, მიუთითებს, რომ ინტერმიტენტული კალორიული შეზღუდვა (Intermittent Energy Restriction – IER), ანუ პერიოდული „შიმშილის დიეტა“, არა მხოლოდ მნიშვნელოვნად ამცირებს სხეულის წონას, არამედ იცვლება ტვინის აქტივობა და ნაწლავის მიკრობიოტაც. კვლევაში მონაწილეობა მიიღო 25 სიმსუქნით დაავადებულმა მოხალისემ, რომლებიც 62 დღის განმავლობაში იცავდნენ სპეციალურ პროგრამას – რამდენიმე დღე საკვებს მკაცრად შეზღუდულად იღებდნენ, დანარჩენ დღეებში კი – ნორმალურად.
შედეგები და სტატისტიკა:
- მონაწილეებმა საშუალოდ დაკარგეს 7.6 კილოგრამი (16.8 ფუნტი), რაც მათი საწყისი წონის დაახლოებით 7.8%-ს შეადგენდა.
- ეს მაჩვენებელი ორჯერ აღემატება კლასიკური დიეტების შედეგებს ამავე პერიოდულობაში.
- მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის მონაცემებით, დღეს მსოფლიოში 1 მილიარდზე მეტი ადამიანი ცხოვრობს სიმსუქნით, ხოლო საქართველოში ეს პრობლემა ზრდასრულთა 25–30%-ს აწუხებს.
ტვინისა და ნაწლავის ცვლილებები:
- კვლევამ აჩვენა, რომ ტვინის ისეთი უბნების, როგორიცაა inferior frontal orbital gyrus, აქტივობა შეიცვალა წონის დაკლების შემდეგ. სწორედ ეს უბნები პასუხისმგებელია მადის კონტროლსა და საკვების მიმართ „ბევრის ჭამის“ მოთხოვნილებაზე.
- ნაწლავების მიკრობიოტაში ცვლილებები დაფიქსირდა: გაიზარდა ისეთი სასარგებლო ბაქტერიების რაოდენობა, როგორიცაა Coprococcus comes და Eubacterium hallii.
- ამ ბაქტერიებმა პოზიტიურად იმოქმედა ტვინის იმ უბნებზე, რომლებიც აკონტროლებს თავის შეკავებას და კვების ქცევას.
- მეცნიერები აღნიშნავენ, რომ ნაწლავი და ტვინი ერთმანეთთან კომუნიკაციას აწარმოებენ ნეიროტრანსმიტერების, ჰორმონებისა და სხვადასხვა ქიმიური სიგნალების მეშვეობით (ე.წ. gut-brain axis).
მსოფლიო და ევროპის სტატისტიკა:
- ევროკავშირის მოსახლეობის 59% აქვს ჭარბი წონა ან სიმსუქნე (Eurostat, 2022).
- აშშ-ში მოსახლეობის 42% სიმსუქნით არის დაავადებული (CDC, 2023).
- საქართველოში, ჯანმოს მონაცემებით, ბავშვებში ჭარბწონიანობა 17%-ს აღწევს, მოზრდილებში – დაახლოებით 27%-ს.
რა ნიშნავს ეს პრაქტიკაში?
- ინტერმიტენტული შიმშილის დიეტები, შესაძლოა, უფრო ეფექტიანი იყოს როგორც წონის დაკლებისთვის, ისე ტვინისა და ნაწლავის ჯანმრთელობის გასაუმჯობესებლად, ვიდრე ტრადიციული დიეტები.
- მნიშვნელოვანია, რომ ასეთი დიეტები დაინიშნოს სპეციალისტის ზედამხედველობით – ინდივიდუალური ჯანმრთელობის მდგომარეობის გათვალისწინებით.
- კუჭ-ნაწლავის ბაქტერიების გაჯანსაღება შეიძლება გახდეს სიმსუქნის მართვის ახალი გზა.
შესაძლო გვერდითი ეფექტები და რეკომენდაციები:
- ინტერმიტენტული შიმშილი უკუნაჩვენებია ორსულთათვის, ბავშვებისთვის, ქრონიკული დაავადებების მქონეთათვის და უკონტროლო დიაბეტის შემთხვევაში.
- სწორად შერჩეული დიეტა ხელს უწყობს ენერგიის დონის ზრდას, ანთების შემცირებას და იმუნური სისტემის გამძლეობას.
როგორ დავიწყოთ?
- შეიმუშავეთ კვების გეგმა ექიმთან ან ნუტრიციოლოგთან ერთად.
- ყურადღება მიაქციეთ ნაწლავის ჯანმრთელობას – მიიღეთ მრავალფეროვანი მცენარეული საკვები, პრობიოტიკები და დაბალი გლიკემიური ინდექსის პროდუქტი.
- მოუსმინეთ ორგანიზმს: შიმშილი უნდა იყოს ეტაპობრივი, ორგანიზმისთვის მისაღები და არ უნდა იყოს გაუსაძლისი.
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:
„შიმშილის დიეტები არ არის მოდური ხერხი, ეს არის მეცნიერულად დამტკიცებული გზა, რომელსაც შეუძლია მნიშვნელოვნად გააუმჯობესოს როგორც ფიზიკური, ისე ფსიქიკური ჯანმრთელობა. მაგრამ უმთავრესია – თვითნებური ექსპერიმენტები არასდროს ჩაატაროთ ექიმის გარეშე. ყოველი ორგანიზმი ინდივიდუალურია და ეფექტურობისთვის აუცილებელია პერსონალიზებული მიდგომა.“
წყაროები:
National Center for Biotechnology Information – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10102162/
CDC – https://www.cdc.gov/obesity/data/adult.html
WHO – https://www.who.int/…/fact…/detail/obesity-and-overweight
Eurostat – https://ec.europa.eu/…/products-eurostat…/-/ddn-20220706-1
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე — დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD) — არის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე.
#გიორგიფხაკაძე #drpkhakadze #ჯანმრთელობა #შენიექიმი #sheni #sheniekimi #sheniambebi #აქხარისხია #შენიამბები SheniEkimi.ge • შენი ექიმი
