ფტორის გავლენა ბავშვების IQ-ზე – კვლევა საგანგაშო შედეგებს აჩვენებს!
2025 წლის იანვარში JAMA Pediatrics-ში გამოქვეყნებულმა სისტემურმა მიმოხილვამ და მეტაანალიზმა (Fluoride Exposure and Children’s IQ Scores) დაადასტურა, რომ მაღალი ფტორის კონცენტრაცია წყალში შეიძლება ასოცირებული იყოს ბავშვების ინტელექტის შემცირებასთან.
რა აჩვენა კვლევამ?
კვლევაში გაანალიზდა 74 საერთაშორისო კვლევა, რომელიც ჩატარდა 1989-2023 წლებში და შეისწავლა ფტორის ზემოქმედება ბავშვების ინტელექტზე.
ძირითადი დასკვნები:
მაღალი ფტორის დონე უკავშირდება დაბალ IQ-ს – კვლევამ აჩვენა, რომ შარდში ფტორის 1 mg/L მატებაზე IQ-ის საშუალოდ 1.63 ქულით შემცირება ფიქსირდებოდა.
უმეტესობა კვლევების ჩატარებულია იმ რეგიონებში, სადაც სასმელ წყალში ფტორის კონცენტრაცია 1.5 mg/L-ს აჭარბებდა – რაც მეტია, ვიდრე ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) რეკომენდირებული ლიმიტი.
კავშირი არსებობს, მაგრამ მიზეზ-შედეგობრივი კავშირი (Causation) არ დასტურდება – მკვლევარები ამბობენ, რომ ფტორის დონის ცვალებადობა და კვლევის დიზაინის შეზღუდვები შედეგებზე გავლენას ახდენს.
მიუხედავად იმისა, რომ კვლევა პირდაპირ არ ამტკიცებს, რომ ფტორი იწვევს IQ-ის შემცირებას, ის მაინც ხაზს უსვამს შესაძლო რისკებს, განსაკუთრებით იმ რეგიონებში, სადაც ფტორის დონე სასმელ წყალში მაღალია.
რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?
ფტორის ზემოქმედება ფართოდ არის შესწავლილი, თუმცა კვლევების ნაწილი განგაშის ზარს რეკავს:
ზედმეტი ფტორი შესაძლოა ნერვულ სისტემაზე მოქმედებდეს, განსაკუთრებით ბავშვებში.
IQ-ის შემცირება დაკავშირებულია ფტორის ხანგრძლივ და მაღალი დონის ზემოქმედებასთან.
WHO-ს რეკომენდაციის გადაჭარბება (1.5 mg/L-ზე მეტი) შესაძლოა არ იყოს უსაფრთხო ნეიროგანვითარებისთვის.
საქართველოში სასმელი წყლის ფტორის შემცველობის შეფასება და კონტროლი აუცილებელია, რათა თავიდან ავირიდოთ შესაძლო ჯანმრთელობის რისკები.
როგორ დავიცვათ ბავშვები მაღალი ფტორის ზემოქმედებისგან?
წყლის რეგულარული მონიტორინგი – მნიშვნელოვანია, რომ სასმელი წყლის ფტორის დონე მუდმივად მოწმდებოდეს, განსაკუთრებით რეგიონებში, სადაც მისი ბუნებრივი შემცველობა მაღალია.
ალტერნატიული წყაროების გამოყენება – თუ სასმელ წყალში ფტორის დონე მაღალია, ოჯახებს შეუძლიათ გამოიყენონ დაბალი ფტორის შემცველი ბოთლის წყალი ან წყლის ფილტრაციის სისტემები.
ფტორიდის შემცველი პროდუქტების შეზღუდვა ბავშვებში – ფტორიანი კბილის პასტის გადაჭარბებული გამოყენება და ფტორით გაჯერებული საკვები პროდუქტების ხშირი მიღება შესაძლოა დამატებითი რისკი იყოს.
მშობლების ინფორმირება და ჯანდაცვის სისტემის ჩართულობა – აუცილებელია, რომ მშობლებმა იცოდნენ ფტორის ზემოქმედების შესაძლო ეფექტების შესახებ და საჭიროების შემთხვევაში მიმართონ სპეციალისტს.
რა შეიძლება გაკეთდეს საქართველოში?
სასმელი წყლის ფტორის შემცველობის რეგულარული ტესტირება.
ჯანმრთელობის ეროვნული პროგრამების გაძლიერება, რომელიც მიზნად ისახავს ფტორის დონის კონტროლს.
საჯარო განათლების გაძლიერება, რათა მოსახლეობამ იცოდეს ფტორის შესაძლო ზემოქმედების შესახებ.
მოსახლეობის ინფორმირება, რომ ფტორის დაბალი და უსაფრთხო დონის შენარჩუნება მნიშვნელოვანია ბავშვების ნეიროგანვითარებისთვის.
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი
„ფტორი მნიშვნელოვანია კბილების ჯანმრთელობისთვის, მაგრამ მისი ჭარბი რაოდენობა შესაძლოა გავლენას ახდენდეს ტვინის ფუნქციაზე. სასმელი წყლის ხარისხის რეგულარულმა შემოწმებამ და მოსახლეობის ინფორმირებამ შეიძლება თავიდან აგვაცილოს შესაძლო გართულებები და უზრუნველყოს ბავშვების ჯანმრთელობა.“
დამატებითი ინფორმაციისთვის:
შენი მედიცინა – ჯანმრთელობა და კვების რეკომენდაციები: shenimedicina.ge
შენი ექიმი – ბუნებრივი მკურნალობა და ჰოლისტიკური ჯანმრთელობა: sheniekimi.ge
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე
“საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის” თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი; WHO-ს ექსპერტი; Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი. მას აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება ჯანდაცვის სექტორში, როგორც საქართველოში, ასევე – საერთაშორისო დონეზე.
გააზიარეთ ეს ინფორმაცია, რათა ოჯახებმა და მშობლებმა მიიღონ სწორი გადაწყვეტილებები ბავშვების ჯანმრთელობის დასაცავად!
References:
1. Green R, Lanphear BP, Hornung R, et al. Fluoride Exposure and Children’s IQ Scores: A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA Pediatrics. 2025 Jan 6;179(1):e2828425. Available from: https://jamanetwork.com/…/jamapediatrics/fullarticle/2828425
2. World Health Organization. Guidelines for drinking-water quality: fourth edition incorporating the first addendum. Geneva: WHO; 2017. Available from: https://www.who.int/publications/i/item/9789241549950
3. American Dental Association. Community Water Fluoridation at Recommended Levels Reduces Tooth Decay. 2025 Jan 10. Available from: https://www.ada.org/…/community-water-fluoridation-at…
4. New York Post. Children exposed to higher fluoride levels found to have lower IQs, study reveals. 2025 Jan 18. Available from: https://nypost.com/…/children-exposed-to-higher-fluoride…
5. Verywell Health. Is It Time to Rethink Fluoride in Drinking Water? 2025 Jan. Available from: https://www.verywellhealth.com/fluoride-lower-iq-children…
6. Reuters. Crest, Colgate lawsuits target fluoride in kids’ toothpaste, mouth rinse. 2025 Jan 14. Available from: https://www.reuters.com/…/crest-colgate-lawsuits-target…
@[61554408115760:2048:SheniAmbebi.ge • http://xn--lodcajcveug2j.ge/]
