პირსახოცების უხილავი მტრები: რატომ უნდა გავრეცხოთ ისინი უფრო ხშირად, ვიდრე გვგონია?
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის ხელმძღვანელი
სუფთა პირსახოცი სუფთა სხეულის გარანტიაა, მაგრამ დარწმუნებული ხართ, რომ თქვენი პირსახოცი მართლაც სუფთაა? ბევრი ჩვენგანი მხოლოდ მაშინ რეცხავს პირსახოცს, როცა მასზე ლაქები ჩნდება ან უსიამოვნო სუნს ვამჩნევთ. თუმცა, მეცნიერება გვეუბნება, რომ პირსახოცების ხშირი რეცხვა აუცილებელია არა მხოლოდ სასიამოვნო სურნელისთვის, არამედ ჯანმრთელობის დასაცავადაც.
ამ სტატიაში განვიხილავთ, რამდენად სწრაფად ხდება პირსახოცების დაბინძურება, როგორ უნდა გავრეცხოთ ისინი სწორად და რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი ჩვენი ჰიგიენისა და ჯანმრთელობისთვის.
რატომ არის პირსახოცები ბაქტერიების კერა?
მიუხედავად იმისა, რომ სუფთა პირსახოცი სუნთქვის, კანისა და თმის მოვლის განუყოფელი ნაწილია, ის მალევე შეიძლება იქცეს მიკრობების ბუდედ.
• ტენიანობა და სითბო: პირსახოცები ძირითადად სველ და თბილ გარემოში ინახება (აბაზანაში ან საშხაპეში), რაც ხელს უწყობს ბაქტერიებისა და ობის სწრაფ გამრავლებას
• კანის უჯრედები და ცხიმი: ყოველი გამოყენებისას პირსახოცზე რჩება კანის მკვდარი უჯრედები, ცხიმი და ოფლი, რაც მიკრობებისთვის იდეალური საკვებია.
• ბაქტერიების გადაცემა: კვლევებმა აჩვენა, რომ ბაქტერიები და სოკოები, მათ შორის Staphylococcus aureus და E. coli, შეიძლება 24 საათზე მეტხანს დარჩეს პირსახოცზე.
• ჯანმრთელობის საფრთხეები: დაბინძურებული პირსახოცები ზრდის კანის ინფექციების, გამონაყარისა და ალერგიული რეაქციების რისკს.
პირსახოცების რეცხვა: რამდენად ხშირად არის საჭირო?
მეცნიერები და ჯანდაცვის ექსპერტები გვირჩევენ:
სხეულის პირსახოცი: უნდა გაირეცხოს 3-4 გამოყენების შემდეგ, ხოლო თუ ბანაობთ ყოველდღე, მინიმუმ კვირაში ორჯერ.
სახის პირსახოცი: უნდა გაირეცხოს ყოველდღიურად – განსაკუთრებით, თუ გაქვთ ცხიმიანი კანი ან მიდრეკილება აკნესკენ.
სამზარეულოს პირსახოცი: უნდა გაირეცხოს ყოველდღიურად, რადგან ის უფრო სწრაფად ბინძურდება.
სპორტული პირსახოცი: ყოველი ვარჯიშის შემდეგ დაუყოვნებლივ უნდა გაირეცხოს, რადგან ოფლი და თბილი გარემო ხელს უწყობს ბაქტერიების გამრავლებას.
როგორ გავრეცხოთ პირსახოცები სწორად?
წყლის ტემპერატურა: მეცნიერები გვირჩევენ, რომ პირსახოცები მინიმუმ 60°C ტემპერატურაზე გავრეცხოთ, რათა ბაქტერიები სრულად განადგურდეს.
სარეცხი საშუალება: აირჩიეთ ანტიბაქტერიული სარეცხი საშუალებები და დროდადრო დაამატეთ ძმარი ან ჟანგბადის საფუძველზე მომუშავე გამწმენდი, რათა პირსახოცებს სისუფთავე და სიმსუბუქე შეუნარჩუნოთ.
დამატებითი სისუფთავე: თუ შესაძლებელია, პირსახოცები გარეცხეთ ცალკე, რათა არ შეხდნენ სხვა ტანსაცმელს ან ქსოვილებს.
გაშრობა: პირსახოცები უმჯობესია, თბილ და კარგად ვენტილირებულ ადგილას გაშრეს, რათა თავიდან აიცილოთ ობი და უსიამოვნო სუნი.
გლობალური, რეგიონული და საქართველოს მონაცემები
გლობალური ფაქტები: კვლევებმა აჩვენა, რომ სახლის აბაზანაში არსებული პირსახოცები 80%-ზე მეტ შემთხვევაში შეიცავს პოტენციურად მავნე ბაქტერიებს, თუ ისინი იშვიათად ირეცხება.
ევროპის მონაცემები: ლონდონის ჰიგიენისა და ტროპიკული მედიცინის სკოლაში ჩატარებულმა კვლევამ დაადგინა, რომ ტენიან პირობებში პირსახოცებზე მიკრობების კონცენტრაცია 100-ჯერ უფრო მაღალია, ვიდრე მშრალ ქსოვილზე.
საქართველოში არსებული მდგომარეობა: 2023 წელს, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის მიერ ჩატარებულ კვლევაში 500-მდე ოჯახიდან 40%-ს პირსახოცების რეცხვის ოპტიმალური სიხშირე არ ჰქონდა დაცული, რაც ინფექციების გავრცელების რისკს ზრდიდა.
პროფესორი გიორგი ფხაკაძის რეკომენდაციები
პირსახოცების რაოდენობა: თითოეულ ადამიანს უნდა ჰქონდეს მინიმუმ სამი პირსახოცი – ერთი გამოყენებისთვის, მეორე სარეცხში და მესამე – სუფთა.
ჰიგიენა: არ გაუზიაროთ პირსახოცი ოჯახის სხვა წევრებს – ეს არის კანის ინფექციებისა და ბაქტერიული დაავადებების გადაცემის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული გზა.
გაყვითლებული ან უსიამოვნო სუნის მქონე პირსახოცები: თუ პირსახოცი მუქდება ან მას უსიამოვნო სუნი აქვს, დროა მისი გამოცვლა – ქსოვილის მიკრობებისგან გაწმენდა ყოველთვის ვერ ხერხდება.
დასკვნა
პირსახოცების სისუფთავე ისეთივე მნიშვნელოვანია, როგორც ხელების დაბანა ან კბილების გახეხვა. მიუხედავად იმისა, რომ სუფთა პირსახოცის სუნი და გარეგნობა შეიძლება ჩანდეს კარგ მდგომარეობაში, მიკრობები მაინც გროვდება მასზე და შეიძლება საფრთხე შეუქმნას თქვენს ჯანმრთელობას.
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე:
“არასოდეს დავივიწყოთ: ჰიგიენა არის ჯანმრთელობის დაცვის ყველაზე მარტივი გზა. ჩვენი პირსახოცები იმსახურებენ ისეთივე ყურადღებას, როგორსაც ჩვენს პირად ჰიგიენას ვაქცევთ. ნუ დაელოდებით სუნს ან ლაქებს – აითვისეთ პირსახოცების სწორად მოვლის ჩვევები და თქვენი ჯანმრთელობა უკეთ იქნება დაცული!”
წყაროები:
1. BBC Future. How often you should wash your towels, according to science. ხელმისაწვდომია: https://www.bbc.com/…/20250110-how-often-you-should-wash…. წვდომის თარიღი: 29 იანვარი, 2025.
2. The American Cleaning Institute. Towel Hygiene Recommendations. ხელმისაწვდომია: https://www.cleaninginstitute.org/towel-hygiene. წვდომის თარიღი: 29 იანვარი, 2025.
3. CDC. Proper Laundry Hygiene Guidelines. ხელმისაწვდომია: https://www.cdc.gov/laundry-hygiene. წვდომის თარიღი: 29 იანვარი, 2025.
4. London School of Hygiene & Tropical Medicine. The dangers of damp towels in the home. ხელმისაწვდომია: https://www.lshtm.ac.uk/towel-bacteria-study. წვდომის თარიღი: 29 იანვარი, 2025.
