ენერგეტიკული სასმელების საფრთხე: დროა ვიმოქმედოთ!
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის ხელმძღვანელი
ენერგეტიკული სასმელები, რომლებიც მსოფლიო მასშტაბით და მათ შორის საქართველოშიც პოპულარობას იძენს, საზოგადოებრივი ჯანმრთელობისთვის მნიშვნელოვან საფრთხეს წარმოადგენს. მათი უკონტროლო გამოყენება, განსაკუთრებით მოზარდებში, მძიმე შედეგებს იწვევს. დროა, საქართველომ გადადგას ქმედითი ნაბიჯები მათი რეგულაციისა და მოსახლეობის ინფორმირების მიმართულებით.
ენერგეტიკული სასმელების გავლენა ჯანმრთელობაზე
ენერგეტიკული სასმელები შეიცავს მაღალ დოზას კოფეინს, შაქარს და სხვა სტიმულატორებს, რომლებიც ორგანიზმზე მავნე ზემოქმედებას ახდენს. კოფეინის გადაჭარბებამ შეიძლება გამოიწვიოს:
• უძილობა;
• არტერიული წნევის მომატება;
• გულის რიტმის დარღვევები;
• კუჭ-ნაწლავის გაღიზიანება.
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე განმარტავს:
“კოფეინის დღიური მაქსიმალური ნორმაა 150 მილიგრამი, თუმცა ენერგეტიკული სასმელის ერთი ქილა ხშირად 320 მილიგრამზე მეტ კოფეინს შეიცავს. ამან შეიძლება გამოიწვიოს ჯანმრთელობისთვის სერიოზული საფრთხეები, განსაკუთრებით მოზარდებში.”
ამ სასმელების ხშირი გამოყენება ასევე იწვევს სიმსუქნესა და დიაბეტის რისკს, რაც გამოწვეულია მაღალი შაქრის შემცველობით. გარდა ამისა, მათ ხშირად ამატებენ ქიმიურ დანამატებს, რომლებიც ორგანიზმისთვის დამატებით მავნებელია.
მსოფლიო და საქართველოს სტატისტიკა
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) მონაცემებით, ენერგეტიკული სასმელები გლობალურ საფრთხეს წარმოადგენს, განსაკუთრებით მოზარდებისთვის (1).
აშშ-ში დაფიქსირდა შემთხვევა, როცა 21 წლის სტუდენტი გარდაიცვალა ენერგეტიკული ლიმონათის მიღების შემდეგ. სასმელში კოფეინის მაღალი კონცენტრაციამ გულის შეტევა გამოიწვია (2).
საქართველოში ამ ტიპის სასმელების რეგულაციის მიმართულებით მნიშვნელოვანი ნაბიჯები ჯერ არ გადადგმულა. არსებული სტატისტიკა მწირი და არაორგანიზებულია. საქსტატის მონაცემებით, ენერგეტიკული სასმელები სხვა გაზიან სასმელებთან ერთად აღირიცხება, რაც ართულებს მათი ზუსტი მოხმარების სურათის დადგენას (3).
გლობალური მაგალითები და საქართველოს საჭიროებები
ევროპის ზოგიერთ ქვეყანაში უკვე დაწესებულია ენერგეტიკული სასმელების რეალიზაციის შეზღუდვები. საფრანგეთში მოსახლეობას აფრთხილებენ მათი საზიანო გავლენის შესახებ, ხოლო სკანდინავიურ ქვეყნებში მათი რეალიზაცია მკაცრად კონტროლდება (4).
საქართველოშიც საჭიროა შემდეგი ქმედებები:
1. კანონმდებლობის გამკაცრება: ენერგეტიკული სასმელების რეალიზაცია უნდა შეიზღუდოს, განსაკუთრებით მოზარდებისთვის.
2. ინფორმაციული კამპანიები: მოსახლეობას უნდა მიეწოდოს ინფორმაცია ამ სასმელების მავნებლობის შესახებ.
3. სავალდებულო ეტიკეტირება: ეტიკეტებზე მკაფიოდ უნდა აღინიშნოს კოფეინისა და შაქრის შემცველობა.
4. ჯანსაღი ალტერნატივების ხელშეწყობა: უნდა მოხდეს ბუნებრივი, ჯანსაღი სასმელების პოპულარიზაცია.
პროფესორი ფხაკაძე დასძენს:
“მთავარი პრიორიტეტია ჩვენი ახალგაზრდების ჯანმრთელობის დაცვა. საჭიროა ენერგეტიკული სასმელების რეგულაციებისა და საზოგადოების ინფორმირების მიმართულებით დაუყოვნებელი ქმედება.”
დასკვნა
ენერგეტიკული სასმელები სერიოზულ საფრთხეს უქმნის მოსახლეობის ჯანმრთელობას, განსაკუთრებით მოზარდებში მათი აქტიური გამოყენების ფონზე. რეგულაციების დანერგვა და საზოგადოების ინფორმირება არის აუცილებელი ნაბიჯი ამ პრობლემის წინააღმდეგ.
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, როგორც საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის ხელმძღვანელი, აქტიურად მუშაობს მაღალი ხარისხის ჯანდაცვის უზრუნველყოფაზე და მოუწოდებს საქართველოს მთავრობასა და საზოგადოებას, რომ ჯანმრთელობაზე ზრუნვა იყოს მთავარი პრიორიტეტი.
ლიტერატურა
1. World Health Organization. Energy drinks and public health. 2022. [Accessed 2025 Jan 21]. Available from: https://www.who.int
2. USA Today. Panera’s energy drink linked to death of a 21-year-old woman. 2023. [Accessed 2025 Jan 21]. Available from: https://www.usatoday.com
3. National Statistics Office of Georgia (GeoStat). Beverage consumption in Georgia. 2024. [Accessed 2025 Jan 21]. Available from: https://www.geostat.ge
4. European Food Safety Authority (EFSA). Risks associated with energy drink consumption. 2022. [Accessed 2025 Jan 21]. Available from: https://www.efsa.europa.eu
5. Harvard School of Public Health. Sugary drinks and energy drinks. 2022. [Accessed 2025 Jan 21]. Available from: https://www.hsph.harvard.edu
