რამდენად ეფექტურია COVID-19 ვაქცინები და რა გამოწვევების წინაშე დგას საქართველო?

COVID-19 პანდემია მსოფლიოსთვის უდიდეს გამოწვევად იქცა, რომელმაც ჯანდაცვის სისტემებზე დიდი ზეწოლა მოახდინა და ბევრი ქვეყნისთვის მძიმე შედეგები მოიტანა. ამ ვირუსის გავრცელების თავიდან აცილების ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი საშუალება ვაქცინაცია გახდა. ვაქცინებმა მილიონობით ადამიანის სიცოცხლე გადაარჩინა და ვირუსის მძიმე მიმდინარეობა მნიშვნელოვნად შეამცირა. თუმცა, ვირუსის მუდმივი მუტაცია და ახალი ვარიანტების გაჩენა კვლავაც საჭიროებს ახალი, გაუმჯობესებული ვაქცინების შექმნასა და მათ დროულად გავრცელებას.

XBB.1.5 COVID-19-ის ერთ-ერთი ვარიანტია, რომელიც ფართოდ გავრცელდა და მნიშვნელოვანი ზიანი მიაყენა როგორც გლობალურ, ისე ადგილობრივ დონეზე. ამ ვარიანტის წინააღმდეგ თავდაპირველი ვაქცინები საკმაოდ ეფექტური აღმოჩნდა, რაც დაავადების მძიმე მიმდინარეობის შემცირებაში დაეხმარა. თუმცა, როგორც აღმოჩნდა, ვირუსი განაგრძობს მუტაციას და ახალი შტამები კიდევ უფრო კომპლექსურ გამოწვევებს უქმნიან მეცნიერებს.

KP.2 და JN.1 ვარიანტები ომიკრონის შტამის შთამომავლები არიან, რომლებიც 2024 წელს ფართოდ გავრცელდა. KP.2 იყო ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული შტამი აშშ-ში, თუმცა მისი შთამომავლები უკვე ლიდერობენ გავრცელების სიხშირით. JN.1 ვარიანტი, მიუხედავად იმისა, რომ გაზაფხულის პერიოდში წამყვანი იყო, ამჟამად შემთხვევების 1%-ზე ნაკლებზე მოდის.

COVID-19-ის ვაქცინების მწარმოებლებმა, როგორიცაა Moderna, Pfizer და Novavax, განაახლეს თავიანთი ვაქცინები, რათა ისინი უფრო ეფექტურად ებრძოლონ ახალ ვარიანტებს. მოდერნას KP.2 ვაქცინა, კვლევების მიხედვით, რვაჯერ უფრო ეფექტური აღმოჩნდა JN შტამების წინააღმდეგ, ვიდრე XBB.1.5 ვაქცინა. ასევე, Pfizer-ის KP.2 ვაქცინამ 7.3-ჯერ უფრო ძლიერი რეაგირება აჩვენა KP.2 და რამდენიმე სხვა JN ვარიანტის წინააღმდეგ. Novavax-ის JN.1 ვაქცინამ კი, კვლევების თანახმად, 48-ჯერ უკეთესი დაცვა უზრუნველყო JN შტამის წინააღმდეგ, ვიდრე თავდაპირველი XBB.1.5 ვაქცინა.

საქართველო COVID-19 პანდემიის ერთ-ერთი მძიმედ დაზარალებული ქვეყანა იყო. მიუხედავად საწყის ეტაპზე მიღებული გარკვეული ზომებისა, ქვეყანა ვერ ასცდა დაავადების ფართომასშტაბიან გავრცელებასა და მაღალი სიკვდილიანობის მაჩვენებლებს. პანდემიის პირველი ტალღის შემდეგ, მოჰყვა რიგი მტკივნეული გამოცდილებები, რომლებმაც გამოავლინეს ჯანდაცვის სისტემის სისუსტეები, როგორიცაა რესურსების ნაკლებობა, დაგვიანებული რეაგირება და არასაკმარისი ინფრასტრუქტურა.

მიუხედავად იმისა, რომ პანდემიამ სერიოზული გაკვეთილები მისცა მსოფლიოს, საქართველო, სამწუხაროდ, ვერ ისარგებლა ამ გამოცდილებით. სამი წლის განმავლობაში, ქვეყნის მთავრობამ ვერ მოახერხა ვაქცინების საკმარისად და დროულად უზრუნველყოფა, რაც განსაკუთრებით მტკივნეულად აისახა ქვეყნის მოსახლეობაზე. იმ დროს, როცა სხვა ქვეყნები ახორციელებდნენ მასიურ ვაქცინაციის პროგრამებს და უზრუნველყოფდნენ თავიანთ მოქალაქეებს განახლებულ ვაქცინებით, საქართველოში ვაქცინაციის პროცესმა ვერ მიაღწია საკმარის ეფექტურობას.

COVID-19 პანდემია არა მხოლოდ ჯანმრთელობის კრიზისად, არამედ სოციალური და ეკონომიკური პრობლემების წყაროდ იქცა. საქართველოს მთავრობის მიერ ვაქცინების დროულად და საკმარისად მოწოდების უზრუნველყოფის ვერ ხერხმა დამატებითი ზიანი მიაყენა ქვეყნის ჯანდაცვის სისტემას და საზოგადოებრივ ჯანმრთელობას.

სამწუხაროდ, როგორც ჩანს, ქვეყანამ ვერ ისწავლა წარსული შეცდომებისგან. საქართველოს მთავრობა, ამჟამად არსებული ინფორმაციით, არ გეგმავს ახალი, გაუმჯობესებული ვაქცინების უზრუნველყოფას მომავალში, რაც მომავალში შექმნილ პანდემიურ სიტუაციებში ქვეყანას კვლავ დაუცველ მდგომარეობაში დატოვებს.

COVID-19 პანდემია კვლავ აქტუალურია, ხოლო ვირუსის მუდმივი მუტაცია საჭიროებს ვაქცინების განახლებასა და ადაპტაციას. მიუხედავად იმისა, რომ ახალი KP.2 და JN.1 ვაქცინები მნიშვნელოვნად ზრდის დაცვას ახალი შტამების წინააღმდეგ, საქართველოს მოსახლეობა კვლავ დიდი რისკის წინაშე დგას. თუ მთავრობა არ მიიღებს შესაბამის ზომებს და არ გააუმჯობესებს ვაქცინაციის პროცესს, ქვეყანა შეიძლება კვლავ აღმოჩნდეს პანდემიის წინა ხაზზე, სერიოზული შედეგების წინაშე.

ამიტომ, აუცილებელია, რომ ქვეყნის ხელმძღვანელობამ სერიოზულად გადახედოს ჯანდაცვის პოლიტიკას და უზრუნველყოს ვაქცინების დროული და ადეკვატური მოწოდება, რათა მოსახლეობა დაცული იყოს მომავალი პანდემიური ტალღებისგან. ეს არის ის მნიშვნელოვანი გაკვეთილი, რომელიც საქართველომ უნდა შეისწავლოს, რათა პანდემიის მომდევნო ტალღები არ აღმოჩნდეს ისეთივე მტკივნეული, როგორც წარსულში.

COVID-19 ვაქცინების ეფექტურობა კვლევებით დადასტურებულია, თუმცა, საქართველოსთვის პანდემიის წარმატებით მართვისთვის მნიშვნელოვანი გამოწვევები არსებობს. ვაქცინაციის პროცესის გაწვდვა, მოსახლეობის განათლება და საერთაშორისო თანამშრომლობა არის კრიტიკული კომპონენტები ამ გამოწვევების გადალახვისთვის.

COVID-19 ვაქცინების ეფექტურობა მნიშვნელოვანია COVID-19-ის საწინააღმდეგო ბრძოლის ფარგლებში. ამჟამად გამოყენებული ვაქცინები, როგორიცაა Pfizer-BioNTech, Moderna, AstraZeneca და Johnson & Johnson, აჩვენებენ მაღალი ეფექტურობის მაჩვენებლებს:

• Pfizer-BioNTech: აცრის შემდეგ ვაქცინის ეფექტურობა 95% აღწევს მძიმე შემთხვევების წინააღმდეგ.
• Moderna: ეფექტურობა 94.1% შეადგენს COVID-19-ის მძიმე ფორმების წინააღმდეგ.
• AstraZeneca: ეფექტურობა საშუალოდ 70% – ით ნაკლები მძიმე შემთხვევების წინააღმდეგ.
• Johnson & Johnson: ეფექტურობა 66% აღწევს COVID-19-ის მძიმე შემთხვევების წინააღმდეგ.

COVID-19 ვაქცინების სარგებელი

• ვაქცინები მძლავრი იმუნური პასუხის წარმოქმნას უწყობს ხელს, რაც სხეულის დაცვას უზრუნველყოფს ვირუსისგან.
• ვაქცინირებული პირების მიერ ვირუსის გავრცელების რისკი მნიშვნელოვნად მცირდება.