თანამედროვე სამყარო ქიმიკატებითაა გაჯერებული. ზოგიერთი მათგანი ჯანმრთელობისთვის საზიანოა.
ფტალატები: კოსმეტიკა, ჰიგიენური საშუალებები, სათამაშოები და სხვა
ფტალატები თანამედროვე ადამიანს ყველგან თან ახლავს. ისინი გამოიყენება კოსმეტიკური საშუალებების, საპნების, შამპუნების, რეზინის და გასაბერი სათამაშოების, მედიკამენტების, აბაზანის ფარდების, სარეცხი საშუალებების დასამზადებლად. ახალი მანქანის ინტერიერში „გემრიელი“ სუნი ასევე დიდწილად ფტალატების დამსახურებაა. მათ შეუძლიათ შეაღწიონ ბავშვის ორგანიზმში შეფუთვასთან შეხებაში შემავალი საკვებით, ჰაერიდან ან მტვრიდან.
ცხოველებზე ექსპერიმენტების დროს ფტალატებთან კონტაქტმა მათი რეპროდუქციული ფუნქციის დარღვევა გამოიწვია. განგაშის გამოცხადება ჯერ ადრეა, რადგან პროდუქტებში, რომლებსაც ადამიანები იყენებენ, ამ ნაერთების კონცენტრაცია ძალიან დაბალია. ყოველ შემთხვევაში, სანამ მათი ზიანი არ დამტკიცდება.
თუმცა, „ზიანი არ არის დადასტურებული” და “უსაფრთხოება დადასტურებულია” განსხვავებული ცნებებია. შეერთებულ შტატებში ჩატარდა კვლევები, რომლის დროსაც ფტალატები მრავალი ადამიანის შარდში აღმოაჩინეს, მათ შორის მცირეწლოვანი ბავშვების ჩათვლით. მათგან თავის დაცვა თითქმის შეუძლებელია, თუ ცივილიზაციისგან შორს არ ცხოვრობ.
ანტიპირენი: გარემო, ცხიმიანი თევზის ზოგიერთი სახეობა
ანტიპირენი ნივთიერებებია, რომელიც ორგანული წარმოშობის მასალებს აალებისგან დაცვის მიზნით ემატება. ისინი სხვადასხვა ტიპისაა, ჯანმრთელობისთვის ყველაზე საშიშია პოლიბრომირებული დიფენილეთერები. ადრე მათ ხშირად იყენებდნენ ლეიბების და რბილი ავეჯის, ტელევიზორისა და კომპიუტერის ნაწილების დასაცავად.
მკვლევარები ამტკიცებენ, რომ ბევრი ადამიანი, მათ შორის ბავშვები, პოლიბრომირებული დიფენილეთერების მოქმედებას განიცდიან. მცირე რაოდენობით ისინი ფარისებრი ჯირკვლისა და ღვიძლის დარღვევებს იწვევენ, ხოლო მაღალი კონცენტრაცია ნერვულ და იმუნურ სისტემებზე მოქმედებს.
ეს ნაერთები ადამიანის ორგანიზმში ცხიმიანი თევზის ზოგიერთის ახეობიდან, დაბინძურებული ჰაერიდან ხვდება. ისინი შეიძლება დედის რძეშიც დაგროვდეს.
ბისფენოლ-A: პლასტმასის ბოთლები და კონტეინერები
1960-იანი წლებიდან ბისფენოლ-A პლასტმასის ბოთლებისა და კონტეინერების წარმოებაში, აგრეთვე ლითონის ქილების და ხუფების შიდა საფარებში გამოიყენებოდა. ადრე ეს ნივთიერება ჩვილების კვების ბოთლებშიც კი იყო და ჩვილის ფორმულის შეფუთვაშიც.
ამ ნივთიერების უსაფრთხოებასთან დაკავშირებით ეჭვები ექსპერტებს ჯერ 2010 წელს გაუჩნდათ. მალე ბისფენოლ-A-ს გამოყენება ბავშვებისთვის პროდუქტების წარმოებაში აიკრძალა.
არსებობს მტკიცებულება, რომ ქიმიური ნაერთი უარყოფითად მოქმედებს მოზარდებისა და ბავშვების ტვინზე და ქცევაზე. ამჟამად, მეცნიერები თვლიან, რომ BPA უსაფრთხოა დაბალი დოზებით, მაგრამ კვლევა გრძელდება.
Bisphenol-A არ არის ყველა სახის პლასტმასსა და პოლიეთილენში. ხშირად შეუძლებელია ზუსტად იცოდე, შეიცავს თუ არა მას კონკრეტული შეფუთვა. თუ გსურთ დაიცვათ თქვენი შვილი ამ ნივთიერების ზემოქმედებისგან, შეეცადეთ ნაკლებად იყიდოთ კონსერვები, ნუ გაათბობთ საკვებს პლასტმასის ჭურჭელში, მის ნაცვლად კერამიკული და მინის ჭურჭელი გამოიყენეთ.
ტყვია: რამდენიმე საღებავი
ტყვია ტოქსიკური მეტალია, რომელსაც შეუძლია ტვინის დაზიანება, კრუნჩხვები, კომა და სიკვდილიც კი გამოიწვიოს. უფრო მეტიც, ბავშვის ორგანიზმი მის მიმართ განსაკუთრებით დაუცველია. ნივთების გარდა, ტოქსიკური ლითონი ხვდება მტვერში და მისი მეშვეობით ადამიანის სხეულში.
საქართველოშიც არაერთხელ გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ჩვენს ქვეყანაში სათამაშოებში, საბავშვო ჭურჭელშიც კი აღმოჩენილია ტყვიის კვალი. ამიტომ ეცადეთ, ისეთი წარმოების სათამაშოები შეიძინოთ, რომლებსაც აწერია, რომ არ შეიცავს ტყვიას.
საყოფაცხოვრებო ქიმიკატები, ჰაერის გამაგრილებელი საშუალებები
საყოფაცხოვრებო ქიმიკატები შეიძლება საშიში იყოს ბავშვის ორგანიზმისთვის მაშინაც კი, თუ ისინი გონივრულად ინახება ზედა თაროზე ან უსაფრთხოდ დახურულ კარადაში.
ბევრი ჰაერის გამაგრილებელი და სარეცხი საშუალება ტოქსიკურ ნივთიერებებს შეიცავს: ეთილენგლიკოლის ეთერებს და ტერპენებს. ჰაერის გამაგრილებელი საშუალებები ასევე შეიძლება შეიცავდეს აზოტის დიოქსიდს და პარადიქლორბენზოლს, რომელიც კანცეროგენია.
საყოფაცხოვრებო ქიმიკატები საშიში ხდება, როდესაც ისინი პატარა, ცუდად განიავებად ადგილებში გამოიყენება. მაგალითად, ტუალეტებსა და აბაზანაში. თუ სახლში ბავშვია, უმჯობესია ჰაერის გამაგრილებელი საშუალებების გარეშე იცხოვროთ.
მავნე წებოები და საღებავები: ხალიჩები
ხალიჩაში წებოვანი ნივთიერებები და საღებავები გამოიყენება, რომელთაგან ზოგიერთი ჰაერში აქროლად ორგანულ ნაერთებს (VOCs) გამოყოფს. ისინი შეიძლება საზიანო იყოს ჯანმრთელობისთვის. ყურადღება მიაქციეთ ისეთ სიმპტომებს, როგორიცაა: ცხვირ-ხახის ლორწოვანი გარსის გაღიზიანება (ცხვირი და ხველა), თავის ტკივილი, თავბრუდახვევა.
ამიტომ, ახალი ხალიჩა კარგად გაწმინდეთ მტვერსასრუტით და სახლიც გაანიავეთ.
ფორმალდეჰიდი: ავეჯი
ადამიანები, რომლებიც ყიდულობენ იაფ. ე.წ. დეესპეს ავეჯს, ყველაზე მეტად ემუქრებათ სახლში ტოქსინების წყაროს შეტანა. დაბალფასიანი მწარმოებლები ასეთ მასალებს ფულის დაზოგვის მიზნით იყენებენ.
ნაფთალინი: წამალი ჩრჩილის წინააღმდეგ
ნაფტალინის ტაბლეტები თითქმის ყველა კარადაშია, სადაც ტანსაცმელი ინახება. ეს ხელს უწყობს ძვირადღირებული ნივთების გადარჩენას მავნე ჩრჩილისგან, მაგრამ ზოგჯერ ის ხდება პატარა ბავშვის ხელში ხვდება
ნაფტალინით მოწამვლა თავის ტკივილის, გულისრევის, ღებინების, ლორწოვანი გარსების გაღიზიანების სახით ვლინდება. ქრონიკული მოწამვლისას ნადგურდება სისხლის წითელი უჯრედები, ირღვევა ღვიძლისა და პანკრეასის მუშაობა.
მცირეწლოვანი ბავშვები ასევე ხშირად ხდებიან ტარაკნების, თაგვების, ვირთხებისა და სხვა ცხოველებისთვის განკუთვნილი შხამის მსხვერპლი. ამერიკელი ექსპერტები 5 წლამდე ასაკის ბავშვებში ყოველწლიურად ათიათასობით ასეთ შემთხვევას აფიქსირებენ. ამიტომ ასეთი ნივთიერებები ბავშვისთვის მიუწვდომელ ადგილებში უნდა ინახებოდეს. სამწუხაროდ, მოზრდილებს ეს ხშირად ავიწყდებათ.
მასალის გამოყენების პირობები
