როგორ რეაგირებდნენ უძველესი ქრისტიანები პანდემიებზე და როგორია საქართველოს გამოცდილება
პანდემიები კაცობრიობის ისტორიაში უდიდეს გამოწვევებს ქმნიდა. მეორე და მესამე საუკუნეებში, როდესაც სამედიცინო ცოდნა მინიმალური იყო და დაავადებების წარმოშობა უცნობი რჩებოდა, ორი დიდი პანდემია წალეკავდა რომის იმპერიას: ანტონინის ჭირი (165–189 წწ.) და კიპრიანის ჭირი (249–262 წწ.). მიუხედავად მაშინდელი რთული პირობებისა, ქრისტიანები ავლენდნენ სოლიდარობას, ზრუნავდნენ ავადმყოფებზე და ცდილობდნენ, დაეცვათ თავიანთი რწმენის პრინციპები.
როგორ რეაგირებდნენ ისინი? და როგორ შეიძლება ეს გამოცდილება თანამედროვე გამოწვევებზე გადმოვიტანოთ?
ისტორიული ფონი: ქრისტიანები პანდემიების დროს
ანტონინის ჭირი სავარაუდოდ ყვავილის ვირუსით იყო გამოწვეული და დღეში 2,000-მდე ადამიანის სიცოცხლეს იწირავდა რომში. მეორე პანდემია, კიპრიანის ჭირი, შესაძლოა ებოლას მსგავსი ვირუსით იყო გამოწვეული და დღეში 5,000 კაცის სიცოცხლეს ართმევდა.
ამ მძიმე დროს ქრისტიანთა სოლიდარობა გამოიხატებოდა:
• ზრუნვა ავადმყოფებზე: კართაგენის ეპისკოპოსი კიპრიანი მოუწოდებდა ეკლესიას, ზრუნვა გაეწიათ როგორც ქრისტიანებისთვის, ისე არაქრისტიანებისთვის. ეს ქმედება საზოგადოებრივი პასუხისმგებლობის გამოხატულება იყო.
• საკუთარი თანამორწმუნეების მხარდაჭერა: ალექსანდრიის ეპისკოპოს დიონისე განსაკუთრებით ხაზს უსვამდა ქრისტიანების ერთიანობას კრიზისის დროს.
ამ ქმედებებმა ხელი შეუწყო ქრისტიანობის გავრცელებას რომის იმპერიაში.
ქრისტიანობის გაკვეთილები პანდემიების დროს
უძველესი ქრისტიანების ქმედებებმა აჩვენა:
1. სოლიდარობა და სერვისის პრინციპი: ავადმყოფების მხარდაჭერა რწმენის პრინციპებს ეფუძნებოდა.
2. პასუხისმგებლობა საზოგადოების მიმართ: ქრისტიანები ხშირად ცდილობდნენ, არაქრისტიანებისთვისაც დახმარება გაეწიათ, რითაც მაგალითი გახდნენ სხვებისთვის.
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:
„პანდემია ყოველთვის გვახსენებს, რომ საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა მხოლოდ სამედიცინო სისტემის საკითხი არაა — ის მორალურ და სოციალურ პასუხისმგებლობასაც მოითხოვს. ჩვენი გაკვეთილი ისტორიიდან სწორედ ეს არის: სოლიდარობა და განათლება გადამწყვეტია.“
ქართველი მართლმადიდებლური ეკლესიის როლი COVID-19-ის დროს
COVID-19-ის პანდემიის დროს საქართველოს მართლმადიდებლურმა ეკლესიამ მნიშვნელოვანი მხარდაჭერა გამოუცხადა საზოგადოებას. ეკლესიამ:
1. დააწესა რეკომენდაციები: მრევლს მოუწოდა, დაეცვათ პანდემიის პრევენციის ზომები, როგორიცაა სოციალური დისტანცია და ჰიგიენის წესების დაცვა.
2. საზოგადოებრივი მხარდაჭერა: ეკლესიები აქტიურად თანამშრომლობდნენ ჯანდაცვის სამინისტროსთან, რაც ხელს უწყობდა ინფორმაციის სწორად გავრცელებას.
3. მოხალისეობრივი დახმარება: მრავალი ტაძარი ჩართული იყო ავადმყოფებისა და მოწყვლადი ჯგუფების მხარდაჭერაში.
ეს გამოცდილება აჩვენებს, რომ სულიერი ლიდერების ჩართულობა კრიზისების დროს მნიშვნელოვან როლს ასრულებს.
საქართველო ხშირად წარმოაჩენს სოლიდარობის კულტურას კრიზისების დროს. მაგალითად, COVID-19-ის პანდემიის დროს, სამედიცინო პერსონალის, მთავრობისა და საზოგადოების ერთობლივმა ძალისხმევამ თავიდან აიცილა უფრო მძიმე შედეგები.
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:
„საქართველოს მაგალითი ნათლად აჩვენებს, რომ მცირე ქვეყანაც კი, სოლიდარობისა და ერთიანობის გზით, შეუძლია წარმატებით გაუმკლავდეს გლობალურ გამოწვევებს. მთავარია, ხალხმა და ლიდერებმა გააგრძელონ განათლება და პრევენციისკენ მიმართული ძალისხმევა.“
დასკვნა
ისტორია გვასწავლის, რომ საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა მხოლოდ მედიცინის სფეროს არ ეხება. აუცილებელია, ყველამ ერთად ვიმუშაოთ, რათა საქართველოს და მსოფლიოს მომავალში უკეთ დავიცვათ ჩვენი საზოგადოება.
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე
საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი. ის არის ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) ექსპერტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის დამოუკიდებელი ანგარიშვალდებულების პანელის ყოფილი წევრი. მას აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე, ჯანდაცვის სფეროში, მათ შორის საავადმყოფოების მართვის, ხარისხის გაუმჯობესების, კომპეტენციის სტანდარტებისა და საერთაშორისო ჯანდაცვის პროექტების განხორციელებაში.
References
1. Flexsenhar M. Ancient Christians and pandemics. Oxford Research Encyclopedia of Religion. Published May 27, 2020. Accessed January 20, 2025. https://oxfordre.com/religion
2. Harper K. The Fate of Rome: Climate, Disease, and the End of an Empire. Princeton University Press; 2017.
3. Stark R. The Rise of Christianity. HarperCollins; 1997.
4. World Health Organization (WHO). Public health responses to pandemics. Accessed January 20, 2025. https://www.who.int
5. საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის განცხადებები COVID-19 პანდემიის დროს. საქართველოს საპატრიარქოს ოფიციალური ვებგვერდი. Accessed January 20, 2025. https://patriarchate.ge
