2024 წლის 4 ოქტომბერი, თბილისი, საქართველო
თათია გოჩაძე, SheniEkimi.ge
მიგრაცია გლობალური მოვლენაა, რომელიც გავლენას ახდენს მილიონობით ადამიანზე მთელ მსოფლიოში. საერთაშორისო მიგრაციის ორგანიზაციის (IOM) მონაცემებით, 280 მილიონზე მეტი ადამიანი ცხოვრობს დაბადების ქვეყნის ფარგლებს გარეთ, რომელთა შორის ბევრი ლტოლვილი ან თავშესაფრის მაძიებელია.
ეს მოსახლეობა ხშირად აწყდება უნიკალურ სირთულეებს ჯანდაცვის სერვისებზე წვდომაში, მათ შორის ენობრივ ბარიერებს, კულტურულ განსხვავებებსა და ტრავმას, რომელიც მათ განიცადეს. ჯანდაცვის სისტემებისთვის ამ საჭიროებების ადაპტაცია მოითხოვს პროაქტიულ მიდგომას, მათ შორის კულტურულად მგრძნობიარე ზრუნვის პრაქტიკის დანერგვას.
ამ გამოწვევების დასაძლევად, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ (WHO) შეიმუშავა ჯანდაცვის მუშაკების გლობალური კომპეტენციების სტანდარტები, რომლებიც უზრუნველყოფს ჩარჩოს ჯანდაცვის პროფესიონალებისთვის, რათა მათ მაღალი ხარისხის, ინკლუზიური ზრუნვა უზრუნველყონ ნებისმიერი პაციენტისთვის, განურჩევლად მათი წარმომავლობისა.
ისეთი ქვეყნებისათვის, როგორიცაა საქართველო, სადაც მიგრაციის ნაკადები იზრდება, ეს სტანდარტები კრიტიკულად მნიშვნელოვანია როგორც მიგრანტების, ასევე ადგილობრივი მოსახლეობის ჯანმრთელობისა და კეთილდღეობის უზრუნველსაყოფად.
ჯანდაცვის მუშაკების როლი ინკლუზიურ ზრუნვაში
ჯანდაცვის მუშაკები მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ ზრუნვაში, რომელიც მიგრანტებისა და ლტოლვილების სპეციფიკურ საჭიროებებს შეესაბამება. ეს პროფესიონალები ხშირად არიან ის პირველი პირები, რომლებსაც სირთულეების წინაშე აღმოჩენილი ადამიანები ხვდებიან, და მათ უნდა შეეძლოთ თანაგრძნობითა და ეფექტურად ზრუნვა. WHO-ს გლობალური კომპეტენციების სტანდარტები ყურადღებას ამახვილებს კულტურული განსხვავებების გაგებაზე, ნდობის მშენებლობაზე და ენობრივი ბარიერების გადალახვაზე.
ამ სტანდარტების წარმატებული დანერგვა იტალიაში მოხდა, სადაც პირველადი ჯანდაცვის დაწესებულებებში მიგრანტებისთვის თარჯიმნების და კულტურული შუამავლების მომსახურება მიაწოდეს. ამ ინიციატივამ გამოიწვია პაციენტების კმაყოფილების გაზრდა და მიგრანტებისა და ლტოლვილების ჯანდაცვის შედეგების გაუმჯობესება. მსგავსი მოდელები შეიძლება ადაპტირდეს და დაინერგოს საქართველოში, რათა ანალოგიური გამოწვევები ჯანდაცვის სისტემაში გადაიჭრას.
საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე, პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, განმარტავს ამ სტანდარტების მნიშვნელობას ქვეყნის ჯანდაცვის სისტემისთვის:
„გლობალურად ჯანდაცვის სისტემები აწყდებიან გამოწვევას, უზრუნველყონ ზრუნვა მრავალფეროვან მოსახლეობაზე. საქართველოში, WHO-ს კომპეტენციების სტანდარტები აუცილებელია ჩვენი ჯანდაცვის მუშაკების აღჭურვისთვის, რათა მათ უზრუნველყონ მაღალი ხარისხის, ინკლუზიური ზრუნვა, განსაკუთრებით იმ პირობებში, როდესაც ქვეყანაში მიგრანტებისა და ლტოლვილების რაოდენობა იზრდება.“
რეგიონალური მნიშვნელობა და მიგრაციის მზარდი ტენდენციები საქართველოში
საქართველო როგორც ტრანზიტული, ისე მიმღები ქვეყანა მიგრანტებისა და ლტოლვილებისთვის მზარდ როლს იძენს. ბევრი ადამიანი მეზობელი ქვეყნებიდან, მათ შორის კავკასიის კონფლიქტის ზონებიდან და სხვა რეგიონებიდან, ეძებს თავშესაფარს ან გადის საქართველოს გავლით ევროპისკენ მიმავალ გზაზე. შედეგად, იზრდება ჯანდაცვის სერვისების მოთხოვნა, რომლებიც მორგებულია ამ მოსახლეობის საჭიროებებზე.
ამ ტენდენციების საპასუხოდ, საქართველოს ჯანდაცვის სისტემებმა უნდა მოახდინონ ადაპტაცია კულტურულად მგრძნობიარე პრაქტიკის ინტეგრირებით. ეს მოიცავს ჯანდაცვის მუშაკების ტრენინგს, რათა მათ გაიგონ მიგრანტებისა და ლტოლვილების კულტურული, სოციალური და ემოციური საჭიროებები. მაგალითად, ქართველი ჯანდაცვის პროფესიონალები შეიძლება შეხვდნენ პაციენტებს ქვეყნებიდან, სადაც განსხვავებული სამედიცინო პრაქტიკაა ან ჯანმრთელობის რწმენები. მნიშვნელოვანია, რომ ჯანდაცვის მუშაკებმა გაიგონ ეს განსხვავებები და უზრუნველყონ ზრუნვა, რომელიც პატივს სცემს პაციენტების კულტურულ ფონს, და ამავდროულად შეესაბამება სამედიცინო საუკეთესო პრაქტიკას.
ამ მიდგომის მაგალითია გერმანიის „Health-For-All“ ინიციატივა, რომელიც ყურადღებას ამახვილებს ლტოლვილებისთვის კულტურულად მგრძნობიარე ჯანდაცვის სერვისების მიწოდებაზე. პროგრამა მოიცავს ჯანდაცვის პროფესიონალების ტრენინგს ლტოლვილთა ჯანმრთელობის საკითხებზე, ენობრივ მხარდაჭერას და ფსიქოსოციალური ზრუნვის ინტეგრაციას მიგრანტების მიერ გადატანილი ტრავმის დასაძლევად.
მსგავსი ინიციატივა შესაძლოა დაინერგოს საქართველოში, რათა გადალახოს მიგრანტების საჭიროებებსა და მიწოდებულ სერვისებს შორის არსებული ხარვეზი.
სამედიცინო ინსტიტუტების, ექთნების სკოლებისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების როლი
სამედიცინო ინსტიტუტები და ექთნების სკოლები მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ ჯანდაცვის პროფესიონალების მომზადებაში მიგრანტებისა და ლტოლვილების საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად. ეს საგანმანათლებლო დაწესებულებები პასუხისმგებლები არიან მიგრანტთა ჯანმრთელობისა და კულტურული კომპეტენციის ინტეგრაციაზე მათ სასწავლო გეგმაში. ეს მოიცავს მომავალი ექიმებისა და ექთნების ტრენინგს მრავალფეროვან მოსახლეობასთან მუშაობაზე და უზრუნველყოფას, რომ მათ შეეძლოთ კულტურულად მგრძნობიარე ზრუნვის გაწევა.
კანადაში, ექთნების სკოლებმა ინტეგრაცია მოახდინეს კულტურული კომპეტენციის მოდულებთან, რომლებიც შეესაბამება “აკრედიტაცია კანადის” პაციენტზე ორიენტირებულ სტანდარტებს. ეს მოდულები ეხმარება ჯანდაცვის მუშაკებს, უკეთ გაიგონ კულტურული, ენობრივი და ფსიქოლოგიური საჭიროებები დაუცველი მოსახლეობისა, რაც იწვევს ჯანმრთელობის გაუმჯობესებულ შედეგებს.
არასამთავრობო ორგანიზაციები (NGO) სამედიცინო და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სერვისებზე აქცენტით მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ ჯანდაცვის სისტემების მხარდაჭერაში. NGO-ები უზრუნველყოფენ მიგრანტებისათვის უშუალო ზრუნვას, ასევე აუცილებელ რესურსებს, როგორიცაა თარჯიმნები, კულტურული შუამავლები და ფსიქიკური ჯანმრთელობის სერვისები. საზოგადოებრივი ჯანდაცვის NGO-ები ითანამშრომლებენ ჯანდაცვის მიმწოდებლებთან, რათა იმუშაონ ჯანმრთელობის სოციალური დეტერმინანტების დასაძლევად, რომლებიც განსაკუთრებით მიგრანტებზე მოქმედებს.
საქართველოში, საზოგადოებრივ ჯანდაცვაზე ორიენტირებულმა NGO-ებმა, როგორიცაა საქართველოს წითელი ჯვარი, და სხვა ადგილობრივი ორგანიზაციები, შეიძლება ითანამშრომლონ საავადმყოფოებთან და კლინიკებთან, რათა გააფართოვონ ეს სერვისები და უზრუნველყონ, რომ ყველა მიგრანტსა და ლტოლვილს ჰქონდეს წვდომა კომპლექსურ ჯანდაცვაზე.
უწყვეტი სამედიცინო განათლების უზრუნველყოფა და აკრედიტაციის როლი
ჯანდაცვის მუშაკებისთვის უწყვეტი სამედიცინო განათლება (CME) მნიშვნელოვანია, რათა მათ იცოდნენ საუკეთესო პრაქტიკა მიგრანტებისა და ლტოლვილების ჯანმრთელობის შესახებ. CME მომწოდებლებს შეუძლიათ შესთავაზონ სპეციალიზებული კურსები კულტურულ კომპეტენციაზე, ინფორმირებულ ზრუნვაზე და ენობრივ მხარდაჭერაზე, რათა უზრუნველყონ ჯანდაცვის მუშაკების მზადყოფნა მიგრანტი მოსახლეობის მზარდი საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად. WHO-ს გლობალური კომპეტენციების სტანდარტების ინტეგრაცია CME პროგრამებში დაეხმარება ჯანდაცვის მუშაკებს, განაგრძონ კულტურულად მგრძნობიარე ზრუნვის გაწევის უნარების განვითარება.
კანადაში წარმატებული CME პროგრამის მაგალითია Refugee Health Online, რომელიც უზრუნველყოფს ჯანდაცვის პროფესიონალების უწყვეტ ტრენინგს ლტოლვილთა ჯანმრთელობაზე, მათ შორის ტრავმით ინფორმირებულ ზრუნვასა და კულტურულ კომპეტენციას. მსგავსი პროგრამების განხორციელება საქართველოში მოამზადებს ჯანდაცვის მუშაკებს მიგრანტებისა და ლტოლვილების სპეციფიკური საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად.
ჯანდაცვის დაწესებულებების აკრედიტაცია კიდევ ერთი კრიტიკული ფაქტორია მიგრანტებისა და ლტოლვილებისათვის ზრუნვის ხარისხის გასაუმჯობესებლად. ბევრი საერთაშორისო ჯანდაცვის აკრედიტაციის ორგანო, როგორიცაა “აკრედიტაცია კანადა”, გამორჩეულ ყურადღებას აქცევს პაციენტზე ორიენტირებულ ზრუნვას, რაც WHO-ს კომპეტენციების სტანდარტების საფუძველია. მაგალითად, “აკრედიტაცია კანადის” კულტურული კომპეტენციების სტანდარტები მოითხოვს, რომ ყველა პაციენტმა, განურჩევლად კულტურული წარმომავლობისა, მიიღოს ზრუნვა, რომელიც პატივს სცემს მათ ღირებულებებსა და რწმენებს.
საქართველოში აკრედიტაციის პროცესები შეიძლება გაძლიერდეს მსგავსი კულტურული კომპეტენციების სტანდარტების ინტეგრაციით, რაც უზრუნველყოფს, რომ ჯანდაცვის დაწესებულებები მზად იყვნენ პაციენტზე ორიენტირებული ზრუნვის უზრუნველსაყოფად ყველა ადამიანისთვის, მათ შორის მიგრანტებისა და ლტოლვილებისათვის. ეს ასევე შეესაბამება საქართველოს მიმდინარე ძალისხმევას ჯანდაცვის სისტემის მოდერნიზაციისა და საერთაშორისო საუკეთესო პრაქტიკის დანერგვისთვის.
სტანდარტების დანერგვის მნიშვნელობა საქართველოში
საქართველოში WHO-ს კომპეტენციების სტანდარტების ინტეგრაცია არა მხოლოდ მიგრანტებზე ზრუნვის გაუმჯობესებას ეხება, არამედ რეგიონალური ლიდერობის განვითარებას ჯანდაცვაში. ამ სტანდარტების მიღებით, საქართველო შეძლებს გახდეს ლიდერი კავკასიის რეგიონში ინკლუზიური ჯანდაცვის პრაქტიკაში.
ამ სტანდარტების განხორციელება ასევე შეესაბამება საქართველოს ჯანდაცვის სისტემის მოდერნიზაციის მიმდინარე ძალისხმევას. ჯანდაცვის მუშაკების კულტურულ კომპეტენციაში მომზადება გააუმჯობესებს პაციენტების კმაყოფილებას, გაზრდის ნდობას ჯანდაცვის სისტემის მიმართ და საბოლოოდ უკეთეს ჯანმრთელობის შედეგებს გამოიწვევს როგორც ადგილობრივი, ისე მიგრანტი მოსახლეობისთვის.
გარდა ამისა, გლობალური სტანდარტების ადაპტაცია ქართულ კონტექსტში — მათი ქართულ ენაზე თარგმნა და სამედიცინო განათლების პროგრამებში ჩაშენება — უზრუნველყოფს, რომ ჯანდაცვის მუშაკები მზად იყვნენ მაღალი ხარისხის ზრუნვის უზრუნველსაყოფად საქართველოს ყველა მაცხოვრებლისათვის, მათ შორის დაუცველი მიგრანტებისთვის.
დასკვნა
რადგან მიგრაციის ტენდენციები აგრძელებს განვითარებას, საქართველოს მსგავსმა ქვეყნებმა უნდა მოახდინონ ადაპტაცია, რათა უზრუნველყონ ინკლუზიური, კულტურულად მგრძნობიარე ზრუნვა. WHO-ს ჯანდაცვის მუშაკების გლობალური კომპეტენციების სტანდარტების მიღებით, საქართველო შეძლებს გააუმჯობესოს მიგრანტებისა და ლტოლვილების ჯანდაცვის შედეგები და ამავდროულად რეგიონალურ ლიდერად ჩამოყალიბდეს.
ამ ძალისხმევაში სამედიცინო ინსტიტუტების, ექთნების სკოლების, არასამთავრობო ორგანიზაციების და CME მომწოდებლების ჩართვა გადამწყვეტია ამ ინიციატივის წარმატებისთვის. ერთად, ამ მონაწილეებს შეუძლიათ, გააძლიერონ საქართველოს ჯანდაცვის სისტემა, გააუმჯობესონ მისი უნარი მრავალფეროვანი მოსახლეობის საჭიროებების საპასუხოდ და ხელი შეუწყონ უფრო ინკლუზიური საზოგადოების ჩამოყალიბებას. ასევე მნიშვნელოვანია ჯანდაცვის დაწესებულებების აკრედიტაცია კულტურულ კომპეტენციაზე ორიენტირებით, რათა ზრუნვის სერვისები ნამდვილად პაციენტზე ორიენტირებული იყოს.
გაიარეთ უფასო, დამოუკიდებლად შესასრულებელი გლობალური კომპეტენციების სტანდარტების კურსი: https://bit.ly/3Y5juaZ
წყაროები
1. International Organization for Migration. World Migration Report 2022. IOM [Internet]. 2022 [cited 2024 Oct 4]. Available from: https://www.iom.int/wmr-2022
2. World Health Organization. WHO Global Competency Standards for Health Workers. WHO [Internet]. 2021 [cited 2024 Oct 4]. Available from: https://www.who.int/health-topics/migration
3. World Health Organization. Migration and Health. WHO [Internet]. 2021 [cited 2024 Oct 4]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/migration-and-health
4. UN High Commissioner for Refugees. Italy: Promoting inclusive healthcare. UNHCR [Internet]. 2022 [cited 2024 Oct 4]. Available from: https://www.unhcr.org/italy-inclusive-health
5. United Nations High Commissioner for Refugees. Georgia Fact Sheet – March 2024. UNHCR [Internet]. 2024 [cited 2024 Oct 4]. Available from: https://www.unhcr.org/georgia-fact-sheet
6. Federal Office for Migration and Refugees. Health for All: Inclusive healthcare for migrants. BAMF [Internet]. 2023 [cited 2024 Oct 4]. Available from: https://www.bamf.de/healthforall
7. Accreditation Canada. Cultural Competency in Healthcare. Accreditation Canada [Internet]. 2022 [cited 2024 Oct 4]. Available from: https://www.accreditation.ca/cultural-competency
8. International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies. Refugee Health Services. IFRC [Internet]. 2023 [cited 2024 Oct 4]. Available from: https://www.ifrc.org/refugee-health
9. Canadian Refugee Health Network. Continuing Medical Education in Refugee Health. CRHN [Internet]. 2023 [cited 2024 Oct 4]. Available from: https://www.crhn.ca/cme-refugee-health
#drpkhakadze #sheniekimi
მასალის გამოყენების პირობები
