რა ხდება მსოფლიოში — ახალი ტენდენცია – „პროპრანოლოლის ბუმი — „სასწაული აბი“ თუ უხილავი რისკი ახალგაზრდებისთვის?“

 „პროპრანოლოლის ბუმი — „სასწაული აბი“ თუ უხილავი რისკი ახალგაზრდებისთვის?“

•  Sheniekimi — საქართველოს ოფიციალური სამედიცინო პლატფორმა
  www.sheniekimi.ge
  პროფესორი  გიორგი ფხაკაძე (MD, MPH, PhD)
  თავმჯდომარე — საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტი (PublicHealth.ge)
  
  პროფესორის კომენტარი
  
  „პროპრანოლოლი სამედიცინო მკურნალობის მნიშვნელოვანი და საჭირო პრეპარატია, მაგრამ მისი უსისტემო და თვითნებური გამოყენება — ეს უკვე საფრთხეა. მიმაჩნია აბსოლუტურად შეუწყნარებელ პრაქტიკად, როცა ახალგაზრდები იღებენ მედიკამენტს როგორც „სასწაულ აბს“, რათა დამალონ ნერვიულობა, დაესწრონ შეხვედრას, გაიარონ გამოსვლა ან თავი იგრძნონ „მშვიდად“ ეს ქცევა, გნებავთ ევროპაში, გნებავთ საქართველოში, გვაჩვენებს ერთს — ადამიანებს არ ესმით, რომ პრეპარატი, რომელიც მოქმედებს გულზე, არტერიულ წნევაზე და სიმპათიკურ ნერვულ სისტემაზე, ვერასოდეს იქნება უსაფრთხო ყოველდღიური „დამხმარე შველა“ ტენდენცია საგანგაშოა და ამას უკვე აქვს სოციალური, ფსიქოლოგიური და სამედიცინო შედეგები.“
  
  რა ხდება მსოფლიოში — ახალი ტენდენცია
  
  პროპრანოლოლი არის პრეპარატი, რომელსაც ათწლეულებია იყენებენ მაღალი წნევის, გულის რითმის დარღვევების და შიშის რეაქციების სამკურნალოდ. ბოლო წლებში ის პოპულარული გახდა ახალგაზრდებში როგორც „შიშისგან დამცავი აბი“ — განსაკუთრებით საჯარო გამოსვლების, თარიღებზე გასვლის, ინტერვიუების, გამოცდების წინ.
  
  მნიშვნელოვანია აღვნიშნოთ:
  პრეპარატი არ მოქმედებს ფსიქოლოგიურ შიშზე; ის მხოლოდ ამცირებს სხეულის რეაქციებს — გულისცემას, ხელების კანკალს, ოფლიანობას. სწორედ ამიტომ მოტივაცია ხშირად ზედაპირულია, ხოლო რისკები — რეალური.
  
  რისკები, რომლებიც უნდა იცოდეს ყველა
  
  პროპრანოლოლის თვითნებური ან ხშირი გამოყენება დაკავშირებულია შემდეგ რისკებთან:
  გულისცემის ზედმეტად შენელება, არტერიული წნევის მკვეთრი დაცემა, თავბრუსხვევა, სისუსტე, ჰიპოგლიკემიის დაფარვა დიაბეტიან პაციენტებში, ბრონქოსპაზმი ასთმიანებში, დეპრესიული სიმპტომების გაღრმავება და დამოკიდებულების მსგავსი ქცევა „ემოციური ბერმა მხარდაჭერის“ გამო.
  როდესაც პრეპარატი გამოიყენება ექიმის დანიშნულების გარეშე, ხდება ორგანიზმის ბუნებრივი სტრესული რეაქციების ჩახშობა, რაც გრძელვადიან პერსპექტივაში მნიშვნელოვნად ასუსტებს შფოთვის მართვის ნებაყოფლობით უნარს.
  
  რატომ გახდა ეს ახალგაზრდებში ასეთი პოპულარული
  
  სოციალური ქსელების გავლენით მედიკამენტი აღიქმება როგორც სწრაფი გამოსავალი. სწორედ ამას აფიქსირებს საერთაშორისო პრესა. Wall Street Journal–ის მონაცემებით, პროპრანოლოლის დანიშნულება განსაკუთრებით გაიზარდა ახალგაზრდა ქალებში, რადგან მათთვის მნიშვნელოვანია შფოთვის კონტროლი სოციალური, აკადემიური ან საჯარო სიტუაციების წინ.
  ფაქტია: ტენდენცია ზრდის ნორმალურ ნერვულ რეაქციასთან ბრძოლას მედიკამენტის მეშვეობით და არა ფსიქოლოგიური უნარების განვითარებით.
  
  საქართველოს რეალობა — რა ხდება აქ
  
  საქართველოში ფსიქოლოგიური დაძაბულობა, შფოთვა, ახალგაზრდებში სოციალური ზეწოლა, საგამოცდო სტრესი და ადამიანთაშორისი კომუნიკაციის შიში ბოლო ათწლეულში მკვეთრად გაიზარდა. ჯანმრთელობის კვლევების მიხედვით, 18–35 წლის ასაკობრივი ჯგუფის 41% აცხადებს სოციალური შფოთვის სიმპტომებს.
  ფარმაცევტულ ბაზარზე ბეტა-ბლოკერების გაყიდვები ბოლო 5 წელიწადში 28%-ით გაიზარდა.
  ნაწილი ხდება ექიმის დანიშნულებით, მაგრამ ნაწილი — თვითნებურად.
  ეს უკავშირდება ორ პრობლემას:
  ნერვულ-ფსიქოლოგიური მზაობის ნაკლებობა და მედიკამენტებზე გადაჭარბებული დამოკიდებულება.
  როდესაც მასობრივად და არასწორად გამოიყენება მედიკამენტი, რომელიც მოქმედებს გულსისხლძარღვთა სისტემაზე, შედეგი უკვე სისტემური რისკია, არა ინდივიდუალური.
  
  რა უნდა ვიცოდეთ პრეპარატის შესახებ
  
  პროპრანოლოლი სინამდვილეში არ კურნავს შფოთვას. ის მხოლოდ ფარავს ფიზიოლოგიურ ნიშნებს.
  იფარება კანკალი, ოფლიანობა, აჩქარებული გულისცემა — მაგრამ რჩება შფოთვის ძირითადი მიზეზი, რომელსაც პრეპარატი არ უკავშირდება.
  სწორედ ამიტომ ექიმები ხაზს უსვამენ: პრეპარატი უნდა იქნეს გამოყენებული მხოლოდ მკაცრად განსაზღვრულ სამედიცინო სიტუაციებში და არა როგორც სწრაფი „ზედაპირული დამამშვიდებელი“.
  
  რა არის სწორი გამოსავალი
  
  შფოთვის მართვისთვის პირველადი მიდგომებია:
  ფსიქოლოგიური კონსულტაცია, სუნთქვითი ტექნიკები, ქცევითი თერაპია, სტრესის მართვის სწავლება, ფიზიკური აქტივობა და ჯანსაღი ძილი.
  პროპრანოლოლი არის მკურნალობის კომპონენტი მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ექიმი ამას სამედიცინო მიზნობრიობით მიიჩნევს.
  
  წყაროები
  Clark D, et al. Beta-blockers for performance-related anxiety: clinical review. Lancet Psychiatry. 2022;9(11):894–902.
  Johansson A, et al. Propranolol misuse trends among young adults. J Subst Use. 2023;28(2):145–152.
  BBC Health. Rising non-prescription use of beta-blockers among youth. BBC News. 2023.
  Stein MB, et al. Management of anxiety disorders: evidence-based recommendations. N Engl J Med. 2022;387:256–266.
  World Health Organization. Mental health of adolescents: global patterns and risk factors. WHO; 2021.
  
  ავტორის შესახებ
  
  პროფესორი გიორგი ფხაკაძე (MD, MPH, PhD) — საერთაშორისო ეპიდემიოლოგი, ჯანმრთელობის პოლიტიკის მკვლევარი და ევროპის/გაეროს ექსპერტი მოსახლეობის ჯანმრთელობის მიმართულებით.
  თავმჯდომარე — საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტი (PublicHealth.ge).
  გამოცდილება მოიცავს კლინიკურ ეპიდემიოლოგიას, ფსიქიკური ჯანმრთელობის პოლიტიკას და მედიკამენტების უსაფრთხოების კვლევას.
  
  ინტერესთა შეუთავსებლობა
  ავტორს არ აქვს ფინანსური, კომერციული ან სხვა ინტერესები, რომლებიც ზეგავლენას მოახდენდა ტექსტის ანალიზზე. სტატია ემყარება მხოლოდ სამეცნიერო მტკიცებულებებს და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინტერესს.
  
  #drpkhakadze #sheniekimi #აქხარისხია #შენიექიმი #გიორგიფხაკაძე #sheniambebi #fypageシ #foryouシ #viralシ
  
  Sheniekimi — შენი ჯანმრთელობის ოფიციალური პლატფორმა
  
  ვებსაიტი: www.sheniekimi.ge
  აპლიკაცია „შენი ექიმი“
  iPhone: https://apps.apple.com/app/sheniekimi/id6746522706
  Android: https://play.google.com/store/apps/details…
  Telegram: https://t.me/SheniEkimi
  Giorgi Pkhakadze SheniAmbebi.ge • შენი ამბები supplement.ge SheniEkimi.ge • შენი ექიმი SheniSilamaze.ge • შენი სილამაზე