კვლევა: როგორ მოქმედებს ბავშვების ფსიქიკაზე, როდესაც ძიძებთან იზრდებიან ან საბავშვო ბაღში ნაადრევად მიჰყავთ 

კვლევა: როგორ მოქმედებს ბავშვების ფსიქიკაზე, როდესაც ძიძებთან იზრდებიან ან საბავშვო ბაღში ნაადრევად მიჰყავთ

ბავშვის ფსიქოლოგიური განვითარება 3 წლამდე პერიოდში განსაკუთრებული სენსიტიურობით გამოირჩევა, და სწორედ ამ პერიოდში მომხდარი ცვლილებები ხშირად მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს მის ქცევასა და ემოციურ მდგომარეობაზე მომავალში. ერთ-ერთი უახლესი კვლევის შედეგებით, დადასტურდა, რომ როდესაც ხშირად იცვლება მომვლელები ან სხვადასხვა სახის ზრუნვის სერვისები, ბავშვისთვის შესაძლოა იყოს სტრესის წყარო, რაც სკოლაში შესვლისას აისახება ქცევით ან ფსიქოლოგიურ პრობლემებზე.

ზრუნვის სტაბილურობა ბავშვობაში — რატომ არის ეს ასე მნიშვნელოვანი?

ციურიხის უნივერსიტეტის მკვლევარებმა ყურადღება გაამახვილეს იმ ბავშვებზე, რომლებიც 3 წლამდე ასაკში ხშირად იცვლიდნენ მომვლელებს — იქნება ეს ძიძა, ბებიები-ბაბუები, საბავშვო ბაღის ჯგუფები ან სხვა ახლობლები. მონაცემები შეგროვდა 1675 ბავშვისგან, რომლებსაც მრავალი წელი აკვირდებოდნენ.

აღმოჩნდა, რომ მათ შორის, ვისაც მშობლის გარდა სხვა მოზრდილებთან ხშირად უწევდათ დროის გატარება, ქცევითი სირთულეები ბევრად უფრო ხშირად გამოვლინდა დაწყებით საფეხურზე.

კვლევა ციურიხის უნივერსიტეტში, კონკრეტულად კი Jacobs Center for Productive Youth Development–ის ჯგუფის მიერ ჩატარდა. ის ეფუძნება ბავშვობიდან მოზარდობამდე სოციალური განვითარების შესახებ ციურიხის პროექტს, რომლის მიზანია ქცევის პრობლემებისა და ფსიქოლოგიური მდგომარეობების დროთა განმავლობაში შესწავლა.

ავტორებმა შეისწავლეს 56 სხვადასხვა სკოლის მონაცემები და დააკვირდნენ 1675 პირველკლასელს, რომელთაც 7 წლიდან 20 წლამდე ადევნებდნენ თვალყურს. აღმოჩნდა, რომ ბავშვების დაახლოებით 67%-ს ადრეულ ასაკში ჰქონდა გარეშე პირების მიერ მოვლის გამოცდილება — ეს შეიძლებოდა ყოფილიყო აღმზრდელი, მასწავლებელი, ძიძა, მეზობელი ან ახლობელი.

ფსიქიკური და ქცევითი პრობლემები, რომლებიც უფრო ხშირად ვლინდება

კვლევის მიხედვით, განსაკუთრებით იზრდება ისეთი მდგომარეობების გამოვლინების შანსი, როგორებიცაა:

• აგრესიული ქცევა (9-11 წლის ასაკში),

• დეპრესიული ფონი და შფოთვა (ძირითადად 7-11 წლის ასაკში),

• სდვგ — ყურადღების დეფიციტისა და ჰიპერაქტივობის სინდრომი,

• ემოციური რეგულაციის სირთულეები,

• ანტისოციალური ქცევა (გამოყოფით 7-9 წლის ბავშვებში).

აღსანიშნავია, რომ პრობლემები განსაკუთრებით ხშირი იყო იმ ბავშვებში, რომლებიც კვირაში მინიმუმ სამ დღეს მაინც ატარებდნენ არა-მშობელ მომვლელებთან.

როგორ ჩატარდა კვლევა?

კვლევის სანდოობა უზრუნველყოფილი იყო მრავალმხრივი მეთოდოლოგიით. დაკვირვებები არ შემოიფარგლა მხოლოდ პროფესიონალების შეფასებებით — კითხვარები შეავსეს მშობლებმა, მასწავლებლებმა, აღმზრდელებმა და თვითონ ბავშვებმა, რაც შედეგების ობიექტურობას კიდევ უფრო ზრდის.

რისკების შემცირება შესაძლებელია — ეფექტი დროებითია

ბავშვის ასაკის მატებასთან ერთად, განსაკუთრებით 13 წლიდან, ბევრი ფსიქოლოგიური სიმპტომი მნიშვნელოვნად მცირდება ან საერთოდ ქრება.

ახალი კვლევის მიხედვით, რაც უფრო მეტ დროს ატარებს 3 წლამდე ბავშვი ბაღში ან ძიძასთან, მით უფრო იზრდება ქცევითი პრობლემების განვითარების ალბათობა დაწყებით კლასებში.

მკვლევრების თქმით, ხშირად ხვდებოდა აგრესიული ქცევა, ყურადღების დეფიციტისა და ჰიპერაქტივობის სინდრომი (სდვგ), შფოთვა, დეპრესია და ეგრეთ წოდებული ექსტერნალიზაციის დარღვევები, რომლებიც გამოიხატება ქცევითი აფეთქებებითა და ემოციების კონტროლის სირთულით.

აგრესიული ქცევა ყველაზე მეტად 9-11 წლის ასაკში იყო თვალსაჩინო, შფოთვა და დეპრესია — 7-დან 11 წლამდე, ხოლო ანტისოციალური ქცევა განსაკუთრებით 7-9 წლის ბავშვებში შეინიშნებოდა.

მეცნიერები აღნიშნავენ:

• სდვგ-ის ზოგიერთი ნიშანი შესაძლოა დარჩეს, თუმცა მას ხშირად თან ახლავს კოგნიტური კომპენსაციის უნარი.

• აგრესია და დეპრესიული გამოვლინებები ასაკის მატებასთან ერთად იშვიათად ფიქსირდება.

• ყველა ბავშვი რისკის ჯგუფში არ გადადის — მხოლოდ ზოგადი რისკი იზრდება, თუმცა ბევრმა შესაძლოა მსგავსი ეფექტი საერთოდ არ განიცადოს.

როგორ მივუდგეთ სწორად ბავშვის ადრეულ ზრუნვას?

კვლევის ავტორების რეკომენდაციით:

• თუ შესაძლებელია, პირველი სამი წელი ბავშვმა სტაბილურ და ემოციურად უსაფრთხო გარემოში უნდა გაატაროს;

• თუ ბაღში მიყვანა აუცილებელია, სასურველია ეს მოხდეს დარწმუნებულ ინსტიტუტში, ერთსა და იმავე აღმზრდელთან;

• ცვლილებები ზრუნვის მოდელში რაც შეიძლება იშვიათი და ეტაპობრივი უნდა იყოს.

კვლევა არ ამბობს, რომ ბაღში მიყვანა ან ძიძის დახმარება აუცილებლად ზიანის მომტანია. თუმცა, ადრეულ ასაკში ხშირი მომვლელების ცვლა ზრდის რისკს ქცევითი ან ემოციური სირთულეების განვითარებაზე სკოლაში შესვლისას. შესაბამისად, მშობლებისთვის მნიშვნელოვანია, რომ ადრეულ წლებში ბავშვი მიიღოს რაც შეიძლება მეტი სტაბილურობა და ემოციური თანადგომა.

SheniEkimi.ge

დამოუკიდებელი, აპოლიტიკური და ნეიტრალური მედია — ფაქტებზე დაფუძნებული სანდო ინფორმაცია. შენთვის და შენი საქართველოსთვის. #აქხარისხია #drpkhakadze #sheniambebi

See Full Bio