ევროკავშირის ახალი ცვლილებები დანამატებსა და ბალახოვან პროდუქტებში 2025 წელს — რა უნდა იცოდეთ?
ავტორი: პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის ხელმძღვანელი
sheniekimi.ge | ოფიციალური სამედიცინო საინფორმაციო პლატფორმა
რატომ იცვლება რეგულაციები?
ევროკავშირის მიერ 2025 წელს მიღებული ახალი წესები მიზნად ისახავს მომხმარებელთა უსაფრთხოებას, გამჭვირვალობას და სამეცნიერო მტკიცებულებებზე დაფუძნებულ რეგულირებას.
ბოლო წლებში რამდენიმე პოპულარული მცენარეული ინგრედიენტი დაკავშირებული აღმოჩნდა ღვიძლის ტოქსიკურობასთან, კიბოს რისკთან ან შეცდომაში შემყვან ჯანმრთელობის მტკიცებულებებთან. ამასთან, დანამატების ბაზარი სწრაფად იზრდება, რაც რეგულატორებს აიძულებს, გამკაცრონ კონტროლი და უზრუნველყონ, რომ მხოლოდ უსაფრთხო, მკაფიოდ მონიშნული და სამეცნიეროდ დასაბუთებული პროდუქტები მიაღწიოს მომხმარებლამდე.
გარდა ამისა, ევროკავშირის გენერალური სასამართლოს (CJEU) ბოლო გადაწყვეტილებებმა დაადასტურა, რომ რეგულატორული ნაბიჯები უნდა იყოს მტკიცებულებებზე დაფუძნებული და პროპორციული. არაერთგვაროვანი პრაქტიკა წევრ ქვეყნებში გახდა საფუძველი ახალი, უფრო მკაფიო და ჰარმონიზებული ჩარჩოს მიღებისათვის.
მოქმედი წესები (2025 წლამდე)
ეტიკეტზე უნდა იყოს მითითებული პროდუქტის ტიპი („საკვები დანამატი“), ინგრედიენტები, დღიური დოზა, ალერგენები და უსაფრთხოების გაფრთხილება.
ჯანმრთელობის მტკიცებულებები უნდა იყოს დამტკიცებული EFSA-ს (ევროპის სურსათის უსაფრთხოების სააგენტო) მიერ და შეტანილი EU Register-ში.
ბოტანიკები („ბალახოვანი დანამატები“) ხშირად ხვდებოდნენ „ნაცრისფერ ზონაში“ — ნაწილობრივ დაშვებული „on-hold“ მტკიცებულებებით.
ტრადიციული გამოყენების მტკიცებულებები და აკრძალვები ერთიანად არ რეგულირდებოდა.
რა იცვლება 2025 წლიდან?
1. უფრო მკაცრი ეტიკეტირება და მტკიცებულებები
მხოლოდ EFSA-ს მიერ დამტკიცებული ჯანმრთელობის მტკიცებულებების გამოყენება.
ტრადიციული ბალახოვანი მტკიცებულებები უნდა შეიცავდეს დისკლეიმერს:
👉 „ეს მტკიცებულება ეფუძნება ტრადიციულ გამოყენებას და არ არის შეფასებული EFSA-ს მიერ.“
დეტალური ინგრედიენტების სია, დოზა, გაფრთხილებები და საკვები ნივთიერებების მითითება.
2. ზოგიერთი ინგრედიენტის აკრძალვა ან შეზღუდვა
უკან დახეული აკრძალვა (2024): ალოე, სენა, რევანდი და სხვა HAD შემცველი მცენარეები — ევროკავშირის სასამართლომ გააუქმა აკრძალვა, თუმცა ეროვნული შეზღუდვები შეიძლება დარჩეს.
მიმდინარე განხილვები:
ალფა-ლიპოინის მჟავა (ALA) — აკრძალვის პროექტი განხილვაშია.
წითელი საფუარის ბრინჯი (RYR, მონაკოლინები) — EFSA-მ უსაფრთხო დოზა ვერ დაადგინა; მოსალოდნელია სრული აკრძალვა ან მკაცრი გაფრთხილებები.
მაღალი დოზით მწვანე ჩაის ექსტრაქტი (EGCG) — ღვიძლის ტოქსიკურობის გამო შეზღუდვის მოლოდინი.
გარსინია კამბოჯია — უკვე აკრძალულია საფრანგეთში, შესაძლებელია EU-ზოგადი აკრძალვა.
აშვაგანდა — მეთვალყურეობის ქვეშ, თუმცა ჯერჯერობით ევროკავშირში აკრძალული არ არის.
3. ბალახოვან პროდუქტებზე მკაცრი კონტროლი
ეროვნულ ორგანოებს უფლება ექნებათ მოითხოვონ პროდუქტების რეფორმულაცია ან ბაზრიდან ამოღება.
ერთიანი ბოტანიკური მტკიცებულებების სია დაგეგმილია.
4. მდგრადობა და ახალი ფორმულაციები
„Novel food“-ის განაცხადებში სავალდებულო იქნება არა მხოლოდ უსაფრთხოების, არამედ მდგრადობის შეფასება.
პრიორიტეტი მიენიჭება ეკო-ფორმულაციებს, ვეგანურ კაფსულებს, ფიტოზომებს და სხვა ინოვაციებს.
5. ონლაინ და საზღვრისპირა ვაჭრობა
EU მომხმარებელზე ონლაინ გაყიდული დანამატები სრულად უნდა შეესაბამებოდეს EU წესებს, მიუხედავად იმისა, საიდან იყიდება.
პლატფორმები (Amazon, eBay Europe და სხვ.) პასუხისმგებლები იქნებიან არაკომპლაიან პროდუქციაზე.
არაკანონიერი პროდუქტები შეიძლება ჩამოიხსნას, დაბლოკოს ან საბაჟოზე ჩამოიჭრას.
6. შავი ბაზრის რისკი
განსაკუთრებით მკაცრმა რეგულაციებმა შესაძლოა მომხმარებელი უბიძგოს არაკანონიერ ან უცხო პლატფორმებზე, სადაც პროდუქტები ხშირად არ არის შემოწმებული. ევროკავშირი აქცენტს აკეთებს მომხმარებელთა განათლებაზე და გამჭვირვალობაზე.
7. უსაფრთხო ყიდვის წესები 2025-ში
ყოველთვის შეიძინეთ მხოლოდ სანდო EU დისტრიბუტორებისგან.
შეამოწმეთ, რომ ეტიკეტი იყოს თქვენს ენაზე.
მოერიდეთ „რისკის ქვეშ მყოფ“ ინგრედიენტებს (სენა, ალოე, მაღალი დოზით EGCG).
მოძებნეთ EFSA-ს მიერ დამტკიცებული ან ტრადიციული დისკლეიმერი.
8. სანქციები
დამრღვევ კომპანიებს ემუქრებათ:
პროდუქტის ბაზრიდან ამოღება,
ჯარიმები,
გაყიდვების აკრძალვა,
სამართლებრივი პასუხისმგებლობა მომხმარებლის ზიანის შემთხვევაში.
9. რესურსები
EFSA Health Claims Register – ჯანმრთელობის მტკიცებულებების შესამოწმებლად.
EU Novel Foods Catalogue – ინგრედიენტების სტატუსის სანახავად.
ეროვნული საკვები სააგენტოები – დამატებითი ინფორმაციისთვის.
10. გლობალური და ტრადიციული მედიცინის საკითხი
TCM (ჩინური) და აინდური (Ayurveda) პროდუქტები მხოლოდ EU წესების სრული დაცვით გაიყიდება.
ტრადიციული გამოყენების მტკიცებულებებს სავალდებულო აქვს დისკლეიმერი.
1997 წლამდე EU-ში არ გამოყენებული ინგრედიენტები Novel Food წესებით უნდა დარეგისტრირდეს.
ახალი ეტიკეტირების მაგალითები
❌ არასწორია : „Ashwagandha ამცირებს სტრესს.“
✅ სწორია : „Ashwagandha ტრადიციულად გამოიყენება სიცოცხლისუნარიანობის მხარდასაჭერად. ეს მტკიცებულება ეფუძნება ტრადიციულ გამოყენებას და არ არის შეფასებული EFSA-ს მიერ.“
❌ არასწორია: „Senna წმენდს კოლონს.“
✅ სწორია : „Senna ტრადიციულად გამოიყენება ნაწლავის რეგულარობის მხარდასაჭერად. ეს მტკიცებულება ეფუძნება ტრადიციულ გამოყენებას და არ არის შეფასებული EFSA-ს მიერ.“
რას ნიშნავს ეს თქვენთვის?
მომხმარებლისთვის – დანამატების ეტიკეტები იქნება უფრო მკაფიო და ერთიანი.
მწარმოებლისა და გამყიდველისთვის – აუცილებელია პროდუქციის გადამოწმება, განსაკუთრებით ბალახოვანი ექსტრაქტების შემთხვევაში.
ეს ცვლილებები მიზნად ისახავს უსაფრთხოების გაზრდას, ინფორმირებული არჩევანის მხარდაჭერას და სტანდარტების ერთიანობას ევროკავშირის ბაზარზე.
👉 მეტი უახლესი და სანდო სამედიცინო ინფორმაცია იხილეთ ოფიციალურ პლატფორმაზე:
www.sheniekimi.ge
– შენი ექიმი, შენი სივრცე, შენი ჯანმრთელობა.
ავტორის ბიოგრაფია
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე — დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD) — არის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე.
ასევე ნახეთ:
