შაბათი, ივლისი 12, 2025
მთავარიშენი ექიმირისკი, რომელზეც აქამდე ვერ ვსაუბრობდით - კომპიუტერული ტომოგრაფიის (CT) სკანირება – სასარგებლო...

რისკი, რომელზეც აქამდე ვერ ვსაუბრობდით – კომპიუტერული ტომოგრაფიის (CT) სკანირება – სასარგებლო დიაგნოსტიკა თუ ჩუმი საფრთხე?

კომპიუტერული ტომოგრაფიის (CT) სკანირება – სასარგებლო დიაგნოსტიკა თუ ჩუმი საფრთხე?

ავტორი: პროფესორი გიორგი ფხაკაძე საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის ხელმძღვანელი.
sheniekimi.ge | ოფიციალური სამედიცინო საინფორმაციო პლატფორმა
რა არის პრობლემა?
CT სკანირება ფართოდ გამოიყენება მთელ მსოფლიოში, მათ შორის საქართველოშიც, დიაგნოსტიკური მიზნებით – თავის ტრავმების, ავთვისებიანი წარმონაქმნების, ინფექციების ან შინაგანი სისხლდენის გამოსავლენად. თუმცა, ბოლო კვლევებმა აჩვენა შემაშფოთებელი ტენდენცია: CT სკანირების სიხშირის ზრდამ შეიძლება გამოიწვიოს რადიაციით ინდუცირებული კიბოს შემთხვევების მატება.
რისკი, რომელზეც აქამდე ვერ ვსაუბრობდით
ახალი მტკიცებულებების მიხედვით, CT სკანირების დროს სხივური დატვირთვა შეიძლება იყოს 10–100-ჯერ მაღალი, ვიდრე სტანდარტული რენტგენის შემთხვევაში. როგორც 2024 წლის ერთ-ერთ დიდმასშტაბიანმა მეტა-ანალიზმა აჩვენა, ზედმეტი გამოსახულებითი კვლევები (განსაკუთრებით ბავშვებში და ახალგაზრდებში) ზრდის ლეიკემიის, ფარისებრი ჯირკვლის და ძუძუს კიბოს განვითარების რისკს.
“ჩვენ უკვე ვიცით, რომ მხოლოდ აშშ-ში ყოველი მეხუთე CT სკანირება, განსაკუთრებით ბავშვებში, არ არის კლინიკურად გამართლებული.”
(JAMA Network Open, 2023)
განსაკუთრებით საფრთხის ქვეშ არიან:
• ბავშვები და მოზარდები – უჯრედული გაყოფის მაღალი სიჩქარის გამო;
• ორსულები – ნაყოფზე ზემოქმედების რისკით;
• პაციენტები, რომელთაც უტარდებათ განმეორებითი სკანირება მცირე დროში;
• ნებისმიერი, ვისაც უტარდებოდა გამოსახულებითი კვლევები ზედმეტი ან არაგამართლებული კლინიკური დასაბუთების გარეშე.
რეალობა საქართველოში
საქართველოში, სამწუხაროდ, ზოგ კლინიკაში CT სკანირება გამოიყენება როგორც “პრევენციული ზომა”, რაც სრულად ეწინააღმდეგება თანამედროვე გაიდლაინებს. ხშირია შემთხვევები, როდესაც პაციენტს ეძლევა 2 ან მეტი ტომოგრაფია ერთნაირი მიზეზით განსაზღვრული კლინიკური საჭიროების გარეშე.
რას ვურჩევთ პაციენტებს და ექიმებს?
ექიმებისთვის:
•მიჰყევით საერთაშორისოდ აღიარებულ გაიდლაინებს (მაგ., ACR Appropriateness Criteria);
•გამოიყენეთ გამოსახულებითი კვლევის გადაწყვეტილების მხარდამჭერი სისტემები;
•შეაფასეთ რისკ–სარგებლის ბალანსი ყოველ შემთხვევაში.
პაციენტებისთვის:
•იკითხეთ მკაფიოდ: “არის თუ არა ეს სკანირება აუცილებელი?”;
•კონსულტირდით დამოუკიდებელ ექიმთან, განსაკუთრებით განმეორებითი სკანირებების შემთხვევაში;
•მოითხოვეთ კვლევის ჩანაწერი და გაანალიზეთ წინა კვლევების პასუხები – გამეორებული სკანირება შესაძლოა თავიდან აიცილოთ.
არსებობს გამოსავალი?
დიახ.
• გამოყენება დაბალ დოზიანი პროტოკოლების;
• განვითარებული ქვეყნები იწყებენ რეგისტრების შექმნას, რომელიც ითვლის პაციენტის მიერ მიღებულ სულ რადიაციას;
• ტექნოლოგიური გაუმჯობესება ახალ CT აპარატებში მნიშვნელოვნად ამცირებს გამოსხივების დოზას.
დასკვნა
CT სკანირება ძალზე მძლავრი ინსტრუმენტია მედიცინაში, მაგრამ მისი უკონტროლო და გადაჭარბებული გამოყენება ქმნის სერიოზულ გრძელვადიან საფრთხეს, განსაკუთრებით ბავშვებისთვის. საჭიროა მკაცრი რეგულაცია, სამედიცინო განათლების გაუმჯობესება და ინფორმირებული არჩევანის ხელშეწყობა პაციენტებისთვის.
ნუ ჩავთვლით ტექნოლოგიას ავტომატურად უსაფრთხოდ – ვიკითხოთ, გავიგოთ და დავიცვათ საკუთარი ჯანმრთელობა.
მეტი უახლესი და სანდო სამედიცინო ინფორმაცია იხილეთ ოფიციალურ პლატფორმაზე:
www.sheniekimi.ge – შენი ექიმი, შენი სივრცე, შენი ჯანმრთელობა.
გადმოწერე აპლიკაცია “შენი ექიმი” – პირველი ქართული სამედიცინო პლატფორმა!
მიიღე სანდო და აქტუალური ინფორმაცია ჯანმრთელობის შესახებ – საქართველოდან და მთელი მსოფლიოდან.
iPhone: გადმოწერა
Android: გადმოწერა
Telegram არხი: შენი ექიმი არხი
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD) — არის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე.
გადმოწერე აპლიკაცია „შენი ექიმი“ – პირველი ქართული სამედიცინო პლატფორმა!
მიიღე სანდო და აქტუალური ინფორმაცია ჯანმრთელობის შესახებ – საქართველოდან და მთელი მსოფლიოდან.
Telegram არხი: https://t.me/SheniEkimi
შენი ექიმი – ცოდნა ჯანმრთელობისთვის.
author avatar
SheniEkimi.ge
დამოუკიდებელი, აპოლიტიკური და ნეიტრალური მედია — ფაქტებზე დაფუძნებული სანდო ინფორმაცია. შენთვის და შენი საქართველოსთვის. #აქხარისხია #drpkhakadze #sheniambebi
  რა ხდება ტვინში, როდესაც გული ჩერდება - მეცნიერთა კვლევა, რომელიც მათ ადამიანების გადარჩენაში დაეხმარება
მსგავსი სიახლეები

[fetch_posts]

- Advertisement -spot_img

ბოლო სიახლეები

Verified by MonsterInsights