სოკოვანი ინფექციების უხილავი კრიზისი: მედიკამენტების დეფიციტი და რეზისტენტობის საფრთხე
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე,
საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე
რატომ უნდა გვაშინებდეს სოკოვანი ინფექციები 2025 წელს?
სანამ მსოფლიოს ყურადღება მიმართულია ვირუსულ და ბაქტერიულ ეპიდემიებზე, ნაკლებად შესამჩნევად მზარდია ისეთი საფრთხე, რომელიც უკვე კლავს ათასობით ადამიანს – სოკოვანი ინფექციები.
საუბარია ანტიფუნგალური მედიკამენტების დეფიციტზე, დიაგნოსტიკის სირთულეებზე და რაც მთავარია – სოკოების მედიკამენტებზე რეზისტენტობის საშიშ მიგნებაზე, რაც ჰოსპიტალურ სისტემებს სერიოზულად აზარალებს.
რა ხდება სოკოვანი ინფექციების სფეროში?
1. მკურნალობის სიმწირე
ბოლო 10 წელში მსოფლიოში მხოლოდ 4 ანტიფუნგალური პრეპარატი დაამტკიცეს. დღესდღეობით კლინიკურ კვლევებშია მხოლოდ 9 პრეპარატი, მათგან მხოლოდ 3 მესამე ფაზაშია.
ანუ – მომდევნო 5-10 წელი გლობალურად სოკოვანი ინფექციების წინააღმდეგ მკურნალობა უმნიშვნელოდ განვითარდება.
2. მძიმე დიაგნოსტიკა
სოკოვანი ინფექციების აღმოჩენა რთულია – საჭიროა სპეციალური ლაბორატორიები და კადრები.
ქვეყნების დიდი ნაწილი, მათ შორის საქართველოც, არ ფლობს სწრაფი და ეფექტური დიაგნოსტიკის რესურსს.
ამის გამო ინფექციები ხშირად გვიან ვლინდება – როცა მკურნალობა უკვე დაგვიანებულია.
3. მზარდი მედიკამენტური რეზისტენტობა
Candida auris – საშიში და მედიკამენტებზე რეზისტენტული სოკოა, რომელიც სწრაფად ვრცელდება ჰოსპიტლებში.
ის წყვეტს მკურნალობას და იწვევს სიკვდილს სისხლის ინფექციების, ფილტვების სოკოვანი ინფექციების ან თირკმლის გართულების გზით.
CDC-ის ინფორმაციით (2023):
“Candida auris-ის შემთხვევები აშშ-ში 95%-ით გაიზარდა ერთი წლის განმავლობაში.”
წყარო: CDC.gov
საქართველოში – ვითარება და რისკები
საქართველოში ანტიფუნგალური მედიკამენტების ასორტიმენტი შეზღუდულია.
• ყველაზე გავრცელებულია ფლუკონაზოლი, მაგრამ იგი ბევრ შემთხვევებში უკვე არაეფექტიანია.
• ექინოკანდინები, იზავუკონაზოლი, ან ახალი თაობის პრეპარატები არ არის ფართოდ ხელმისაწვდომი.
• ლაბორატორიებში ჯერ კიდევ არ გამოიყენება MALDI-TOF ან PCR-ტესტირება, რაც ართულებს Candida auris-ის ამოცნობას.
ჰოსპიტალურ ინფექციებს შორის სოკოვანი ინფექციები ხშირად არ აღირიცხება ან არ განიხილება მიზეზად, რაც ნიშნავს, რომ პრობლემის რეალური მასშტაბი შეუფასებელია.
რატომ არის ეს პრობლემის მყარი საყრდენი საზოგადოებრივი ჯანდაცვის თვალსაზრისით?
ეს არის “უხილავი ეპიდემია”
სოკოვანი ინფექციები არ ვრცელდება ისეთი ტემპით, როგორც გრიპი ან კორონავირუსი, მაგრამ მათ აქვთ ძალიან მაღალი ლეტალობა, განსაკუთრებით იმუნოკომპრომეტირებულ პაციენტებში.
გამწვავებული პრობლემა COVID-19-ის შემდეგ
სტეროიდული მკურნალობა, ჰოსპიტალიზაცია, გრძელვადიანი ანტიბიოტიკების გამოყენება – ყველაფერი ქმნის ხელსაყრელ ნიადაგს სოკოებისთვის.
დაბალი ინვესტიცია კვლევაში
სოკოებზე მიმართული კვლევებისა და განვითარების ფული ძალიან ცოტაა – ბევრად ნაკლები, ვიდრე ანტიბიოტიკებზე ან ვირუსებზე.
2020 წლის მონაცემებით, გლობალური ინვესტიციების მხოლოდ 1.5% მიემართებოდა ანტიფუნგალურ კვლევებზე.
წყარო: The Lancet Infectious Diseases, 2021
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:
„სოკოვანი ინფექციები უკვე ახლა კლავენ და კლავენ ჩუმად. ეს არ არის მომავლის საფრთხე – ეს არის უკვე მიმდინარე ჯანდაცვის კრიზისი.
სოკოები აჩვენებენ უნიკალურ მექანიზმებს მედიკამენტებზე წინააღმდეგობისთვის – თუ ვიმოქმედებთ მხოლოდ მაშინ, როცა ეპიდემია იქნება ცხადი, უკვე გვიან იქნება.
საქართველოში საჭიროა სწრაფი რეაგირება: დიაგნოსტიკის გაფართოება, მედიკამენტების იმპორტის დივერსიფიკაცია და ექიმების გადამზადება.
საზოგადოებრივი ჯანდაცვა ვერ უგულებელყოფს საფრთხეს, რომელიც თუნდაც უხილავია – მაგრამ რეალურია და ფატალური.“
წყაროები:
1. Health Policy Watch. Critical Lack of Antifungal Treatments and Growing Drug Resistance. 4 April, 2025
2. CDC (Centers for Disease Control and Prevention). Candida auris is spreading at an alarming rate.
3. The Lancet Infectious Diseases. Fungal infections: the silent crisis. 2021;21(2): e47-e56
4. The Guardian. ‘It is a pandemic’: UK’s envoy on superbugs warns of underestimated fungal threat. Nov 15, 2024
მეტი ინფორმაცია:
შენი ექიმი – www.sheniekimi.ge
გააზიარეთ სტატია – საზოგადოებრივი ჯანდაცვა იწყება ინფორმირებულობით!
#გიორგიფხაკაძე #CandidaAuris #სოკოვანიინფექცია #ფლუკონაზოლი #რეზისტენტობა #საზოგადოებრივი ჯანდაცვა #შენიექიმი #სოკოსწინააღმდეგომკურნალობა #PublicHealth #WHO @[61552603185704:2048:SheniEkimi.ge • http://xn--podalbard8ewa.ge/]
