ტვინის დაბერება არ არის განაჩენი – მეცნიერები გვთავაზობენ რეალურ გზებს გონების სიჯანსაღის შესანარჩუნებლად!
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე,
საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე
ასაკის მატებასთან ერთად, იზრდება კოგნიტური დაქვეითებისა და ნეიროდეგენერაციული დაავადებების (ალცჰაიმერის, დემენციის, პარკინსონის) რისკი.
თუმცა, მეცნიერების აზრით – ტვინის დაბერება არ არის დაუძლეველი პროცესი!
ორი ახალი გლობალური კვლევის შედეგები:
1. Nature Reviews Neuroscience (2025)
• გამძლეობის ვარჯიშები (სირბილი, ცურვა, ველოსიპედი) ამაღლებს ტვინის “სასწაულ ჰორმონს” BDNF-ს
• BDNF აუმჯობესებს მეხსიერებას, აზროვნებას და აფერხებს ნეირონების გადაგვარებას
• ვარჯიში ამცირებს ანთებით პროცესებს ტვინის ქსოვილში – ერთ-ერთ მთავარ მიზეზს ალცჰაიმერის განვითარებისთვის
• მაღალი კარდიორესპირატორული ფიტნესი ნიშნავს უფრო დიდი გრეი მეტერას მოცულობას – ანუ ტვინის უკეთ შენარჩუნებულ სტრუქტურას
წყარო:
Sleiman et al. Exercise and brain ageing: from mechanisms to interventions
Nature Reviews Neuroscience, 25 მარტი, 2025
2. The Lancet (2025)
• 1.2 მილიონზე მეტი ადამიანის მონაცემებზე დაყრდნობით, ფიზიკურად აქტიური ადამიანები თავიანთი კოგნიტური ფუნქციებით 6 წლით ახალგაზრდულად ინარჩუნებენ ტვინს
• ყოველდღიური სეირნობა ან ზომიერი მოძრაობაც კი ამცირებს დემენციის რისკს 40%-ით
• დაბალი ფიზიკური აქტივობა და სოციალური იზოლაცია ყველაზე ძლიერი პროგნოზორია ალცჰაიმერის განვითარებისთვის
წყარო:
Lloyd-Sherlock et al. Reimagining ageing and longevity: a Lancet Review
The Lancet, 29 მარტი, 2025
ასაკობრივი რეკომენდაციები ტვინის ახალგაზრდობის შესანარჩუნებლად:
30+ წელი:
- დაიწყეთ გამძლეობის ვარჯიში – კვირაში 150 წთ სწრაფი სიარული ან ველოსიპედი
- დაყავით დრო წიგნისთვის ან ახალი უნარის შესასწავლად
- მოერიდეთ უძილობას – ძილი არის ტვინის განახლების მექანიზმი
40+ წელი:
- ჩართეთ ინტელექტუალური დატვირთვა: უცხო ენის სწავლა, შახმატი, Sudoku
- ვარჯიშის ინტენსივობა გაზარდეთ – დამატებით ჰორიზონტალური ძალოვანი ვარჯიშები
- მონიტორინგი გლუკოზის და არტერიული წნევის
50+ წელი:
- რეგულარული მეხსიერების ვარჯიშები (კროსვორდი, კითხვა)
- დაბალანსებული ხმელთაშუა ზღვის დიეტა: ზეითუნის ზეთი, თევზი, ბოსტნეული
- მინიმუმ დღეში 30 წუთი მოძრაობა – არა ჯდომა!
60+ წელი:
- ივარჯიშეთ დაბალი ინტენსივობით – ტაი-ჩი, იოგა, Nordic walking
- ჩაერთეთ საზოგადოებრივ აქტივობებში – ტვინს სჭირდება სოციალური კავშირი
- დაიწყეთ წარსულის ფოტოების დალაგება – მეხსიერების სტიმულაცია და ემოციური ბალანსი
70+ წელი:
- შეინარჩუნეთ რუტინა – ტვინისთვის სტაბილურობა მნიშვნელოვანია
- მოერიდეთ მედიკამენტებზე დამოკიდებულებას ტვინის ფუნქციის გაუმჯობესების იმედით
- ტელევიზორის ნაცვლად – მოუსმინეთ მუსიკას, ნახეთ ფოტოალბომი, ესაუბრეთ ახლობლებს
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის რჩევა:
„ტვინის დაბერების პროცესის შენელება რეალურია. ჯანსაღი ცხოვრების წესი, ზომიერი ვარჯიში და გონებრივი სტიმულაცია ქმნის მტკიცე საფუძველს ასაკში გონების ახალგაზრდობისთვის.
დავიწყოთ დღესვე – ეს არის ინვესტიცია ჩვენს გონებრივ მომავალში.“
გაგვიზიარეთ კომენტარებში:
რამდენად აქტიურია თქვენი ყოველდღიური ცხოვრება?
რამდენ ხანს ხართ მოძრაობაში, რას კითხულობთ, რით ვარჯიშობთ?
გაუზიარეთ ეს სტატია მათ, ვინც გიყვართ – განსაკუთრებით 50 წელს ზემოთ!
sheniekimi.ge – შენი ექიმი
