შაქარი არის შხამი – რატომ უნდა შეწყვიტოთ შაქრიანი სასმელების მიღება ახლავე?
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის ხელმძღვანელი
შესავალი:
რა საფრთხეს წარმოადგენს შაქარი?
შაქარი არ არის უბრალოდ დამატკბობელი – ის არის „ნიღბიანი მკვლელი,“ რომელიც ყოველდღიურად აზიანებს ჩვენს ჯანმრთელობას. მსოფლიოში არაერთი კვლევა აჩვენებს, რომ შაქრის გადაჭარბებული მოხმარება პირდაპირ კავშირშია ისეთი დაავადებების ზრდასთან, როგორებიცაა შაქრიანი დიაბეტი, სიმსუქნე, გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები და კიბო (1).
მაგრამ პრობლემა მხოლოდ ტკბილეულში არ არის! შაქრის ყველაზე დიდი წყაროები შაქრიანი სასმელებია – გაზიანი სასმელები, ენერგეტიკული სასმელები და თუნდაც „ჯანსაღად“ წოდებული წვენები, რომლებიც სავსეა დამატებული შაქრით.
საქართველოში მოზარდებისა და ზრდასრულების დიდი ნაწილი ყოველდღიურად მოიხმარს შაქრიან სასმელებს. ეს კი სერიოზულ საფრთხეს უქმნის მოსახლეობის ჯანმრთელობას (2).
რა ზიანს გვაყენებს შაქრის გადაჭარბებული მოხმარება?
1. გულის დაავადებების რისკი
კვლევები აჩვენებს, რომ ყოველდღიურად ერთ ქილა გაზიანი სასმელის მიღება 30%-ით ზრდის გულის დაავადებების რისკს (3).
2. დიაბეტი და ინსულინის რეზისტენტობა
შაქრის გადაჭარბებული მოხმარება იწვევს ინსულინის რეზისტენტობას, რაც პირდაპირ კავშირშია მე-2 ტიპის დიაბეტის განვითარებასთან (4).
3. სიმსუქნე და ჭარბი წონა
საქართველო ერთ-ერთ პირველ ადგილზეა აღმოსავლეთ ევროპაში ბავშვთა ჭარბი წონის მაჩვენებლით (5). ბავშვები, რომლებიც რეგულარულად მოიხმარენ შაქრიან სასმელებს, 60%-ით უფრო ხშირად ხდებიან ჭარბწონიანები.
4. კიბოს განვითარების რისკი
2019 წელს გამოქვეყნებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ შაქრიანი სასმელების რეგულარული მოხმარება მნიშვნელოვნად ზრდის კუჭქვეშა ჯირკვლის, მკერდის და ნაწლავის კიბოს რისკს (6).
5. ნერვული სისტემის დარღვევები და დამოკიდებულება
შაქარს შეუძლია ზუსტად ისეთივე დამოკიდებულება გამოიწვიოს, როგორც ნარკოტიკულ ნივთიერებებს, რაც განსაკუთრებით სარისკოა ბავშვებისთვის (7).
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის რეკომენდაციები
შეწყვიტეთ შაქრიანი სასმელების მოხმარება – შეცვალეთ ისინი წყლით, უშაქრო ჩაის ან ნატურალური ლიმონათით.
შეამოწმეთ პროდუქტების შემადგენლობა – ხშირად „ჯანსაღი“ წოდებული სასმელები შეიცავს უზარმაზარ რაოდენობით შაქარს.
აცილეთ ბავშვებს შაქრის საფრთხე – ბავშვებმა მინიმუმ 45 წუთი უნდა იარონ ყოველდღიურად, რადგან ეს წყლის დალევის ტოლფასია და ორგანიზმს შაქრის ჭარბი რაოდენობისგან გაწმენდაში ეხმარება.
დააკვირდით კალორიებს – ერთ ქილა გაზიან სასმელში 10 ჩაის კოვზამდე შაქარი შეიძლება იყოს, რაც გაცილებით მეტია ორგანიზმის დღიური საჭიროებისთვის.
გაიაზრეთ, რომ შაქარი მხოლოდ წონის პრობლემა არ არის – ის ანგრევს სისხლძარღვებს, აზიანებს ღვიძლს და ხელს უწყობს ქრონიკული დაავადებების განვითარებას.
გლობალური და ქართული მონაცემები
მსოფლიოში ყოველი მეათე ადამიანი შაქრიანი დიაბეტით იტანჯება (საქართველოში მოზრდილი მოსახლეობის 20%-ზე მეტს ჭარბი წონა ან სიმსუქნე აქვს, რაც პირდაპირ კავშირშია შაქრის მოხმარებასთან (9).
ბავშვებში შაქრიანი სასმელების მოხმარება 5 წლის განმავლობაში 30%-ით გაიზარდა, რაც დიაბეტისა და კბილების დაზიანების მაჩვენებლებს ზრდის (10).
დასკვნა: დროა, ვიმოქმედოთ!
შაქარი არის საყოველთაო მკვლელი – ის თანდათან ანგრევს ორგანიზმს და უმწვავეს დაავადებებს იწვევს. დროა, საქართველომ გადადგას ნაბიჯები ამ პრობლემის წინააღმდეგ!
თქვენ შეგიძლიათ შეცვალოთ თქვენი და თქვენი შვილების მომავალი! შეწყვიტეთ შაქრიანი სასმელების მოხმარება, გაავრცელეთ ეს ინფორმაცია და გახდით ჯანმრთელობის დამცველები თქვენს ოჯახსა და საზოგადოებაში.
შაქარი არის შხამი – ნუ მისცემთ მას უფლებას, გაგანადგუროთ!
წყაროები:
15/01/2021 შაქარი არის შხამი!
(1) WHO. Global report on diabetes. Available from: https://www.who.int/global-health-diabetes-report. Accessed January 29, 2025.
(2) National Center for Disease Control Georgia. Obesity and sugar consumption trends. Available from: https://www.ncdc.ge/reports. Accessed January 29, 2025.
(3) Harvard T.H. Chan School of Public Health. Sugar-sweetened beverages and heart disease risk. Available from: https://www.hsph.harvard.edu. Accessed January 29, 2025.
(4) CDC. Diabetes and insulin resistance. Available from: https://www.cdc.gov/diabetes. Accessed January 29, 2025.
(5) UNICEF Georgia. Child obesity statistics. Available from: https://www.unicef.org/georgia. Accessed January 29, 2025.
(6) JAMA Oncology. Sugar consumption and cancer risk study. Available from: https://jamanetwork.com. Accessed January 29, 2025.
(7) University of California. Sugar addiction research. Available from: https://www.ucsf.edu. Accessed January 29, 2025.)
WHO. Diabetes global burden. Available from: https://www.who.int. Accessed January 29, 2025.
(9) Georgian Ministry of Health. National health survey. Available from: https://www.moh.gov.ge. Accessed January 29, 2025.
(10) European Journal of Public Health. Sugar-sweetened beverages in children. Available from: https://academic.oup.com/eurpub. Accessed January 29, 2025.

