მეცნიერებმა აღმოაჩინეს ახალი მიკროსკოპული ორგანიზმები ადამიანის ნაწლავებში: რას ნიშნავს ეს ჩვენი ჯანმრთელობისთვის?
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის ხელმძღვანელი
მეცნიერებმა აღმოაჩინეს ახალი, ადრე უცნობი მიკროსკოპული ორგანიზმები ადამიანის ნაწლავებში, რომლებსაც “ობელისკები” უწოდეს. ეს აღმოჩენა შეიძლება შეცვალოს ჩვენი წარმოდგენა მიკრობიომის მნიშვნელობაზე და მის გავლენაზე ჯანმრთელობაზე.
რა არის ობელისკები და რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?
ობელისკები არის გენეტიკური მასალის რგოლებით შემდგარი მიკროორგანიზმები, რომლებსაც უნარი აქვთ შექმნან უნიკალური ცილები, ე.წ. “ობლინები”. ისინი ნაწლავებში ბინადრობენ და მათი როლი ორგანიზმში ჯერ კიდევ შესასწავლია. მეცნიერები უკვე ცდილობენ გაარკვიონ, არიან თუ არა ეს ორგანიზმები პარაზიტები, რომლებიც აზიანებენ სასარგებლო ბაქტერიებს, თუ მათ შესაძლოა დადებითი გავლენა ჰქონდეთ ჩვენს ჯანმრთელობაზე.
როგორ შეიძლება ობელისკებმა იმოქმედონ ჯანმრთელობაზე?
ნაწლავის მიკრობიომი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს საჭმლის მონელებაში, იმუნური სისტემის გაძლიერებაში და ზოგადი ჯანმრთელობის შენარჩუნებაში. თუ ობელისკები მავნე ორგანიზმებად იქცევიან, მათ შეიძლება გავლენა ჰქონდეთ საჭმლის მონელებაზე, იმუნურ ფუნქციაზე და ქრონიკულ დაავადებებზე, როგორიცაა დიაბეტი და ნაწლავთა ანთებითი სინდრომები.
მეორეს მხრივ, თუ ისინი სიმბიოზში არიან ორგანიზმთან და ხელს უწყობენ ნაწლავური ფლორის ბალანსს, შეიძლება სასარგებლო აღმოჩნდნენ საჭმლის მონელების და იმუნური სისტემის გაძლიერებისთვის.
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის მოსაზრებები
1. კვლევის მნიშვნელობა – “ეს აღმოჩენა კიდევ ერთხელ აჩვენებს, რომ ადამიანის მიკრობიომი უფრო კომპლექსურია, ვიდრე აქამდე გვეგონა. ჩვენ ჯერ კიდევ ბევრი რამ გვაქვს გასაგები ნაწლავის ფლორაზე და მის გავლენაზე ჯანმრთელობაზე.”
2. რისკები და შესაძლებლობები – “თუ ობელისკები პარაზიტული ორგანიზმებია, შესაძლოა გავლენა იქონიონ იმ ბაქტერიებზე, რომლებიც აუცილებელია საჭმლის მონელებისთვის. მაგრამ თუ ისინი სასარგებლო მიკროორგანიზმები არიან, მათი სწორი გამოყენება შესაძლოა ახალი თერაპიული მეთოდების განვითარებას შეუწყოს ხელი.”
3. მოქმედებისკენ მოწოდება – “აუცილებელია მეტი კვლევა, რათა გავიგოთ, როგორ შეგვიძლია ვმართოთ ჩვენი ნაწლავის მიკრობიომი ისე, რომ შევინარჩუნოთ ჯანმრთელობა და ავიცილოთ თავიდან პოტენციური რისკები.”
დასკვნა
ნაწლავის მიკრობიომი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ზოგად ჯანმრთელობაში, და ამ ახალი მიკროორგანიზმების აღმოჩენა ახალი შესაძლებლობების კარს ხსნის. მეცნიერებს ჯერ კიდევ ბევრი აქვთ გასაკეთებელი, რომ უკეთ გავიგოთ ობელისკების გავლენა ადამიანის ჯანმრთელობაზე.
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე – საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი. ის არის ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) ექსპერტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის დამოუკიდებელი ანგარიშვალდებულების პანელის ყოფილი წევრი. მას აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება საერთაშორისო ჯანდაცვის სფეროში, მათ შორის საავადმყოფოების მართვის, ხარისხის გაუმჯობესების, კომპეტენციის სტანდარტებისა და საერთაშორისო ჯანდაცვის პროექტების განხორციელებაში.
1. Zheludev IN, Sidik SM, McLean EL, et al. Viroid-like colonists of human microbiomes. Nature. 2024; This study introduces “obelisks,” a novel class of viroid-like RNA elements found in human gut and oral microbiomes. The researchers detail the structure, prevalence, and potential implications of these entities.
2. Sidik SM. ‘Wildly weird’ RNA bits discovered infesting the microbes in our guts. Nature. 2024 Jan 29; This article discusses the discovery of obelisks, highlighting their unique characteristics and the challenges they present to current biological classifications.
3. Pennisi E. ‘It’s insane’: New viruslike entities found in human gut microbes. Science. 2024 Jan 26; This piece reports on the identification of obelisks, emphasizing their unusual nature and the potential need to redefine aspects of microbiology.