საოცარი ფაქტი: თქვენი ფილტვები სისხლსაც წარმოქმნის
ჩვენი ფილტვები მხოლოდ სუნთქვისთვის არ არის განკუთვნილი. უკანასკნელი კვლევები აჩვენებს, რომ ისინი მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ სისხლის წარმოქმნაშიც.
კვლევების მიხედვით, ფილტვები ყოველ საათში 10 მილიონზე მეტ თრომბოციტს (სისხლის უჯრედი) წარმოქმნიან. ეს რაოდენობა სისხლში არსებული თრომბოციტების უმეტეს ნაწილს შეადგენს, რაც ეჭვქვეშ აყენებს იმ დიდხანს დამკვიდრებულ შეხედულებას, რომ ყველა სისხლის კომპონენტი მხოლოდ ძვლის ტვინში წარმოიქმნება.
ფილტვები სისხლის წარმოქმნის ახალი წყაროა
კალიფორნიის უნივერსიტეტის (სან-ფრანცისკო) მეცნიერებმა მღრღნელებზე ჩატარებული კვლევით აღმოაჩინეს, რომ ფილტვებში არსებობს სისხლის ღეროვანი უჯრედების აქამდე უცნობი მარაგი. ეს უჯრედები, რომლებიც ადრე ძვლის ტვინში არსებობისთვის მიიჩნეოდა, რეალურად მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ სისხლის წარმოქმნაში.
როგორც კვლევის ერთ-ერთი ავტორი, მარკ რ. ლუნი აღნიშნავს:
“ამ აღმოჩენამ მთლიანად შეცვალა ჩვენი წარმოდგენა ფილტვების ფუნქციებზე. ისინი არა მხოლოდ სუნთქვისთვისაა მნიშვნელოვანი, არამედ სისხლის წარმოქმნის პროცესშიც მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ.”
ეს აღმოჩენა სპეციალური, მოწინავე ორფოტონური გამოსახულების გამოყენებით განხორციელდა, რაც მკვლევრებს აძლევდა საშუალებას, თრომბოციტების მოძრაობა ფილტვებში დაეფიქსირებინათ.
რას ნიშნავს ეს ადამიანის ჯანმრთელობისთვის?
ამ აღმოჩენამ ახალი კარიბჭე გაუხსნა სისხლის წარმოქმნის პროცესის გააზრებას და მისი კლინიკური გამოყენების შესაძლებლობებს. თუკი ფილტვებიც ამ როლს ასრულებენ, შესაძლოა უფრო ეფექტური მკურნალობა შევიმუშავოთ, მაგალითად, სისხლის წარმოქმნის დარღვევების დროს ან ძვლის ტვინის ტრანსპლანტაციის პროცესში.
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის აზრით:
“ამ კვლევამ მიგვანიშნა, რომ ჯანდაცვის სფეროში უფრო ფართო პერსპექტივიდან უნდა შევხედოთ ორგანოებს და მათ ფუნქციებს. ეს მხოლოდ თეორიული აღმოჩენა არ არის. ის შეიძლება დაეხმაროს ექიმებს, შექმნან ახალი სამკურნალო სტრატეგიები და უკეთ უპასუხონ პაციენტების საჭიროებებს.”
ფილტვების ამ ახალ ფუნქციას შეიძლება გავლენა ჰქონდეს ისეთ შემთხვევებზეც, როგორიცაა თრომბოციტოპენია (სისხლში თრომბოციტების სიმცირე) ან იმ პაციენტებზე, რომლებიც საჭიროებენ სისხლის ტრანსფუზიას.
რას უნდა ველოდოთ მომავალში?
გარდა ამისა, პროფესორი გიორგი ფხაკაძე აღნიშნავს:
“მნიშვნელოვანია, საქართველოშიც ჩავატაროთ კვლევები, რათა უკეთ გავიგოთ ფილტვების ეს ფუნქცია და მისი გავლენა ჩვენი მოსახლეობის ჯანმრთელობაზე. საერთაშორისო გამოცდილების გაზიარებით, ჩვენ შეგვიძლია უკეთესი სამედიცინო შედეგები მივიღოთ.”
მთავარი დასკვნა
ეს აღმოჩენა კიდევ ერთხელ გვახსენებს, რამდენად მნიშვნელოვანია ჩვენი სხეულის ყოველი ორგანო. ფილტვების ახალი როლის შესწავლა არა მხოლოდ სუნთქვისთვის, არამედ სისხლის წარმოქმნისთვისაც, ხელს შეუწყობს მეცნიერებას და მედიცინას უკეთესი გადაწყვეტილებების მიღებაში.
რესურსები:
1. Looney MR, et al. “Platelets generated in the lungs of mice.” UCSF News. https://www.ucsf.edu/…/surprising-new-role-lungs-making…. Published: March 22, 2017. Accessed: January 19, 2025.
2. World Health Organization (WHO). “Blood safety and availability.” https://www.who.int/…/detail/blood-safety-and-availability. Updated: June 10, 2023. Accessed: January 19, 2025.
3. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). “Blood disorders and blood safety.” https://www.cdc.gov/ncbddd/blooddisorders/. Updated: May 5, 2023. Accessed: January 19, 2025.
4. Hoffbrand AV, et al. “Essential Haematology.” Wiley-Blackwell. Published: 2020.
5. National Institutes of Health (NIH). “Lung Function and Blood Production.” https://www.nih.gov/…/lungs-play-surprising-role-blood…. Published: April 2021. Accessed: January 19, 2025.
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე – საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი. ის არის ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) ექსპერტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის დამოუკიდებელი ანგარიშვალდებულების პანელის ყოფილი წევრი. მას აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე, ჯანდაცვის სფეროში, მათ შორის საავადმყოფოების მართვის, ხარისხის გაუმჯობესების, კომპეტენციის სტანდარტებისა და საერთაშორისო ჯანდაცვის პროექტების განხორციელებაში.
