“შეიძლება ვირუსები იყოს ალცჰაიმერის დაავადების გამომწვევი მიზეზი”

ტრადიციულად, ალცჰაიმერის დაავადება ბეტა-ამილოიდის ფოლაქებსა და ტაუპროტეინის ტანჯლებთან იყო დაკავშირებული. თუმცა, ახალი კვლევები მიუთითებს, რომ ჰერპესვირუსები, განსაკუთრებით ჰერპესის ვირუსი ტიპი 1 (HSV-1), შესაძლოა იყოს დაავადების ერთ-ერთი მთავარი გამომწვევი.

მსოფლიოში 55 მილიონზე მეტი ადამიანი ცხოვრობს დემენციის სხვადასხვა ფორმით, რომელთა 60-70% ალცჰაიმერზე მოდის (2). საქართველოში, 2021 წლის მონაცემებით, დემენციით დაავადებული მოსახლეობის პროცენტი 1%-ს აღწევს, რაც დაახლოებით 40,000 ადამიანს შეადგენს (3).

კვლევის მიხედვით, HSV-1-ის ინფექციამ შესაძლოა ტვინში ქრონიკული ანთება გამოიწვიოს, რაც ნეიროდეგენერაციულ პროცესებს აძლიერებს (4). ამას თან ერთვის ის ფაქტი, რომ ჰერპესის ვირუსით ინფიცირებული ადამიანები ბევრ ქვეყანაში მოსახლეობის 50%-ზე მეტს წარმოადგენენ (5).

თუ ვირუსები მართლაც მნიშვნელოვანი როლი ასრულებენ ალცჰაიმერის განვითარებაში, პრევენციის სტრატეგიები შეიძლება მნიშვნელოვნად შეიცვალოს. მაგალითად, ჰერპესის ვირუსის მართვა ან შესაბამისი ვაქცინაცია ალცჰაიმერის პრევენციის მთავარ ნაწილად შეიძლება იქცეს.

ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია საქართველოსთვის, სადაც ნეიროდეგენერაციული დაავადებების მართვა ჯერ კიდევ განვითარების ეტაპზეა. ვირუსების დროული გამოვლენა და მათი კონტროლი ნეიროლოგიური დაავადებების პრევენციის სერიოზულ ბერკეტს წარმოადგენს.

ახალი მიდგომები ასევე სერიოზულ გამოწვევებს აჩენს. ჯერ კიდევ გასარკვევია, ვირუსი პირდაპირი მიზეზია თუ უბრალოდ ხელს უწყობს დაავადების განვითარებას. ასევე, საჭიროა იმის გათვალისწინება, როგორ შეიძლება ასეთი მიდგომების დანერგვა დაბალშემოსავლიან ქვეყნებში, როგორიც საქართველოა.

სტიგმა, რომელიც ჰერპესის ვირუსთანაა დაკავშირებული, შესაძლოა კიდევ ერთი დაბრკოლება გახდეს. ამიტომ, საზოგადოებრივი კამპანიები ამ საკითხების მიმართ განსაკუთრებულ სიფრთხილეს და მგრძნობიარობას მოითხოვს.

როგორც ექიმი და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სპეციალისტი, მე, გიორგი ფხაკაძე, დავიწყე „საყდრის“ (Sakato) ინიციატივა, რომელიც გულისხმობს ნეიროდეგენერაციული და სხვა ქრონიკული დაავადებების პრევენციისთვის ახალი გზების განვითარებას საქართველოში. Sakato მიზნად ისახავს მოსახლეობის ცნობიერების ამაღლებას და ადრეული პრევენციული ღონისძიებების მხარდაჭერას.

ეს კვლევა ხაზს უსვამს ინტეგრირებული მიდგომების აუცილებლობას. ალცჰაიმერი მხოლოდ “ტვინის დაავადება” არ არის, ის მრავალმხრივი დაავადებაა, რომელიც დაკავშირებულია ვირუსებთან, გენეტიკასთან, ცხოვრების წესთან და გარემოსთან. ამ პრობლემასთან ბრძოლა მოითხოვს მეცნიერების, მედიცინის და სოციალური პოლიტიკის კოორდინაციას.

საქართველოში, ეს კვლევა საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სტრატეგიების გადახედვის აუცილებლობაზე მიუთითებს. ვირუსული ინფექციების მართვა, ვაქცინაცია და მათი ეფექტის შესწავლა მოსახლეობის ნეიროლოგიურ ჯანმრთელობაზე მნიშვნელოვანია.

ალცჰაიმერის დაავადების შესაძლო ვირუსული წარმომავლობა მნიშვნელოვან სამეცნიერო, პოლიტიკურ და საზოგადოებრივ შედეგებს უტოვებს. საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობისთვის, ეს ნიშნავს ახალი პრევენციული პოლიტიკის და ინოვაციების დანერგვას.

როგორც საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სპეციალისტი, მე მჯერა, რომ საქართველო შეუძლია გახდეს მაგალითი, თუ როგორ უნდა მოხდეს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის გამოწვევების მართვა გლობალური კვლევების საფუძველზე.

1. Read C. New Study Suggests Viruses Could Be Cause of Alzheimer’s. UNILAD. [Internet]. 2025 Jan 6 [cited 2025 Jan 8]. Available from: https://www.unilad.com/…/alzheimer-disease-cause-virus…

2. World Health Organization. Dementia Fact Sheet. WHO. [Internet]. 2022 Sep 2 [cited 2025 Jan 8]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dementia

3. Georgian Statistics Office. Health Statistics 2021. GeoStat. [Internet]. 2022 Jan [cited 2025 Jan 8]. Available from: https://www.geostat.ge

4. Itzhaki RF, Lathe R. Herpes Viruses and Alzheimer’s Disease: The Viral Hypothesis. Lancet Neurology. 2018;17(3):271-278. Available from: https://doi.org/10.1016/S1474-4422(18)30090-9

5. Looker KJ, Magaret AS, Turner KM, et al. Global Estimates of Prevalent and Incident Herpes Simplex Virus Type 1 Infections in 2012. PLoS ONE. 2015;10(10):e0140765. Available from: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0140765

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე

საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის დამფუძნებელი და თავმჯდომარე, რომელსაც მნიშვნელოვანი გამოცდილება აქვს ხარისხის და აკრედიტაციის პროცესების მართვაში როგორც საქართველოში, ასევე საერთაშორისო მასშტაბით. პროფესორი ფხაკაძე ცნობილია, როგორც ლიდერი, რომელიც მუდმივად მუშაობს საავადმყოფოებისა და ჯანდაცვის სისტემების გაუმჯობესებაზე, რაც მოსახლეობის ჯანმრთელობის გაძლიერებისკენაა მიმართული.

#drpkhakadze #ხარისხიარისაქ #გიორგიფხაკაძე

@ [61552603185704:2048:SheniEkimi.ge • http://xn--podalbard8ewa.ge/]