როგორი უნდა იყოს დამოუკიდებელი ბავშვი, რა უნდა შეეძლოს და სინამდვილეში როგორ ყალიბდება ბავშვში დამოუკიდებლობა. ბავშვის ნერვული სისტემა და დამოუკიდებლობა
რას ნიშნავს ბავშვის დამოუკიდებლობა, მშობლებმა როგორ უნდა მოამზადონ ბავშვი დამოუკიდებლობისთვის – საუბრობს ნევროლოგი თამარ ედიბერიძე გადაცემაში „პირადი ექიმი მარი მალაზონია“,
მშობლების უმრავლესობა მიზნად ისახავს, რომ მათი შვილები დამოუკიდებლად გაიზარდონ. თუმცა, რას ნიშნავს ბავშვის დამოუკიდებლობა და რას ნიშნავს, რომ ბავშვი მართლაც დამოუკიდებელია?
ბავშვში დამოუკიდებლობის განვითარების პირველადი ნაბიჯები
დამოუკიდებლობა – ეს არის ძლიერი უნარი, რომელიც ადამიანს საშუალებას აძლევს წარმატებით გაუმკლავდეს ცხოვრების გამოწვევებს და იმოქმედოს, ემოციურად გამძლე იყოს. თამარ ედიბერიძე გვაფრთხილებს, რომ დამოუკიდებლობის ჩამოყალიბება ბავშვში იწყება უკვე ჩვილობიდან. როგორც იგი განმარტავს, როდესაც პატარა ბავშვი მოტივირებულია და ცდილობს მოიპოვოს სათამაშო, ეს უკვე პირველი ნაბიჯებია დამოუკიდებლობისკენ.
როგორ გამოიყურება 3 წლის დამოუკიდებელი ბავშვი?
თამარ ედიბერიძის თქმით, 3 წლის ბავშვს უკვე უნდა შეელოს საკვების დამოუკიდებლად მიღება, მის ასაკთან და ფიზიკურ შესაძლებლობებთან შესაბამის პირობებში. ამ ასაკში ბავშვი განვითარების მაღალ დონეზე უნდა მეტყველებდეს, ფლობდეს სიტყვების მარაგს და შეძლოს დამოუკიდებლად, არგუმენტირებულად გამოთქვას აზრი.
აღსანიშნავია, რომ ამ ასაკში ბავშვმა უნდა შეძლოს ხანმოკლე, მაგრამ თავისუფალი თამაში, როდესაც თავად არჩევს სათამაშოს, თავად გეგმავს და მართავს თამაშს. მაგალითად, ბავშვი ირჩევს, როგორ ჩააცვას თოჯინას, როგორ დაამშვენოს მისი საწოლი, ან როგორ მოაწყოს სათამაშოები.
დამოუკიდებლობა და მოტორული უნარები
ბავშვში დამოუკიდებლობა არ შემოიფარგლება მხოლოდ შემეცნებით უნარებთან, არამედ მოიცავს მოტორულ უნარებსაც. როდესაც ბავშვი აცმევს თოჯინას, ღილებს ხსნის ან ფლომასტერს იყენებს ხატვის დროს, იგი ივითარებს თავის მოტორულ უნარებს და ამით დამოუკიდებლობის კიდევ ერთ საფეხურს გადადის.
უჯრა კი არ უნდა დაუკეტოთ, ის იმ ნივთებით უნდა გაავსოთ, რაც ბავშვისთვის დასაშვები და საინტერესოა. ფეხზე მოსიარულე ბავშვის აწეული ხელის სიმაღლეს რომ დაახლოებით 20-30 სანტიმეტრი დავამატოთ, ამ სიმაღლის ფარგლებში გარემო უნდა იყოს უსაფრთხო მისთვის. მსხვრევადი და სახიფათო ნივთები მის ტეროტორიაზე საერთოდ არ უნდა ჩანდეს, წინააღმდეგ შემთხვევაში, შეუძლებელია ყოველ წამს თვალი ვადევნოთ ან ყველფერი აუკრძალოთ. აკრძალვები მას აფიქრებინებს, რომ ინიციატივა აღარ უნდა გამოიჩინოს. ან პირიქით, მოსწრებაზე იქნება, რომ თვალს მოაშორებთ თუ არა, ზუსტად ის აიღოს, რასაც უშლით, ზუსტად ის უჯრა გააღოს, რომელიც თქვენ აუკრძალეთ. პირიქით, ხელი შეუწყვეთ, რომ რაიმე საინტერესო იპოვოს, გაგიზიაროთ და ერთად მოიფიქროთ, როგორ გამოიყენოთ ის. ამით ეჩვევა სწორედ გადაწყვეტილებების მიღებას, დასკვნების გაკეთებას, დამოუკიდებელ აზროვნებას. მაგრამ სულ უნდა ვიყოთ მზად, რომ ეს ყველაფერი გაგვიზიაროს. ვიღაცას აუცილებლად უნდა ეცალოს ბავშვისთვის, რომ ეს ახალი აღმოჩენა, ეს ემოცია გაიზიაროს“ – განაცხადა თამარ ედიბერიძემ და რამდენიმე რჩევა შესთავაზა მშობლებს, თი როგორ გამოვიყენოთ ზაფხული, რომ მეტად შევუწყოთ ხელი ბავშვის დამოუკიდებლობას და შემოდგომიდან, ახალ სასწავლო წელს მომზადებული უნარებით შეხვდეს.
როგორ გავუმარტივოთ ბავშვებს დამოუკიდებლობის განვითარება?
- ოჯახური აქტივობები: ბავშვები სწრაფად სწავლობენ, როდესაც ჩართული არიან ოჯახურ აქტივობებში. კარგი ტრადიცია იქნება, რომ ოჯახი ერთად აკეთებს ყველაფერს. რაც არ უნდა პატარა იყოს ბავშვი, შეიძლება მისთვის რაღაც ფუნქცია დავამკვიდროთ.
- მაგალითის გაწევა: ბავშვი სწავლობს არა მხოლოდ სიტყვებით, არამედ ჩვენს საქციელზე დაკვირვებით. თუ მშობლები თავად მოქმედებენ დამოუკიდებლად, ბავშვს ბუნებრივად შეეძლება მსგავსი ქცევის მიღება.
- ჰიპერმზრუნველობისგან თავის არიდება: უსაფრთხოება აუცილებელია, მაგრამ ბავშვებს უნდა ჰქონდეთ საშუალება, რომ თავად შეიმუშაონ დამოუკიდებელი უნარ-ჩვევები.
თამარ ედიბერიძე და ტექნიკისა და ეკრანის თემასაც შეეხო.
„ოჯახებში იქმნება ბავშვის დამოუკიდებლობის ილუზია. ხშირად გაიგონებთ მშობლებისგან: „ისეთი გონიერია, ისე კარგად იცის რა როგორ ჩართოს, გადართოს, იპოვოს სასურველი თამში თუ მულტფილმი“ – სინამდვილეშ ეს მხოლოდ ილუზიაა დამოუკიდებლობის და არ არის ის უნარი, რაც უნდა გვიხაროდეს. არავითარ ინტელექტუალურ უნარებზე ეს არ მეტყველებს და არ მოქმედებს სასიკეთოთ. ყოველი ზედმეტი წუთი ეკრანთან გატარებული უფრო ზიანის მომტანია, არათუ სარგებლის“ – განახცადა თამარ ედიბერიძემ.
რა არის საუკეთესო გზა ბავშვის დამოუკიდებლობის დასახმარებლად?
- მშობლების მხარდაჭერა: გახსოვდეთ, რომ ბავშვებისათვის თავისუფლება მნიშვნელოვანია, მაგრამ მნიშვნელოვანია, რომ ის იყოს უსაფრთხო გარემოში.
- პოზიტიური შეფასება: როცა ბავშვი თავად მიიღებს გადაწყვეტილებას ან განახორციელებს დამოუკიდებლად ქმედებას, შექება და მხარდაჭერა აუცილებელია.
- მიზეზ-შედეგის გაუმჯობესება: შეეცადეთ, რომ ბავშვი ამაში ჩაერთოთ, რათა მან შეძლოს უკეთესად გაანალიზოს მისი მოქმედებები და გამოიტანოს დასკვნები.
დასკვნა
მიუხედავად იმისა, რომ მშობლები ხშირად ცდილობენ ბავშვის დამოუკიდებლობას, მნიშვნელოვანია, რომ ბავშვს მისცეთ საშუალება განვითარდეს ბუნებრივად და მიიღოს სწორი გადაწყვეტილებები. თამარ ედიბერიძის რჩევები მშობლებს საშუალებას აძლევს უფრო დამოუკიდებლები გაზარდონ ბავშვები, რაც მომავალში მათ უფრო გამძლე და ემოციურად ძლიერი პიროვნებების ჩამოყალიბებაში დაეხმარებათ.
მასალის გამოყენების პირობები
