„ყველაზე ძვირი“ თუ ყველაზე აუცილებელი? – საქართველოს ჯანდაცვის პროგრამების რეალური ღირებულების განხილვა
საქართველოს ჯანდაცვის პროგრამების რეალური ღირებულების განხილვა – პროფესორი გიორგი ფხაკაძე 25/08/2024 ჟენევა, შვეიცარია
სტატია „ყველაზე ძვირი ჯანდაცვის პროგრამები“ გვაწვდის ინფორმაციას, თუ რამდენად დიდი თანხები იხარჯება სხვადასხვა ჯანდაცვის პროგრამებზე, თუმცა, იგი არ უზრუნველყოფს სიღრმისეულ ანალიზს, თუ რა დადებითი შედეგები აქვს ამ პროგრამებს საქართველოს მოსახლეობისთვის. ასევე, სტატიის მიერ გამოყენებული 2014 და 2024 წლების ხარჯების შედარება არ ითვალისწინებს ინფლაციას, ჯანდაცვის ხარჯების ზრდას მსოფლიო მასშტაბით, მათ შორის მედიკამენტების, სამედიცინო აპარატურის, მასალებისა და ხელფასების ფასების ზრდას, რაც შეუძლებელს ხდის ამ ორი წლის ხარჯების პირდაპირ შედარებას. 2014 წელს ჯანდაცვის ხარისხი ასევე ექსტრემალურად დაბალი იყო ნებისმიერი ინდიკატორის მიხედვით, ამიტომ ამ წლების შედარება არაადეკვატურია.
10 ყველაზე მსხვილი ჯანდაცვის პროგრამის დადებითი შედეგები:
1. აივ/შიდსის მართვა (16 მლნ ლარი):
ფინანსური სარგებელი: აივ/შიდსის პროგრამა ამცირებს გრძელვადიან სამედიცინო ხარჯებს, რადგან დაავადების ადრეულ ეტაპზე გამოვლენა და მართვა უფრო ეფექტურია, ვიდრე გართულებული შემთხვევების მკურნალობა.
ჯანმრთელობის სარგებელი: პაციენტები იღებენ აუცილებელ მკურნალობას, რაც მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს მათ სიცოცხლის ხანგრძლივობას და ხარისხს.
საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა: აივ/შიდსის გავრცელების შეზღუდვა დაცვას უწევს არა მხოლოდ ინფიცირებულ პირებს, არამედ მთლიანად საზოგადოებას, რაც ამცირებს დაავადების გავრცელების რისკებს.
სოციალური და სიღარიბის შემცირების ეფექტი: დაავადების მართვა და მკურნალობა უზრუნველყოფს პაციენტების ეკონომიკურ სტაბილურობას, რაც ამცირებს სიღარიბის რისკს.
2. ტუბერკულოზის მართვა (17.2 მლნ ლარი):
ფინანსური სარგებელი: დროული და სრულყოფილი მკურნალობა ტუბერკულოზის წინააღმდეგ გრძელვადიან პერიოდში ამცირებს ჯანმრთელობის ხარჯებს, განსაკუთრებით იმის გამო, რომ ნაკლები გართულებული შემთხვევა დაფიქსირდება.
ჯანმრთელობის სარგებელი: პაციენტები იღებენ სათანადო მკურნალობას, რაც უზრუნველყოფს მათ გამოჯანმრთელებას და სიცოცხლის გაგრძელებას.
საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა: ტუბერკულოზის კონტროლი ამცირებს დაავადების გავრცელების რისკებს, რაც მნიშვნელოვანია საზოგადოებრივი ჯანმრთელობისთვის.
სოციალური და სიღარიბის შემცირების ეფექტი: ტუბერკულოზის მართვა ამცირებს პაციენტთა ეკონომიკურ ტვირთს, რაც დადებითად მოქმედებს მათ ცხოვრების ხარისხზე და სამუშაო უნარიანობაზე.
3. იმუნიზაცია (30 მლნ ლარი):
ფინანსური სარგებელი: ვაქცინაციის პროგრამა გრძელვადიან პერიოდში ამცირებს ავადმყოფობის გამო გამოწვეულ ხარჯებს, რაც სახელმწიფოს და საზოგადოებისათვის ფინანსურად სასარგებლოა.
ჯანმრთელობის სარგებელი: ვაქცინაცია იცავს ბავშვებსა და მოზრდილებს სერიოზული დაავადებებისგან, რაც მნიშვნელოვნად ამცირებს ავადობის რისკებს.
საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა: იმუნიზაციის პროგრამა ქმნის საზოგადოების კოლექტიურ იმუნიტეტს, რაც ამცირებს ეპიდემიის რისკებს და დაავადებების გავრცელებას.
სოციალური და სიღარიბის შემცირების ეფექტი: ვაქცინაცია უზრუნველყოფს ჯანმრთელ მომავალ თაობას, რაც ამცირებს სიღარიბის განმეორებადი ციკლების რისკებს.
4. დიაბეტის მართვა (30 მლნ ლარი):
ფინანსური სარგებელი: დიაბეტის მართვის პროგრამა ამცირებს გართულებების რისკებს, რაც ხელს უწყობს ჯანმრთელობის ხარჯების შემცირებას გრძელვადიან პერიოდში.
ჯანმრთელობის სარგებელი: პაციენტებს უზრუნველყოფენ აუცილებელი მედიკამენტებითა და მკურნალობით, რაც აუმჯობესებს მათ ჯანმრთელობის მდგომარეობას და სიცოცხლის ხარისხს.
საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა: დიაბეტის კონტროლი ამცირებს ჯანდაცვის სისტემის დატვირთვას და ხელს უწყობს მოსახლეობის ჯანმრთელობის გაუმჯობესებას.
სოციალური და სიღარიბის შემცირების ეფექტი: დიაბეტის მართვა ხელს უწყობს პაციენტების შრომისუნარიანობას, რაც ამცირებს სიღარიბის დონეს და აუმჯობესებს მათ ეკონომიკურ მდგომარეობას.
5. იშვიათი დაავადებების მკურნალობა (44 მლნ ლარი):
ფინანსური სარგებელი: იშვიათი დაავადებების მკურნალობა უზრუნველყოფს პაციენტების სიცოცხლის გადარჩენას და ამცირებს ხანგრძლივი სამედიცინო დახმარების საჭიროებას, რაც ხარჯების შემცირებას იწვევს.
ჯანმრთელობის სარგებელი: მკურნალობის უზრუნველყოფა აუმჯობესებს პაციენტების სიცოცხლის ხარისხს და აძლევს მათ შანსს სრულფასოვნად იცხოვრონ.
საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა: იშვიათი დაავადებების მართვა ხელს უწყობს საზოგადოების ჯანმრთელობის გაუმჯობესებას და ამცირებს სისტემურ დატვირთვას.
სოციალური და სიღარიბის შემცირების ეფექტი: მკურნალობის უზრუნველყოფა ამცირებს ოჯახების ფინანსურ ტვირთს და იცავს მათ სიღარიბისგან, რაც სოციალურ სტაბილურობას უწყობს ხელს.
6. ფსიქიკური ჯანმრთელობა (50 მლნ ლარი):
ფინანსური სარგებელი: ფსიქიკური ჯანმრთელობის პროგრამა გრძელვადიან პერიოდში ამცირებს ხარჯებს, რადგან პაციენტების რეაბილიტაცია და სოციალური ინტეგრაცია ამცირებს მძიმე მდგომარეობების წარმოქმნის რისკს.
ჯანმრთელობის სარგებელი: პაციენტების ფსიქიკური ჯანმრთელობის მხარდაჭერა აუმჯობესებს მათ სიცოცხლის ხარისხს და ხელს უწყობს ნორმალურ სოციალურ ცხოვრებაში ჩართულობას.
საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა: ფსიქიკური ჯანმრთელობის მართვა ამცირებს საზოგადოებრივ რისკებს, როგორიცაა კრიმინალი და თვითმკვლელობა, რაც მთლიანად დადებითად მოქმედებს საზოგადოებრივ კეთილდღეობაზე.
სოციალური და სიღარიბის შემცირების ეფექტი: ფსიქიკური ჯანმრთელობის მხარდაჭერა ხელს უწყობს პაციენტების დასაქმებას და ეკონომიკურ სტაბილურობას, რაც ამცირებს სიღარიბის დონეს.
7. დიალიზი და თირკმლის ტრანსპლანტაცია (50 მლნ ლარი):
ფინანსური სარგებელი: თირკმლის დიალიზისა და ტრანსპლანტაციის პროგრამა საშუალებას აძლევს პაციენტებს იცხოვრონ ნორმალური ცხოვრებით, რაც გრძელვადიან პერიოდში ამცირებს ჯანდაცვის ხარჯებს.
ჯანმრთელობის სარგებელი: დიალიზი და თირკმლის ტრანსპლანტაცია საშუალებას აძლევს პაციენტებს გადარჩნენ და გააუმჯობესონ სიცოცხლის ხარისხი.
საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა: დიალიზისა და ტრანსპლანტაციის პროგრამა ამცირებს დაავადებების გავრცელებას და ხელს უწყობს ჯანდაცვის სისტემის ეფექტიანობას.
სოციალური და სიღარიბის შემცირების ეფექტი: მკურნალობის უზრუნველყოფა ამცირებს პაციენტების ეკონომიკურ ტვირთს და აუმჯობესებს მათ ეკონომიკურ მდგომარეობას.
8. რეფერალური მომსახურება (70 მლნ ლარი):
ფინანსური სარგებელი: რეფერალური მომსახურების პროგრამა უზრუნველყოფს პაციენტების დროულ დახმარებას, რაც გრძელვადიან პერიოდში ამცირებს ხარჯებს და აუმჯობესებს ჯანდაცვის სისტემის ეფექტიანობას.
ჯანმრთელობის სარგებელი: პაციენტებს კრიტიკულ სიტუაციებში დროული დახმარება ეძლევათ, რაც მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს გადარჩენის შანსებს და სიცოცხლის ხანგრძლივობას.
საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა: რეფერალური მომსახურება უზრუნველყოფს დაავადებების ეფექტურ კონტროლს და აუმჯობესებს საზოგადოებრივ ჯანმრთელობას.
სოციალური და სიღარიბის შემცირების ეფექტი: გადაუდებელი სამედიცინო დახმარება ხელს უწყობს პაციენტების სწრაფ რეაბილიტაციას და ეკონომიკურ სტაბილურობას, რაც ამცირებს სიღარიბის რისკს.
9. პირველადი და გადაუდებელი დახმარება (210 მლნ ლარი):
ფინანსური სარგებელი: სასწრაფო სამედიცინო დახმარება და პირველადი ჯანმრთელობის დაცვის სერვისები ამცირებს ხანგრძლივი მკურნალობის საჭიროებას, რაც გრძელვადიან პერიოდში ამცირებს ჯანდაცვის ხარჯებს.
ჯანმრთელობის სარგებელი: გადაუდებელი დახმარების დროული უზრუნველყოფა კრიტიკულ სიტუაციებში მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს გადარჩენის შანსებს და ხელს უწყობს პაციენტების სიცოცხლის გაგრძელებას.
საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა: სასწრაფო დახმარების სერვისების ხელმისაწვდომობა აძლიერებს საზოგადოებრივ ჯანმრთელობას და ამცირებს პაციენტების ჯანმრთელობის გართულებების რისკებს.
სოციალური და სიღარიბის შემცირების ეფექტი: გადაუდებელი დახმარების დროული უზრუნველყოფა ხელს უწყობს პაციენტების სწრაფ სოციალურ და ეკონომიკურ რეაბილიტაციას, რაც ამცირებს სიღარიბის რისკს და აუმჯობესებს მოსახლეობის საერთო კეთილდღეობას.
10. მოსახლეობის საყოველთაო ჯანმრთელობის დაცვა (1.035 მლრდ ლარი):
ფინანსური სარგებელი: საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამა უზრუნველყოფს მოსახლეობის ფართო ფენების სამედიცინო მომსახურებას, რაც გრძელვადიან პერიოდში ამცირებს გართულებული ჯანმრთელობის მდგომარეობით გამოწვეულ ხარჯებს.
ჯანმრთელობის სარგებელი: პროგრამა უზრუნველყოფს მოქალაქეებს სამედიცინო სერვისებით, მათ შორის გეგმური და გადაუდებელი დახმარებით, რაც აუმჯობესებს მოსახლეობის ჯანმრთელობის საერთო დონეს და ამცირებს სიკვდილიანობას.
საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა: საყოველთაო ჯანდაცვა უზრუნველყოფს სამედიცინო სერვისების ფინანსურ და გეოგრაფიულ ხელმისაწვდომობას, რაც ამცირებს დაავადებების გავრცელების რისკებს და აუმჯობესებს ქვეყნის საზოგადოებრივ ჯანმრთელობას.
სოციალური და სიღარიბის შემცირების ეფექტი: პროგრამა ამცირებს მოსახლეობის ფინანსურ ტვირთს ჯანმრთელობის ხარჯებზე, რაც ხელს უწყობს სიღარიბის დონის შემცირებას და მოსახლეობის ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებას.
დასკვნა:
სტატია „ყველაზე ძვირი ჯანდაცვის პროგრამები“ ცდილობს აღწეროს, თუ რამდენი თანხა იხარჯება სხვადასხვა ჯანდაცვის პროგრამებზე, მაგრამ მასში არ არის გათვალისწინებული ამ პროგრამების დადებითი შედეგები საქართველოს მოსახლეობის ჯანმრთელობისა და საერთო კეთილდღეობისთვის. მხოლოდ ბიუჯეტში ხარჯების რაოდენობის ნახსენები საკმარისი არ არის, განსაკუთრებით მაშინ, როცა საქმე ეხება ადამიანის სიცოცხლის გადარჩენას, რაც ფასდაუდებელია.
2014 და 2024 წლების ხარჯების პირდაპირი შედარება ასევე არარელევანტურია, რადგან არ ითვალისწინებს ინფლაციისა და ჯანდაცვის ხარჯების ზრდას, მედიკამენტების, სამედიცინო აპარატურისა და მასალების ღირებულების გაზრდას, ასევე სამედიცინო პერსონალის ხელფასების ზრდას. ამასთან, 2014 წელს ჯანდაცვის ხარისხი საქართველოში ძალიან დაბალი იყო, რაც კიდევ უფრო აძლიერებს შეუსაბამობას ამ ორი წლის შედარებისას.
ჯანდაცვის პროგრამების მიზანი არა მხოლოდ პაციენტების სიცოცხლის გადარჩენაა, არამედ მოსახლეობის ჯანმრთელობის გაუმჯობესება, საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის დაცვის გაძლიერება და სოციალური სტაბილურობის უზრუნველყოფა. ამიტომ მნიშვნელოვანია, რომ თითოეული პროგრამა შეფასდეს არა მხოლოდ ხარჯების, არამედ მისი სოციალური და ჯანმრთელობის შედეგების თვალსაზრისით.
