ინდუსტრიულად გადამუშავებული ხორცი — არ არსებობს უსაფრთხო დოზა

ინდუსტრიულად გადამუშავებული ხორცი — არ არსებობს უსაფრთხო დოზა

💬 პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, MD, MPH, PhD — საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე (PHIG):

„ეს საკითხი უკვე მხოლოდ კვების თემას არ ეკუთვნის — ეს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის გლობალური გამოწვევაა.

მეცნიერებმა საბოლოოდ დაამტკიცეს: ინდუსტრიულად გადამუშავებული ხორცი — რაც არ უნდა მცირე რაოდენობით მივიღოთ — ზიანის მომტანია.

საქართველოში ამ პროდუქტების მოხმარება განსაკუთრებით მაღალია, რადგან ისინი მარტივად ხელმისაწვდომია, იაფია და გემრიელად მიიჩნევა.

უნდა გვესმოდეს, რომ ბეკონი, სოსისი, სალამი თუ ჰოთდოგი არ არის „ჩვეულებრივი ხორცი“ — ეს არის ქიმიურად შეცვლილი პროდუქტი, რომელიც ორგანიზმში იწვევს ქრონიკულ ანთებას და ზრდის დაავადებების რისკს.“

 რა აჩვენა ახალი კვლევა

აშშ-ის ვაშინგტონის უნივერსიტეტის ჯანმრთელობის მაჩვენებლებისა და შეფასების ინსტიტუტის (IHME) კვლევამ აჩვენა, რომ ინდუსტრიულად გადამუშავებული ხორცის ნებისმიერი რაოდენობა ზრდის დიაბეტის, გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებისა და კიბოს რისკს.

კვლევამ გაანალიზა 70-ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომი და მილიონობით მონაწილე მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნიდან.

 მთავარი დასკვნები:

მხოლოდ ერთი ჰოთდოგის მიღება დღეში ზრდის:

 ტიპი 2 დიაბეტის რისკს — 11%-ით

 მსხვილი ნაწლავის კიბოს რისკს — 7%-ით

• მსგავს ზიანს იწვევს სხვა პროდუქტებიც:

• ბეკონი

• სოსისი

• სალამი

• შებოლილი და დამარილებული ხორცი

• ხორცის ნახევარფაბრიკატები

 რატომ არის ეს პროდუქტები საშიში

ინდუსტრიულად გადამუშავებული ხორცი შეიცავს ნივთიერებებს, რომლებიც პირდაპირ აზიანებენ უჯრედებსა და სისხლძარღვებს:

ნიტრატები და ნიტრიტები — ორგანიზმში გარდაიქმნება კანცეროგენულ ნიტროზამინებად;

 დამატებითი რკინა (heme iron) — აჩქარებს დაჟანგვით პროცესებს და უჯრედულ დაბერებას;

 მაღალი მარილი და ცხიმი — ზრდის არტერიული წნევის და ქოლესტერინის დონეს;

 შებოლვის შედეგად წარმოქმნილი ტოქსინები — დადასტურებულად უკავშირდება კიბოს და გულის დაავადებებს.

 გაფრთხილება ეხება არა მხოლოდ ხორცს

კვლევამ ასევე დაადგინა, რომ ინდუსტრიულად გადამუშავებული სხვა საკვები პროდუქტებიც — ე.წ. ultra-processed foods — ზრდის ჯანმრთელობის სერიოზულ რისკებს:

მხოლოდ ერთი ტკბილი გაზიანი სასმელი დღეში ზრდის დიაბეტის რისკს 8%-ით, ხოლო გულის დაავადების რისკს 2%-ით;

• ტრანსცხიმების მცირე რაოდენობაც კი ზრდის გულის დაავადების ალბათობას 3%-ით.

 გლობალური და ქართული რეალობა

მსოფლიოში ინდუსტრიულად გადამუშავებული ხორცის მოხმარება წლიდან წლამდე იზრდება, განსაკუთრებით ახალგაზრდებში.

საქართველოში ამ პროდუქტებმა უკვე დაიკავეს სასურსათო ბაზრის დაახლოებით 20%, რაც სერიოზულ საზოგადოებრივ საფრთხეს წარმოადგენს.

 ევროპის ქვეყნებში უკვე შემოღებულია გაფრთხილების ეტიკეტები მსგავს პროდუქტებზე — როგორც ტუტუნის შეფუთვებზეა.

საქართველოში კი ჯერჯერობით არ არსებობს არც კანონმდებლობით დადგენილი რეგულაცია, არც საინფორმაციო კამპანია, რომელიც მომხმარებელს გააფრთხილებდა.

 როგორ დავიცვათ თავი

 აირჩიეთ ახალი, დაუმუშავებელი ხორცი — მოხარშეთ ან გამოაცხვეთ ღუმელში.

 გაზარდეთ ბოსტნეულის და ბოჭკოს შემცველი საკვების რაოდენობა ყოველდღიურ მენიუში.

 მაქსიმალურად შეამცირეთ ბეკონის, სოსისისა და სალამის მოხმარება — მხოლოდ იშვიათად, მცირე რაოდენობით.

 შეამცირეთ ტკბილი გაზიანი სასმელები და ენერგეტიკული წვენები.

 მოძრაობა და ბალანსირებული კვება ამცირებს ანთებას და იცავს გულსა და ტვინს.

ხშირად დასმული კითხვები

რა განსხვავებაა „გადამუშავებულ“ და „ინდუსტრიულად გადამუშავებულ“ ხორცს შორის?

 ჩვეულებრივი მოხარშული ან შემწვარი ხორცი ბუნებრივია და არ შეიცავს ქიმიურ დანამატებს.

ინდუსტრიულად გადამუშავებული ხორცი კი ქიმიურად დამარილებულია, შებოლილია ან შეიცავს დამცავ ნივთიერებებს — სწორედ ეს პროცესი წარმოქმნის ჯანმრთელობისთვის საშიშ ნაერთებს.

შეიძლება ასეთი პროდუქტების მცირე დოზით მიღება იყოს უსაფრთხო?

 არა. კვლევის მიხედვით, „უსაფრთხო დოზა“ არ არსებობს — ზიანი იწყება მცირე რაოდენობიდანვე.

რა ალტერნატივები არსებობს?

ახალი თევზი, ქათამი, ორთქლზე მომზადებული ხორცი, ლობიო, ორცხობილა, სოია — ეს 모두 გაცილებით ჯანსაღი ცილოვანი წყაროა.

 წყაროები

1. Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME), University of Washington. Processed Meat and Health Risks: Global Meta-analysis. Nature Medicine (2025).

2. World Health Organization. Carcinogenicity of processed meat. (IARC Monographs, 2024).

Harvard T.H. Chan School of Public Health. Processed meat and chronic disease risk. (2024).

4. Global Burden of Disease Collaborative Network. Dietary risks study, 2025 update.

 მეტი სანდო სამედიცინო ინფორმაცია იხილეთ ოფიციალურ პლატფორმაზე:

www.sheniekimi.ge — შენი ექიმი, შენი სივრცე, შენი ჯანმრთელობა.

 გადმოწერე აპლიკაცია “შენი ექიმი”:

 iPhone: https://apps.apple.com/app/sheniekimi/id6746522706

 Android: https://play.google.com/store/apps/details?id=ge.sheniekimi.app

Telegram არხი: https://t.me/SheniEkimi

ავტორი:

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, MD, MPH, PhD

დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი

საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე (PHIG)

კითხვის გაგრძელება #shenisupra