ბავშვის ზრდა – არსებობს თუ არა პრეპარატი ან დანამატი, რომელიც რეალურად ასტიმულირებს სიმაღლეს?

ავტორი: პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, PhD მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი

ბავშვის ზრდა მშობლისთვის ერთ-ერთი ყველაზე მგრძნობიარე საკითხია. ყველა სურს, რომ შვილი იყოს ჯანმრთელი, გამართული და „საკმარისად მაღალი“. ამიტომაც ხშირად ჩნდება ცდუნება — „არსებობს თუ არა ისეთი დანამატი ან პრეპარატი, რომელიც ზრდას ასტიმულირებს?“

პასუხი მარტივი არაა. სამეცნიერო კვლევები ცალსახად აჩვენებს: რეალურად მოქმედი ზრდის პრეპარატები მხოლოდ მედიკამენტურია და მხოლოდ მკაცრად განსაზღვრულ სამედიცინო ჩვენებებში გამოიყენება. დანამატები კი მხოლოდ კვებითი დეფიციტის აღმოსაფხვრელად არის სასარგებლო, მაგრამ „სიმაღლეს“ არ ზრდის.

რა მუშაობს რეალურად

მხოლოდ ექიმის მიერ დანიშნული ჰორმონული თერაპია.

არსებობს სამეცნიეროდ დამტკიცებული პრეპარატები, რომლებიც ზრდის ასტიმულირებენ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა ბავშვს დადასტურებული აქვს ჰორმონული ან გენეტიკური დარღვევა.

1. რეკომბინანტული ზრდის ჰორმონი (Somatropin) – გამოიყენება მხოლოდ სპეციალური დიაგნოზის დროს, მაგალითად:

• ზრდის ჰორმონის დეფიციტი

• ტერნერის სინდრომი

• ქრონიკული თირკმლის დაავადება

• პრადერ-ვილის სინდრომი

• დაბადებით მცირე წონის მქონე ბავშვები, რომლებსაც ზრდა არ დაეწიათ

შედეგი: ზრდის საშუალო მატება 5–8 სმ, მხოლოდ შესაბამისი ჩვენებისას და რეგულარული მონიტორინგით.

2. ინსულინის მსგავსი ზრდის ფაქტორი (IGF-1; მეკასერმინი) – ინიშნება მაშინ, როცა ბავშვს აქვს მძიმე პირველადი IGF-1 დეფიციტი. პრეპარატი ეფექტურია, მაგრამ საჭიროებს მკაცრ მეთვალყურეობას და დიეტურ კონტროლს (შესაძლოა ჰიპოგლიკემია).

3. ვოზორიტიდი (Vosoritide) – ახალი თაობის ბიოლოგიური პრეპარატი, რომელიც ზრდის სიჩქარეს აჩქარებს აჰონდროპლაზიის მქონე ბავშვებში (გენეტიკური ჯუჯაობა).

4. GnRH ანალოგები (მაგ. ლეუპროლიდი) – გამოიყენება ნაადრევი მოზარდობის შესაჩერებლად, რათა ძვლების ზრდა არ დასრულდეს ნაადრევად და საბოლოო სიმაღლე გაიზარდოს.

რა არ მუშაობს

ბაზარზე გავრცელებული დანამატები და ეგრეთწოდებული „სიმაღლის გამაძლიერებლები“ — არანაირი სამეცნიერო მტკიცებულება არ არსებობს, რომ ისინი ზრდის ასტიმულირებენ.

1. ცინკი – მხოლოდ ცინკის დეფიციტის დროს აუმჯობესებს ზრდას. ნორმალურ ბავშვებში ეფექტი არ ფიქსირდება.

2. ვიტამინი D და კალციუმი – აუცილებელია ძვლების ჯანმრთელობისთვის, მაგრამ არ ზრდის სიმაღლეს.

3. ამინომჟავები (არგინინი, ლიზინი) – ზრდის ჰორმონის დროებით მატებას იწვევს სისხლში, მაგრამ საბოლოო სიმაღლეზე გავლენა არ აქვს.

4. „მაღალი ბავშვისთვის სპეციალური შერევები“ – რეკლამაა და არა მეცნიერება. კითხვის გაგრძელება…