მეხსიერების გაუარესება – რა უნდა იცოდეთ და როგორ შეიძლება მისი პრევენცია
ქართველ საზოგადოებაში მეხსიერების გაუარესება ერთ-ერთი ხშირი პრობლემაა – იქნება ეს ახალგაზრდებში, ვინც ხშირად უჩივის კონცენტრაციის დარღვევას, თუ ხანდაზმულებში, ვისაც ასაკთან ერთად მეხსიერების პრობლემები უჩნდებათ.
რატომ გვავიწყდება ხშირად მნიშვნელოვანი ინფორმაცია?
მეხსიერების დაქვეითების მიზეზი მრავალფეროვანია – ვიტამინების დეფიციტი, სისხლის მიმოქცევის დარღვევები, დიაბეტი, ანთებითი პროცესები და ჰორმონალური დისბალანსი. მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის (WHO) მონაცემებით, მსოფლიოში 50 მილიონზე მეტი ადამიანი დემენციით იტანჯება, და ეს რიცხვი 2050 წლისთვის შეიძლება გასამმაგდეს.
მეხსიერების გაუარესების ძირითადი მიზეზები და რა ანალიზებია საჭირო?
- რკინის დეფიციტი და ანემია (ჰემოგლობინის დონე და ფერიტინი)
საქართველოში მოსახლეობის დაახლოებით 30% რკინის დეფიციტით იტანჯება.
დაბალი ჰემოგლობინი (12 გ/დლ-ზე ნაკლები) თავის ტვინში ჟანგბადის მიწოდებას ამცირებს, რაც მეხსიერების დაქვეითებას იწვევს.
ფერიტინის დაბალი დონე (<30 ნგ/მლ) მიუთითებს რკინის მარაგების ამოწურვაზე.
- ვიტამინი B12 და ფოლიუმის მჟავა – აუცილებელია ნერვული სისტემისთვის
B12-ის დეფიციტი კოგნიტიური ფუნქციების დაქვეითების ერთ-ერთი მთავარი მიზეზია.
WHO-ის კვლევის მიხედვით, 60+ ასაკის ადამიანებში ვიტამინი B12-ის დეფიციტი 40%-მდე აღწევს.
დაბალი B12 (<200 პგ/მლ) იწვევს გონებრივი აქტივობის შენელებას, დეპრესიას და მეხსიერების გაუარესებას.
- ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქცია (TSH, T3, T4)
თირეოიდული ჰორმონები პირდაპირ მოქმედებს მეხსიერებასა და კონცენტრაციაზე.
TSH-ის მაღალი დონე (>4.5 mU/L) მიუთითებს ჰიპოთირეოზზე, რაც იწვევს მოძრაობის შენელებას, ძილიანობას და გონებრივი ფუნქციების დაქვეითებას.
- სისხლში შაქრის დონე და დიაბეტის რისკი (HbA1c)
შაქრიანი დიაბეტი ტვინის ქსოვილზე ნეგატიურად მოქმედებს – მაღალი გლუკოზის დონე აჩქარებს ნეირონების დაზიანებას.
HbA1c >5.7% მიუთითებს წინასწარ დიაბეტზე ან დიაბეტზე, რაც მეხსიერების დაქვეითების და ალცჰაიმერის რისკს 2-3-ჯერ ზრდის.
- ჰომოცისტეინი – გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების და ნეიროდეგენერაციული პროცესების მაჩვენებელი
ჰომოცისტეინის მომატებული დონე (>15 µmol/L) დაკავშირებულია მეხსიერების დაქვეითებასთან და ინსულტის გაზრდილ რისკთან.
კვლევებმა აჩვენა, რომ ჰომოცისტეინის შემცირება B ვიტამინებით ხელს უწყობს მეხსიერების შენარჩუნებას.
- ანთებითი მარკერები (C-რეაქტიული ცილა – CRP და ერითროციტების დალექვის სიჩქარე – ESR)
ქრონიკული ანთება იწვევს ნეირონების ნელ-ნელა დაზიანებას.
CRP >3 მგ/ლ და ESR >20 მიუთითებს ანთებით პროცესებზე, რომლებიც მეხსიერებას აზიანებს.
- მძიმე მეტალების (ტყვია, ვერცხლისწყალი) დონე ორგანიზმში
მძიმე მეტალების დაგროვება ნერვული სისტემის მუშაობას აფერხებს და იწვევს დეპრესიას, უძილობას და მეხსიერების პრობლემებს.
ორგანიზმში ვერცხლისწყლის მაღალი დონე (>5 მკგ/ლ) ნეიროდეგენერაციული დაავადებების რისკს ზრდის.
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი
**„ქართულ საზოგადოებაში მეხსიერების გაუარესება ხშირად გამოგვრჩება მხედველობიდან, მაგრამ ეს პრობლემა არ უნდა დავაიგნოროთ. ჩვენი ყოველდღიური ცხოვრება, არასწორი კვება, დაბალი ფიზიკური აქტივობა და სტრესი სერიოზულ გავლენას ახდენს გონებრივ ფუნქციებზე.
განსაკუთრებით საშიშია, როცა მეხსიერების პრობლემები ჩნდება ახალგაზრდა ასაკში – ეს შეიძლება იყოს ანემიის, ვიტამინების დეფიციტის, ან თუნდაც ჰორმონალური დარღვევების ნიშანი. მნიშვნელოვანია, რომ ადრეულ ეტაპზე ჩავიტაროთ საჭირო კვლევები, რათა პრობლემის გამომწვევი მიზეზები დავადგინოთ.
გირჩევთ, ჩაატაროთ შემდეგი ანალიზები:
- სისხლის საერთო ანალიზი (ჰემოგლობინი, ფერიტინი)
- ვიტამინები B12 და ფოლიუმის მჟავა
- TSH და ფარისებრი ჯირკვლის ჰორმონები
- გლიკოზირებული ჰემოგლობინი (HbA1c) დიაბეტის რისკისთვის
- ჰომოცისტეინი, CRP და ESR ანთებითი პროცესების შესაფასებლად
- მძიმე მეტალების ტესტი (ვერცხლისწყალი, ტყვია)
- ამ ტესტების ჩატარება დაგეხმარებათ მეხსიერების პრობლემების ნამდვილი მიზეზის პოვნაში და ჯანმრთელობის გაუმჯობესებაში!“**
წყაროები:
WHO – Dementia Factsheet: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dementia
American Heart Association – Homocysteine and Brain Health: https://www.heart.org/…/05/12/homocysteine-and-memory-loss
Harvard Health – Vitamin B12 Deficiency and Cognitive Function: https://www.health.harvard.edu
შენი მედიცინა – ჯანმრთელობა და კვების რეკომენდაციები: https://www.shenimedicina.ge
შენი ექიმი – ბუნებრივი მკურნალობა და ჰოლისტიკური ჯანმრთელობა: https://www.sheniekimi.ge
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე
საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე, WHO-ს ექსპერტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი, გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი.
გაუზიარეთ ეს ინფორმაცია, რათა მეტი ადამიანი მოიხმარდეს საჭირო ანალიზებს და გააუმჯობესოს ჯანმრთელობა!
#გიორგიფხაკაძე #drpkhakadze #აქხარისხია #მეხსიერება #ჯანმრთელობაშენთვის
მასალის გამოყენების პირობები
