10 ოქტომბერი, თბილისი, საქართველო, Sheniekimi.ge
საქართველოში, სადაც რელიგია და სულიერება ღრმად არის ჩამოყალიბებული ქვეყნის კულტურულ და სოციალურ სტრუქტურაში, ლოცვისთვის სივრცეების გამოყოფა საავადმყოფოებში მხოლოდ დიზაინის საკითხი არ არის. ეს არის ნიშანი, რომ ქვეყანა უჭერს მხარს ჰოლისტიკურ ჯანდაცვას. საქართველოში, რომელიც ძირითადად მართლმადიდებლური ქრისტიანული მოსახლეობით არის წარმოდგენილი, ასევე ცხოვრობენ სხვადასხვა რელიგიური თემები, მათ შორის მუსლიმები, ებრაელები და სხვები. ჯანდაცვის განვითარებასთან ერთად, სულიერების როლი განკურნებასა და რეაბილიტაციაში სულ უფრო მეტად აღიარებულია. შესაბამისად, ქართულმა საავადმყოფოებმა პრიორიტეტულად უნდა მიიჩნიონ ლოცვისთვის გამოყოფილი სივრცეების შექმნა, რათა დააკმაყოფილონ პაციენტებისა და პერსონალის სულიერი საჭიროებები
სულიერების როლი ჯანმრთელობაში
სულიერება და რელიგია მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ, როდესაც ადამიანი ავადმყოფობას, ტრავმას ან დანაკარგს ებრძვის. მართლმადიდებლურ ქრისტიანობაში, მაგალითად, ლოცვები განკურნებისთვის და სამღვდელოების დასწრება რთული სამედიცინო გადაწყვეტილებების მიღებისას საკმაოდ ხშირი პრაქტიკაა. ისლამშიც, ყოველდღიური ლოცვები სავალდებულოა, მაშინაც კი, როდესაც ადამიანი ავადაა ან საავადმყოფოში იმყოფება.
ეს რელიგიური პრაქტიკები არა მხოლოდ რიტუალებია; ისინი ღრმად უკავშირდება იმას, თუ როგორ ინარჩუნებენ ადამიანები იმედს, პოულობენ ძალას და ემოციურ სტრესს უმკლავდებიან რთულ პერიოდებში.
პაციენტებისთვის და მათი ოჯახის წევრებისთვის, ლოცვისთვის გამოყოფილი მშვიდი სივრცე კომფორტს და სიმშვიდეს უზრუნველყოფს, რაც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია საავადმყოფოს ხშირად სტრესულ გარემოში. ეს სივრცე შეიძლება ასევე მნიშვნელოვანი ფაქტორი გახდეს განკურნების პროცესში, რადგან ის ამყარებს რწმენას და სთავაზობს ემოციურ მხარდაჭერას მძიმე დროს.
2020 წელს გამოკვლევა, რომელიც ჩატარდა გადისა და სხვათა მიერ, აჩვენებს, რომ პაციენტებისთვის რელიგიური და სულიერი საჭიროებების დაკმაყოფილება ზრდის მათი კმაყოფილების დონეს. კვლევამ ასევე აჩვენა, რომ იმ პაციენტებმა, რომლებსაც არ ჰქონდათ რელიგიური იდენტობა, მაინც დააფასეს, როდესაც სამედიცინო პერსონალი იწყებდა სულიერ თემებზე საუბარს, რაც აჩვენებს, რომ სულიერი მხარდაჭერა მნიშვნელოვანია ყველასთვის, მიუხედავად მათი რელიგიური სტატუსისა (4).
შესაბამისად, მიუხედავად პაციენტის რელიგიური მრწამსისა, მათი სულიერი საჭიროებების დაკმაყოფილება ჰოლისტიკური ზრუნვის მნიშვნელოვანი ნაწილია.
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის (PHIG) თავმჯდომარე, ხაზს უსვამს ამ სივრცეების აუცილებლობას:
„ლოცვის ოთახების შექმნა საავადმყოფოებში არ არის მხოლოდ რელიგიური ვალდებულება; ეს არის ადამიანის მთლიანობის აღიარება – სხეული, გონება და სული. სულიერი მხარდაჭერა შეიძლება მნიშვნელოვან ზეგავლენას ახდენდეს პაციენტის გამოჯანმრთელებაზე, სტრესის შემცირებასა და ემოციური გამძლეობის გაძლიერებაზე.”
საერთაშორისო საუკეთესო პრაქტიკები და აკრედიტაცია
მსოფლიოში ლოცვის სივრცეების არსებობა საავადმყოფოებში ითვლება საერთაშორისო საუკეთესო პრაქტიკად, განსაკუთრებით მათთვის, ვინც ცდილობს საერთაშორისო აკრედიტაციის მიღებას. რებენ მ. რეინისა და კიმ ტანზერის 2020 წლის კვლევამ აჩვენა, რომ ლოცვისთვის გამოყოფილი მშვიდი და ინკლუზიური სივრცეების არსებობა აუცილებელია არა მხოლოდ პაციენტთა კეთილდღეობისთვის, არამედ აკრედიტაციის სტანდარტების დასაკმაყოფილებლადაც.
ჯანმრთელობის დაცვასთან დაკავშირებული აკრედიტაციის ორგანიზაციები, როგორიცაა Accreditation Canada და Joint Commission International (JCI), მოითხოვენ, რომ საავადმყოფოებმა უზრუნველყონ პაციენტთა სულიერი საჭიროებების დაკმაყოფილება, როგორც ჰოლისტიკური ზრუნვის ნაწილი.
ეს სტანდარტები ხაზს უსვამს როგორც ფიზიკურ, ასევე ემოციურ და სულიერ კეთილდღეობაზე ზრუნვის მნიშვნელობას.
პროფესორი ფხაკაძე დასძენს:
“ლოცვის სივრცეების ინტეგრაცია საავადმყოფოებში ასახავს საქართველოს რელიგიური ტოლერანტობისა და სტუმართმოყვარეობის ღირებულებებს. მრავალფეროვან ქალაქებში, როგორიცაა თბილისი, საავადმყოფოებმა უნდა შექმნან ისეთი გარემო, რომელიც მიიღებს სხვადასხვა რელიგიის წარმომადგენლებს. ეს ხელს უწყობს პაციენტებსა და სამედიცინო პერსონალს შორის ნდობის გაძლიერებას და უზრუნველყოფს საერთაშორისო აკრედიტაციის სტანდარტებთან შესაბამისობას.”
ლოცვის სივრცეების შექმნა:
რეკომენდაციები ქართული საავადმყოფოებისთვის
ლოცვის სივრცეების ინტეგრაცია ქართულ საავადმყოფოებში არ მოითხოვს დიდ ფინანსურ ინვესტიციას, მაგრამ მათი სწორად დაგეგმვა მნიშვნელოვანია, რათა ამ სივრცეებმა სრულად დააკმაყოფილონ პაციენტების, მათი ოჯახის წევრებისა და პერსონალის სულიერი მოთხოვნილებები. ქვემოთ მოცემულია რეკომენდაციები ლოცვის სივრცეების ეფექტურად და ინკლუზიურად დასაგეგმად:
1. ადგილი და ხელმისაწვდომობა
• ადგილი: ლოცვის ოთახი უნდა იყოს ადვილად ხელმისაწვდომი, სასურველია მოცდის სივრცის ან საავადმყოფოს მთავარი შესასვლელის მახლობლად. ეს უზრუნველყოფს, რომ პაციენტები და ვიზიტორები მარტივად შეძლებენ მისი გამოყენებას. ასევე, მნიშვნელოვანია, რომ ეს სივრცე ხელმისაწვდომი იყოს საავადმყოფოს სხვადასხვა განყოფილებიდან.
• ხელმისაწვდომობა: ოთახი უნდა იყოს ხელმისაწვდომი 24/7, რათა სამუშაო ცვლებში მომუშავე პერსონალმა შეძლოს ლოცვა ნებისმიერ დროს და პაციენტებმა და მათმა ახლობლებმა შეძლონ ლოცვისთვის სივრცის გამოყენება დროის ნებისმიერ მონაკვეთში.
2. ოთახის ზომა და განლაგება
• ზომა: ლოცვის ოთახი საკმარისად დიდი უნდა იყოს, რათა ერთდროულად 6-10 ადამიანი მოთავსდეს, მოქნილი სკამებისა და სივრცის განლაგებით. უფრო დიდ საავადმყოფოებში შეიძლება საჭირო გახდეს რამდენიმე ოთახი ან უფრო დიდი სივრცე, რათა დაემთხვეს ხალხმრავალ ლოცვებს.
• განლაგება: მოქნილი განლაგება აუცილებელია სხვადასხვა ლოცვის ფორმების დასაკმაყოფილებლად. სივრცეში უნდა იყოს როგორც თავისუფალი იატაკის ფართი, ასევე სკამები და ბალიშები, რომ უზრუნველყოს ლოცვა სხვადასხვა პოზიციებში.
3. ინვენტარი და მოწყობილობები• სკამები და ბალიშები: უზრუნველყავით სხვადასხვა ტიპის სკამები, ბალიშები და ბენჩები, რათა სხვადასხვა ფიზიკური საჭიროებები დაკმაყოფილდეს ლოცვის დროს.
• ლოცვის ხალიჩები: უზრუნველყავით, რომ ლოცვის ხალიჩები ხელმისაწვდომია, განსაკუთრებით მუსლიმებისთვის, რომლებიც იყენებენ მათ ყოველდღიური ლოცვისთვის. ხალიჩები რეგულარულად უნდა სუფთავდებოდეს.
• აბლუციისთვის განკუთვნილი ადგილები: სადაც შესაძლებელია, უნდა მოეწყოს პატარა ოთახი წყლით, რომელიც გამოყენებული იქნება რიტუალური განწმენდისთვის (მაგ., ვუდუ მუსლიმებისთვის). ეს ტერიტორია სუფთა და მარტივად მისადგომი უნდა იყოს ლოცვის ოთახიდან.
• შენახვის განყოფილება: ოთახში უნდა იყოს კარადა, სადაც რელიგიური ნივთები, როგორიცაა ბიბლიები, ყურანები, ლოცვის ბურთულები და ხატები, ინახება. ეს საშუალებას მისცემს ადამიანებს გამოიყენონ მათთვის საჭირო რელიგიური ნივთები და შეინახონ ისინი უსაფრთხოდ, როდესაც არ იყენებენ.
4. ატმოსფერო და გარემო
• განათება: რბილი და რეგულირებადი განათება აუცილებელია მშვიდი და სულიერი გარემოს შესაქმნელად. სასურველია ბუნებრივი განათება, მაგრამ თუ ეს შეუძლებელია, შესაძლებელია გამოიყენოთ თბილი, რბილი ხელოვნური განათება, რაც ხელს შეუწყობს მედიტაციისა და ლოცვისთვის ხელსაყრელ ატმოსფეროს.
• ხმაურის კონტროლი: ლოცვის ოთახი უნდა იყოს ხმაურისგან იზოლირებული, რათა უზრუნველყოს მშვიდი გარემო, რომელიც საავადმყოფოს ხმაურისგან დაცულია. საავადმყოფოები ხშირად ხმაურიანია, ამიტომ ხმაურის კონტროლი კრიტიკულია სულიერი სივრცის შესაქმნელად.
• დეკორი: დეკორაცია უნდა იყოს ნეიტრალური და დამამშვიდებელი. გამოიყენეთ რბილი ფერები, როგორიცაა ცისფერი, მწვანე ან მიწისფერი ტონები, რათა შექმნათ მყუდრო ატმოსფერო. ეცადეთ, რომ დეკორი არ იყოს მკაფიოდ რელიგიური, რათა უზრუნველყოთ, რომ სივრცე მიმზიდველია ყველა რელიგიისთვის.
5. ინკლუზიური მარკირება
• მარკირება: ნიშნები უნდა იყოს ნეიტრალური და ინკლუზიური, რაც არ მიუთითებს რომელიმე კონკრეტულ რელიგიაზე. სახელები, როგორიცაა „ლოცვის ოთახი“, „სულიერი სივრცე“ ან „მშვიდი სივრცე“, ხელსაყრელია. ოთახის ადგილმდებარეობა უნდა იყოს ნათლად მითითებული ქართულ და ინგლისურ ენებზე, სხვადასხვა რელიგიური სიმბოლოებით.
6. მრავალრწმენობრივი ადაპტაცია
• ინკლუზიური დიზაინი: ოთახი არ უნდა შეიცავდეს მუდმივ რელიგიურ სიმბოლოებს, რათა ინკლუზიური იყოს ყველა რელიგიის წარმომადგენლებისთვის. თუმცა, რელიგიური ნივთები, როგორიცაა ჯვრები, ხატები, ლოცვის ხალიჩები, შესაძლებელია იყოს შენახული ოთახში და გამოიყენოს საჭიროების შემთხვევაში.
• მრავალფუნქციური გამოყენება: სივრცე უნდა იყოს ადაპტირებადი სხვადასხვა რელიგიური პრაქტიკისთვის.
7. უსაფრთხოება და სისუფთავე
• ჰიგიენა: რეგულარული წმენდა აუცილებელია, განსაკუთრებით იმიტომ, რომ ბევრი ადამიანი იყენებს იატაკს ლოცვისთვის. ლოცვის ხალიჩები რეგულარულად უნდა სუფთავდებოდეს, და აბლუციის არეები უნდა იყოს მაღალი სტანდარტით დაცული.
• COVID-19-ის დროს ჰიგიენა: პანდემიის პირობებში ჰიგიენა განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს. ლოცვის ოთახში გამოყენებული ზედაპირები, ხალიჩები, სკამები და სხვა ინვენტარი რეგულარულად უნდა დასუფთავდეს და დეზინფიცირდეს.
პროფესორი ფხაკაძე ხაზს უსვამს ამ სივრცეების უფრო ფართო მნიშვნელობას:
“ლოცვის სივრცეების უზრუნველყოფით, საავადმყოფოები არა მხოლოდ პატივს სცემენ რელიგიურ და კულტურულ მრავალფეროვნებას, არამედ შეესაბამებიან საერთაშორისო სტანდარტებს პაციენტზე ორიენტირებული ზრუნვისთვის. ამ უბრალო, მაგრამ მნიშვნელოვანმა ნაბიჯმა შეიძლება დადებითად იმოქმედოს პაციენტების და მათი ოჯახების მთლიან კეთილდღეობაზე.”
სულიერი ზრუნვის როლი ჰოლისტიკურ ჯანმრთელობაში
საქართველოში პაციენტზე ორიენტირებული ზრუნვა სულ უფრო და უფრო მნიშვნელოვანია, და პაციენტთა სულიერი საჭიროებების დაკმაყოფილება ჰოლისტიკური მიდგომის აუცილებელი ნაწილია. ლოცვის სივრცეების შეთავაზება საავადმყოფოებში აძლიერებს ნდობას და ურთიერთობას სამედიცინო პერსონალსა და პაციენტებს შორის, რაც აჩვენებს, რომ ზრუნვა მხოლოდ ფიზიკურ მკურნალობას არ მოიცავს. საერთაშორისო აკრედიტაციის სტანდარტებთან შესაბამისობაში ქართული საავადმყოფოების მისამართით, ასეთი სულიერი და კულტურული პრაქტიკის ინტეგრაცია გააუმჯობესებს მათ რეპუტაციას და პაციენტების კმაყოფილებას.
საბოლოოდ, ლოცვის სივრცეების გამოყოფა ქართულ საავადმყოფოებში არა მხოლოდ დააკმაყოფილებს პაციენტების, პერსონალისა და ვიზიტორების სულიერ საჭიროებებს, არამედ დაადასტურებს კულტურულ ღირებულებებს, რომლებიც საუკუნეების განმავლობაში განსაზღვრავენ საქართველოს. საავადმყოფოები არის ადგილები, სადაც ხდება არა მხოლოდ ფიზიკური, არამედ სულიერი განკურნება, და ლოცვის სივრცეების უზრუნველყოფა ამ ყველაფრის პატივისცემის მარტივი, თუმცა ღრმა გზაა. საერთაშორისო საუკეთესო პრაქტიკის მიღება ქართულ საავადმყოფოებს მისცემს უკეთესი, პაციენტზე ორიენტირებული ზრუნვის ხარისხის და გლობალური ჯანდაცვის სტანდარტების შესაბამისობის შესაძლებლობას (9).
ლიტერატურა:
1. Pew Research Center. Religion in Georgia: Orthodox Christianity and Religious Practices. ხელმისაწვდომია: https://www.pewforum.org/religious-landscape-study/. წვდომა: 2024 წლის 8 ოქტომბერი.
2. Caucasus Research Resource Centers (CRRC). Religion and Social Values in Georgia. ხელმისაწვდომია: https://caucasusbarometer.org/en/. წვდომა: 2024 წლის 8 ოქტომბერი.
3. Gad I, Tan X-WC, Williams S, Itawi S, Dahbour L, Rotter Z, et al. The Religious and Spiritual Needs of Patients in the Hospital Setting Do Not Depend on Patient Level of Religious/Spiritual Observance and Should be Initiated by Healthcare Providers. J Relig Health. 2022;61:1120–38. ხელმისაწვდომია: https://doi.org/10.1007/s10943-020-01078-z. წვდომა: 2024 წლის 8 ოქტომბერი.
4. Rainey RM, Tanzer K. Spiritual Spaces: The Design of Sanctuaries in 21st-Century Hospitals. SiteLINES: A Journal of Place. 2020;16(1):17-20. ხელმისაწვდომია: https://www.jstor.org/stable/26934719. წვდომა: 2024 წლის 8 ოქტომბერი.
5. Public Health Institute of Georgia (PHIG). Patient-Centered Care and Healthcare Accreditation in Georgia. 2023. ხელმისაწვდომია: https://www.sheniekimi.ge. წვდომა: 2024 წლის 8 ოქტომბერი.
6. Joint Commission International. Accreditation Standards for Hospitals in Emerging Markets. 2023. ხელმისაწვდომია: https://www.jointcommissioninternational.org. წვდომა: 2024 წლის 8 ოქტომბერი.
7. Accreditation Canada. Supporting Healthcare Quality Improvement in Georgia. ხელმისაწვდომია: https://www.accreditation.ca. წვდომა: 2024 წლის 8 ოქტომბერი.
8. Caucasus Research Resource Centers (CRRC). Religious Freedom and Public Health in Georgia. 2020. ხელმისაწვდომია: https://caucasusbarometer.org/en/. წვდომა: 2024 წლის 8 ოქტომბერი.
9. Gad I, Tan X-WC, Williams S, Itawi S. Addressing Religious and Spiritual Needs in Hospital Settings: Patient Preferences and Provider Roles. J Relig Health. 2020;61:1120-38.
